Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi borcu olanların banka hesaplarından sonra gayrimenkul, gemi ve taşıtlarının da elektronik ortamda haczi için altyapı çalışması yapıyor. Gelir İdaresi Başkanlığı Faaliyet Raporu'ndan derlenen bilgilere göre, Başkanlık, vergi kayıp ve kaçağıyla mücadeleye hız veriyor. Bu amaçla, hayata geçirilen çeşitli projelerin yanı sıra, yeni projelerin uygulamaya konulması çalışmaları da devam ediyor. Bazı projelerin de kapsamı genişletiliyor. Gelir İdaresi Başkanlığı yetkilileri, vergi kayıp ve kaçağı ile mücadelede otomasyon sisteminin büyük önem arz ettiğini, İdarenin de bu amaçla yeni bir yapılanmaya gittiğini bildirdi. Bu yapılanmada gerek merkez, gerekse taşra teşkilatında otomasyon sisteminin güçlendirildiğini kaydeden Gelir İdaresi Başkanlığı yetkilileri, "Otomasyona yönelik yeni projelerin tümünün devreye girmesiyle vergi kaçıranlarla ya da vergi borcunu ödemeyenlerle çok daha etkin mücadele edilebilecek" dediler.
Gelir İdaresi Başkanlığının vergi kayıp ve kaçağı ile mücadeleye dönük çeşitli projeleri ile bu projelerde gelinen nokta şöyle:
- E-Haciz Projesi: Kamu alacaklarının süratle tahsili, takip masraflarının ve İdareyle ilgili kurumların iş yükünün azaltılması, zaman tasarrufu sağlanması ve haciz uygulamalarının elektronik ortamda yapılması amacıyla elektronik haciz (e-haciz) projesi geliştirildi.
5479 sayılı Kanunla 3. kişiler nezdindeki varlıkların elektronik ortamda haczine imkan veren yasal düzenleme yapıldı. Projenin tarafları olan bankalarla görüşmeler başlatıldı ve proje altyapısı oluşturuldu. Mayıs 2009'da 37 banka ve Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. ile protokol imzalandı ve bankalar ile Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş. nezdindeki varlıkların elektronik ortamda haczi uygulamasına başlandı.
E-Haciz Projesi, vergi dairesi, Merkezi Kayıt Kuruluşu ve banka tarafı olmak üzere 3 ana bölümden oluşuyor. Vergi dairesi ve merkezin uygulama yazılımları hazırlanarak, test çalışmaları tamamlandı. 36 banka ve tüm vergi dairelerinde pilot uygulamaya geçildi. 5904 sayılı kanunla yapılan yasal değişikliklerin ardından gayrimenkul, gemiler ve taşıtların da elektronik ortamda haczi için altyapı çalışmalarına başlandı. Bu şekilde bankalardaki hesapların ardından, gayrimenkul, gemi ve taşıtlara da E-Haciz uygulanacak.
- GİB internet sitesi üzerinden motorlu taşıtlara ait vergi ve cezaların kredi kartıyla ödenmesiyle ilgili çalışmalar tamamlandı. Bu çerçevede Akbank, Garanti Bankası, Halk Bankası, İş Bankası, Yapı Kredi Bankası, HSBC, Finansbank, Bankasya, Türkiye Ekonomi Bankası, Vakıfbank ve Ziraat Bankası'nın kredi kartlarıyla tahsilata başlandı. Diğer bankalarla, kredi kartıyla vergi tahsilatı entegrasyon çalışmaları devam ediyor.
- Takdir Komisyonu Otomasyonu Projesi (TAKKOM): Takdir Komisyonu iş ve işlemleri, otomasyon kapsamına alınıyor. Bu konudaki çalışmaların 2 aşamalı olarak yapılması kararlaştırıldı. Birinci aşamada altyapı ve donanımların kurumu ve Takdir Komisyonu kullanıcılarının merkezi sorgulamaları kullanmaları, ikinci aşamada da Takdir Komisyonu iş ve işlemlerinin otomasyon kapsamına alınması sağlanacak.
61 Takdir Komisyonu için altyapı ve donanımların kurulumu ve merkezi sorgulamaların kullanımına dönük sistem tanımları yapıldı. İkinci aşama kapsamında da Takdir Komisyonu iş ve işlemlerinin analiz, tasarım, yazılım ve test çalışmaları tamamlandı. Ankara Vergi Dairesi Başkanlığında pilot uygulama başlatıldı.
Veria ve Merak projeleri
- Veri Ambarı Projesi (VERİA): Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından iç ve dış kaynaklardan alınan veriler diğer kamu kuruluşları ve özel sektör kuruluşlarından sağlanan verilerin işlenmesi suretiyle kayıt dışı ekonomi ve vergi kaçakçılığı ile mücadele edilmesine yönelik bir sistem kurulması amacıyla VERİA Projesi hayata geçirildi. VERİA'ya yönelik bilgi akışı önümüzdeki dönemde daha da artırılacak.
- Merkezi Risk Analizi ve Katmanlaştırma Projesi (MERAK): Projeyle Kurumlar Vergisi mükelleflerinin iç ve dış kaynak verileri kullanılarak, oluşturulmakta olan yazılım aracılığıyla riskli olanların tamamen istatistiki yöntemlere dayalı olarak tespit edilecek. Projede belirlenen risk faktörleri çerçevesinde, riskli mükelleflerin tespit edilmesini sağlayacak program oluşturulması çalışmaları devam ediyor.
- Vergi Denetmenleri Otomasyon Sistemi (VEDOS): Vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi kapsamında denetim kapasitesinin artırılmasına imkan verecek VEDOS Projesiyle etkin denetim planlarının yapılabilmesi, eş zamanlı olarak yürütülebilmesi, vergi denetmenleri tarafından yapılacak çalışmalarda uygulama birliği ve verimliliğin sağlanması hedefleniyor. Bu sistem ile mükellefin yasal kayıtlarının ve Merkezi Risk Analizi Sistemi çerçevesinde elde edilen verilerin elektronik ortamda vergi denetim elemanlarına aktarımı sağlanarak, vergi incelemelerine hız ve etkinlik kazandırılacak. Bu bağlamda, ilgili birimlerce yapılan risk analizleri sonucu incelenmesinde veya gönüllü uyum projesi kapsamında gönüllü uyuma teşvik edilmesinde yarar görülen mükellefler, VEDOS üzerinden Vergi Dairesi Başkanlıklarına gönderilmeye başlandı.
- E-Fatura: Türkiye çapında elektronik fatura altyapısını oluşturmak için yapılan çalışmalar sonucunda ülkemiz koşullarına uygun e-fatura modeli oluşturularak hizmete hazır hale getirildi. E-fatura göndermek ve almak isteyen kurumlara elektronik mali mühür sertifikası verilmesi amacıyla Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ile sürdürülen çalışmalarda protokol imzalandı ve faturanın iş süreçlerinde dolaşımının sağlanacağı merkezi mesajlaşma ağının kurulum çalışmaları tamamlandı. Bilgi işlem sistemleri yeterli ve faturalaşma ihtiyacı kapsamlı olan mükelleflere, Başkanlık sistemi ile gerekli entegrasyonu sağlamaları koşuluyla, doğrudan kendilerine ait bilgi sistem işlemleri aracılığıyla kullanarak fatura gönderme imkanı sağlandı. Bilgi işlem sistemlerinin entegre edilmesi suretiyle e-fatura uygulamasını kullanma konusunda yeterli alt yapıya sahip olmayan mükelleflerin uygulamadan yararlanabilmelerini sağlamak amacıyla da, uygulamaya ait temel fonksiyonları bünyesinde barındıran e-fatura Web Portalı kuruldu.
- Elektronik Fatura Kayıt Sistemi (EFKS): 2008 yılında hizmete alınan EFKS pilot uygulamasında 6 firma ile imzalanan protokollerle, bu firmalara faturalarını elektronik ortamda düzenleme, faturalara ait belirli bilgilerin Başkanlık sistemine aktarılması koşuluyla 2. nüsha faturaların elektronik ortamda saklanması izni verildi. Bu firmalardan 5 de, birinci nüsha faturaları elektronik imza ile imzalayarak, elektronik araçlar vasıtasıyla alıcıya gönderme hakkını elde etti. 2009 yılı sonu itibariyle EFKS'ye dahil olan firmalar tarafından 819 milyon 690 bin 354 adet fatura düzenlenerek, 2. nüshaları dijital ortamda arşivlendi. EFKS'nin ihtiyaç duyan tüm mükelleflerin dijital arşivleme gereksinimlerini karşılayacak şekilde Belge Arşivleme Sistemine dönüştürülerek, geliştirilmesi çalışmaları devam ediyor.
- Elektronik Defter Projesi: Maliye Bakanlığına verilen yetkiye istinaden e-defter uygulamasının hayata geçirilmesi için defterlerin veri standardı ve veri formatının tanımlanması ve defterlerin elektronik ortamda tutulması, aktarılması, arşivlenmesi ve onaylanmasına ilişkin teknik ve hukuki altyapının Sanayi ve Ticaret Bakanlığının iştirakiyle hazırlanması çalışmaları başlatıldı. Bu kapsamda elektronik ortamda tutulacak yasal defterlerden yevmiye defteri ve büyük defter için uygun veri formatı tespiti amacıyla çalışma yapılıyor.
- E-Tahsilat: E-Tahsilat sisteminde, yetkili bankaların yaptığı tahsilatların mükellef hesaplarına işlenmesindeki gecikmeyi ortadan kaldırmak hedeflendi. Bunun için, tahsilatlar yapıldığı anda banka tarafından GİB Bilgi İşlem Merkezine aktarılacak ve burada eş zamanlı olarak mükellef hesaplarına işlenecek. Böylece, kim vergi borcunu ödemiş, kim ödememiş sistemden hemen görülebilecek. (AA)