Önceki gün TBMM’den geçen yasa, 2009 ve 2010 yılları için İşsizlik Sigortası Fonu’nun nema gelirlerinin dörtte üçünün, 2011 ve 2012 yılları için de dörtte birinin GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) ve diğer altyapı yatırımlarında kullanılması amacıyla bütçeye gelir kaydedilmesini öngörüyor. Aslında bu madde, İşsizlik Sigortası Kanunu’nun amacına aykırı. Ancak fon, kısa zamanda o kadar çok büyüdü ki, herkesin iştahını kabartıyor. 2008 sonunda bütçenin yüzde 20’sini oluşturacak bir büyüklüğe ulaştı. Temmuz 2009 sonu itibarıyla fonda 42.2 milyar lira para bulunuyor.
Fonun işsizlik ödeneği vermeye başladığı Mart 2002’den Temmuz 2009 sonuna kadar 1.6 milyon kişiye toplam 2.5 milyar lira ödeme yapıldı. Yani, toplam yedi yılda fonun sadece yüzde 6’sı işsizlere ödenek olarak verildi. Oysa Mayıs 2008’de çıkarılan 5763 sayılı yasayla aynı yıl GAP’a 1.3 milyar lira aktarıldı. 2009 - 2012 yılları arasında da fonun nema gelirlerinin dörtte birinin yine GAP’a aktarılması öngörüldü. Bu miktar yıl başına 1.5 milyar lira düzeyindedir.
Yine aynı yasada tüm işverenlerin sigorta priminden 5 puan düşürülmesi ve bunun Hazine tarafından karşılanması öngörüldü. Ayrıca 18-29 yaş arasındaki gençler ile kadınların istihdamındaki işveren sigorta primlerinin yine fondan karşılanması hükme bağlandı. Özürlü istihdamı ile birlikte işverenlere sağlanan bu olanağın yıllık maliyeti 4 milyar liradır.
İşverenlere 2008 ve 2009 yılları için sağlanan kaynak 6 milyar lira olarak hesaplanmaktadır. GAP’a 2008 ve 2009 için toplam 2.8 milyar lira aktarılmış olacaktır. Haziran 2009’da çıkarılan ikinci teşvik ve istihdam paketinin yıllık maliyeti de 1 milyar liradır. En son çıkarılan yasayla da 2009 yılı için fonun nema gelirlerinin dörtte üçünün, yani 4.5 milyar liranın GAP ve diğer yatırımlar için bütçeye aktarılması öngörülmektedir. Bu son yasa çerçevesinde teşvik edilen yatırımlarda istihdam edilen işçilerin işveren sigorta payı da yine Hazine’den karşılanacaktır.
Sonuç itibarıyla 2008 ve 2009 yılları için İşsizlik Sigortası Fonu’ndan GAP ve işverenlere toplam 14.5 milyar lira aktarılmış olacaktır. Yıl sonunda fonda 45 milyar lira birikeceği hesap edilirse bu kesime aktarılan miktar yüzde 32 oranındadır. Oysa işsizler için yedi yılda sadece yüzde 6’lık bir bölüm kullanıldı.
İşsizlik Fonu’ndan 2010 - 2012 yılları arasında GAP ve bütçeye aktarılacak toplam kaynak da 12 milyar lira olarak hesaplanmaktadır. 5 yılın toplamı 27 milyar lirayı bulmaktadır. Buna İşsizlik Fonu’nun, işsizlerin parasının “yağmalanması” denmezse başka ne nedir? Takdir sendikalarındır…
Atilla Özsever / Dr. Maltepe Üniversitesi