Son aylarda kamuoyunda sıklıkla yer alan, Fikirtepe ve civarında uygulanması planlanan ‘Kentsel Dönüşüm Projesi’ hakkında TMMOB Şehir Plancıları Odası Genel Başkanı Necati Uyar yazılı bir basın açıklaması yaptı.
Uyar’a göre kabul edilemez bir hesapsızlık içeren ‘1/1000 Ölçekli Fikirtepe ve Çevresi Uygulama İmar Planı’ ayrıca mevzuata, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına aykırı. Söz konusu planın uygulanması halinde Fikirtepe bölgesinde yapılaşma haklarının Kadıköy’ün iki katına çıkacağına dikkat çeken Uyar, 3194 sayılı İmar Kanunu kapsamında uyması gerekilen kentsel sosyal ve teknik altyapı alanının plan kapsamında gerçekten sağlanmadığını belirtti.
Konu ile ilgili olarak Şehir Plancıları Odası Genel Başkanı Necati Uyar’dan gelen basın açıklamasının tamamı şöyle:
“İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Kadir Topbaş tarafından İstanbul’un kaçak ve düzensiz yapılaşmış bölümlerinin sorunlarının ‘mucizevi çözüm yolu’ olarak tanıtılan, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi İmar ve Bayındırlık Komisyonu’nun ‘tadilen’ uygun bulduğu ‘1/1000 Ölçekli Fikirtepe ve Çevresi Uygulama İmar Planı’ kabul edilemez bir hesapsızlık ve ‘fikirsizliktir’.
Planlama tekniği açısından kabul edilmesi olanaksız bu hukuk dışı kararla, İstanbul’un bir parçası daha bugün sahip olduğu sağlıksız koşullardan çok daha içinden çıkılmaz duruma gelecektir. Yaşanan bu hukuksuzluğun belki de en vahim yönü, bu hukuk tanımaz, İstanbul‘u daha da içinden çıkılmaz duruma getirecek olan ‘imar komisyonu fikri’nin ülkemizde benzer sorunlu alanlara sahip belediyeler tarafından örnek alınması olasılığıdır.
İstanbul’da gelecek yıllarda yaşanması olası bir büyük depremden etkilenme olasılığı bulunan kent parçalarının yenilenmesi, yaşayanların güvenli yapılarda oturmalarının sağlanması kuşkusuz önemlidir ve belediyelerin bu yenilenmede öncü rol üstlenmeleri de kaçınılmazdır. Ancak bu öncü rol hiçbir zaman söz konusu alanları daha da içinden çıkılmaz ve yaşanmaz duruma getirecek kararlarla gerçekleştirilemez/geçiştirilemez.
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından kabul edilen ve Fikirtepe bölgesinde yapılaşma haklarını Kadıköy’ün iki katına çıkaran, yaşayacak nüfusu binlerce kişi arttıracak kararın uygulanması durumunda, okul çağı çocuklarının gidecek okul bulamadığı, hastaların gideceği sağlık tesisi bulamadığı, sosyal ve kültürel amaçlı hiçbir tesisin yapılmadığı, kamu kurumlarının hizmet tesislerinin bulunmadığı, yaşayanların nefes alacağı bir parkın bile oluşturulamadığı bir kent parçası oluşacaktır.
Ülkemizde bugün geçerli olan ve ‘İstanbul Büyükşehir Belediyesi için de uyulması zorunlu olan’ 3194 sayılı ‘İmar Kanunu’ ve ‘Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik’ gereğince, plan kararlarıyla söz konusu bölgede yerleşecek her yeni 1 kişi için 36,4 metrekare kentsel sosyal ve teknik altyapı alanı ayrılması gerekirken, mevzuatın açık hükmüne rağmen İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından alınmış olan yapılaşmaları ve nüfusu iki kat arttıran, sosyal donatıyı hiç öngörmeyen, parsel köşesinde ayrılması öngörülen küçük yeşil alan olarak nitelendiren ‘sahte donatılı’, açılacak ilk dava sonrası yargıda iptal edilmesi kaçınılmaz olan plan kararı, yalnızca büyük bir hata değil, aynı zamanda kararın altına imza atanlar açısından açık bir suçtur.
Sayın Kadir Topbaş tarafından ‘kentsel dönüşüm’ adıyla medyada tanıtılan çalışma, her nedense bu bölge ‘kentsel dönüşüm alanı’ ilan edilmeden yapılmaya çalışılmaktadır. Kentlerin sorunlarının ‘mucizevî çözümü’ olarak tanıtılan ve Anayasaya aykırılık iddiaları arasında TBMM‘den geçirilen, kentsel dönüşüme ilişkin Belediye Kanunu’nun 73’üncü maddesi gereğince Fikirtepe bölgesinin neden kentsel dönüşüm alanı ilan edilmediği de cevap bekleyen bir soru olarak ortada durmaktadır.
İstanbul’da yapılaşma yoğunluğunun düşük olduğu, tek katlı gecekonduların bulunduğu, yıkıp yenileme sonrasında elde edilecek kazancın yüksek olduğu bölgelerde, yaşayanların direnişine rağmen ‘zor kullanarak tasfiyeye yönelen’, kentsel dönüşüm yetkisini kullanmaktan çekinmeyen Belediyenin Fikirtepe’de bu yetkisini kullanmaması dikkat çekicidir.
TMMOB Şehir Plancıları Odası, askı süresi içinde söz konusu planların teknik olarak yanlışlarını, mevzuata, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına aykırılıklarını içeren itirazlarını detaylı olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne iletirken, hazırlanan teknik rapor ayrıca kamuoyu ile de paylaşılacaktır.
Planlama tekniği açısından ve hukuksal açıdan büyük bir hata olan Fikirtepe İmar Planı’na ilişkin ‘imar komisyonu fikri’nin iptal edilmesi ve insanca yaşanabilir alanların üretilmesinin ‘asgari standartları’nı içeren mevzuatımıza uygun, yeni bir düzenlemenin yapılması yasal zorunluluktur. Bu nedenle, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ni hukuka uygun davranmaya, ülkemizin en büyük belediyesi olarak, kendilerini örnek alan/alacak olan diğer belediyeleri de hukuksuz uygulamalar içine sürükleyecek kararlardan kaçınmaya, kötü örnek olmaktan vazgeçmeye çağırıyoruz.
Diğer yandan, belediye meclisleri tarafından alınan kararların hukuka uygunluğunu gözetmesi gereken İçişleri Bakanlığı’nı ve İmar Kanunu’nun uygulanmasını, kentlerin insanca yaşanabilir yerler olarak gelişmesini gözetmesi gereken Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nı görevlerinin ve sorumluluklarının gereğini yapmaya davet ediyoruz.
Kentlerin imar planlarının, belediye meclislerinin indirim mevsimlerinde (seçim dönemlerinde) ‘bir alana, bir bedava’ yapılaşma hakkı dağıtma araçları olmadığını bir kez daha kamuoyunun bilgisine sunmayı görev biliyoruz”.