Yargı, Kültür ve Turizm bakanlığı'nın Sultanahmet'te 1. derece arkeolojik sit alanı olan Bizans Sarayı kalıntıları üzerinde 'Four Seasons Oteli'ne ek bina inşaatları yapmasına ilişkin plan tadilatının yürütmesini durdurdu. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi ise, yaptığı bir basın açıklaması ile, karara getiren süreçlere açıklık getirdi.
"Plan tadilatı ile, 1/5000 ve 1/1000 ölçekli tarihi yarımada korum amaçlı nazım ve uygulama imar planlarında 'Arkeolojik Park ve Sergi Alanı' olarak gösterilmiş olan alan (Eski Sultanhamet Cezaevi'nin, Yeni Four Seasons Oteli'nin bulunduğu ada), 'Arkeoloik Park, Turizm ve Kültür Alanı'na dönüştürülmüştü.
"Bu plan tadilatının iptali nedeniyle açmış olduğumuz davada, Danıştay 6. Dairesi "... anılan parseller üzerindeki eski Sultanahmet Cezaevi ve Tevfik Evi, yeni Four Seasons otel bahçesindeki arkeolojik park ve kazı alanına ek otel inşaatları yapılmasının temelini oluşturan ve toprak altındaki Roma-Bizans-Osmanlı kültür mirasını yok sayan, ulusal-uluslar arası koruma hukukuyla bağdaşmayan ve kamu yararı kavramıyla örtüşmeyen söz konusu kullanım kararı ile bu kullanımı detaylandıran plan notlarında hukuka uyarlık görülmemiştir" diyerek, söz konusu plan tadilatı için 'yürütmenin durdurulması' kararı almıştır.
"09.11.1992 Yılında Sultan Ahmet Cezaevi'nin Otele dönüştürülmesi projesi gündeme geldiğinde, Odamızın görüşleri olarak hazırlanıp kamuoyuna sunulan ÇED Raporunda ilgili kararın sakıncaları dile getirilmiş ve yaşanacak tehlikeye işaret edilmişti. Bu raporda ortaya konan endişeler zamanla bir bir gerçekleşmiş olup, bu tahribat, bugün, arkeolojik kalıntıların üzerine yeni ilave inşaatlar yapımına dek varan akıl almaz bir "tarih ve kültür katliamı" na dönüşmüştür. Bu katliamın Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın onayı ve desteği ile, planlı biçimde sürdürülüyor olması, tarih ve kültürü korumak ve yaşatmakla sorumlu devlet kurumlarının bugün hangi noktada durduklarını gözler önüne sermesi açısından ibret vericidir.
"Söz konusu süreç özetle aşağıdaki gibi işlemiştir:
Tarihi Yarımada'nın 1/5000 ve 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım ve Uygulama İmar planları İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nce hazırlanmış; YÖK tarafından atanan 2 öğretim üyesinin ciddi muhalefetlerine karşın, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca atanmış 3 üyenin oylarıyla, 1 No.lu K.V.T.V. Koruma Kurulu planı olduğu gibi onaylamış; belediye meclislerince de onaylandıktan sonra, planlar 26.01.2005 tarihinde askıya çıkarılmıştır. Uygulanması halinde Tarihi Yarımada'da geri dönülmez tahribatlara neden olacak sakıncalı plan kararlarının iptali istemiyle Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi'nce yargıya başvurulmuş olup, davalar henüz sonuçlanmamıştır.
Bu arada, yeni bir gelişme yaşanmış; bu kez, 2005 sonunda, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nde, "1/5000 Ölçekli Tarihi Yarımada - Eminönü ilçesi Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı (Süleymaniye , Sultanahmet , Barbaros evleri Turizm Merkezleri Kısmı)" ile Eminönü Belediyesi'nde "1/1000 Ölçekli Tarihi Yarımada - Eminönü ilçesi Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı (Süleymaniye , Sultanahmet , Barbaros evleri Turizm Merkezleri Kısmı )" askıya çıkarılmıştır. Edinilen bilgiye göre, 1/5000 ölçekli Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ile 1/1000 ölçekli Eminönü Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı'nın "turizm merkezi" ilan edilmiş 3 bölgeyi kapsayan kısımları , İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından, onaylanmak üzere, bu kez Kültür ve Turizm Bakanlığı'na gönderilmiş ve Bakanlık tarafından tadilen onaylanmıştır. Four Seasons Oteli'nin arkeolojik kalıntılar üzerinde yükselen ilave inşaatlarının yolu da işte Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın bu planları onaylarken yaptığı tadilat ile açılmıştır. Yapılan bu plan tadilatı ile, 1/5000 Ölçekli Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı ile 1/1000 Ölçekli Eminönü Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı'nda "Arkeolojik Park ve Sergi Alanı" olarak gösterilmiş olan alan (Eski Sultanahmet Cezaevi'nin, yeni Four Seasons Oteli'nin bulunduğu ada), 1/5000 ve 1/1000 ölçekli yeni planlarda "Arkeolojik Park, Turizm ve Kültür Alanı" na dönüştürülmüştür.
Söz konusu alan, 1. Derece Arkeolojik Sit Alanı'nda kalmakta olup, bu alan, plan üzerinde de, "Korunması Gerekli, Tescilli Arkeolojik/Tarihi Sanat Değeri Olan Yer Altı Yapı ve Kalıntıları" lejantı ile belirlenmiştir. Bu yeni fonksiyon için getirilen plan lejantı göstermektedir ki, bu uygulama, daha önceki planda yer almasına ihtiyaç duyulmayan yeni bir plan lejantı da üretilmesini gerektiren özel bir uygulamadır. Bu uygulama ile, arkeolojik değerler içeren, tescil edilmiş bir alan yapılaşmaya açılmaktadır. Dikkati çeken bir başka husus ise, söz konusu alana getirilen yeni fonksiyona ilişkin imar koşullarının dahi belirtilmeyerek serbest bırakılmış olmasıdır. Yapılan plan tadilatı ile ilgili olarak getirilmiş olan "67 PAFTA,58 ADA, 1 VE 2 NO.LU PARSELLER İÇİN PLAN NOTLARI" başlıklı yeni plan notları'nda, " Planlama alanında öngörülecek düzenleme ve uygulamalar T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nca onaylanacak avan projelere göre yapılacaktır." hükmü yer almaktadır. Bu hükümden açıkça anlaşıldığı üzere, yapılacak yeni ilave yapılarla ilgili her türlü yapılaşma koşulu, başkaca hiçbir kısıtlama getirilmeksizin, "avan projelere" bırakılmaktadır. "Avan projelere" ifadesi ise, şu anda uygulanmakta olan avan proje ile getirilen inşaatlar dışında, yarın yeni avan projelerle yeni ilave inşaatların da gündeme gelebileceğini göstermektedir.
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi tarafından bu yeni planlar için 27.01.2006 tarihinde "yürütmeyi durdurma" talepli plan iptal davaları açılmış olup, bu davalar Danıştay 6. Dairesi'nde görülmektedir. Dava dilekçesinde; planda "Korunması Gerekli, Tescilli Arkeolojik/Tarihi Sanat Değeri Olan Yer Altı Yapı ve Kalıntıları" olan söz konusu alanla ilgili talebimiz; "Zengin arkeolojik kalıntılarla dolu bu alanın turizm yapılaşmasına açılması korumacılık anlayışıyla hiç bağdaşmayan çok sakıncalı bir karardır. Bu kararın uygulamaya geçirilmesi halinde, Suriçi'nde geri dönüşü olanaksız ciddi bir kültürel tahribata yol açacağı açıktır. Bu nedenlerle, yapılan bu plan tadilatı iptal edilerek, alan 'Arkeolojik Park ve Sergileme Alanı' olarak düzenlenmelidir. Bu gerekçeyle, bu plan kararının, getirilen yeni plan lejantının ve Plan Notu'nun iptal edilmesini talep ediyoruz. " biçiminde ifade edilmiştir.
Danıştay 6. Dairesi, "… anılan parseller üzerindeki eski Sultanahmet Cezaevi ve Tevfikevi yeni Four Seasons Otel bahçesindeki arkeolojik park ve kazı alanına ek otel inşaatları yapılmasının temelini oluşturan ve toprak altındaki Roma-Bizans-Osmanlı Kültür Mirası'nı yok sayan, ulusal-uluslar arası koruma hukukuyla bağdaşmayan ve kamu yararı kavramıyla örtüşmeyen söz konusu kullanım kararı ile bu kullanımı detaylandıran plan notlarında hukuka uyarlık görülmemiştir." diyerek, söz konusu plan tadilatı için "yürütmenin durdurulması" kararı almıştır.
"Söz konusu yargı kararının bu akıl almaz tarih ve kültür katliamını durdurmada etkili olacağı umuduyla, kamuoyuna saygıyla duyurulur."
TMMOB
MİMARLAR ODASI
İSTANBUL BÜYÜKKENT ŞUBESİ