12 bini aşan çalışan ve yaklaşık 6 bin işveren temsilcisi aracılığıyla gerçekleştirilen '2015 Mesai Saatleri Araştırması' çalışması, Türkiye’de mesainin ücretlendirilmesi konusunda eksikleri ortaya koyuyor. Araştırma çalışmasının sonuçlarına göre, çalışanların yüzde 65’si mesaiye kalsa da, ek ücret alamıyor. Çalışanların yaklaşık yüzde 35’i ortalama çalışma süresi olan 8- 10 saat arası çalışırken, 10 saatin üzerinde çalışanların oranı yüzde 45’i aşıyor. Yeni yıl zamlarından aradığını bulamayan çalışanlar, arayı mesaiye kalarak kapatmaya çalışsa da, aradığını bulamıyor. Bu durum çalışanların maaş zammı konusundaki memnuniyetsizliklerini artırıyor. Bu memnuniyetsizlik, performansa dayalı ücret modelinin kaçınılmazlığını bir kez daha ortaya koyuyor.
Araştırma çalışmasına firma temsilcilerinin verdiği yanıtlar ise çalışanların cevaplarıyla benzerlik gösteriyor. İşverenlerin yüzde 56’sı “Şirketinizde fazla mesai uygulaması yapılıyor mu?” sorusuna “Hayır, yapılmıyor” yanıtı verirken, yüzde 57’si fazla mesai karşılığı serbest zaman (izin) hakkı tanıdıklarını belirtirken, yüzde 32’si ek ücret verdiklerini dile getiriyor. İşverenlerin yüzde 11’i ise fazla mesai karşılığında çalışanlarına hiçbir hak tanımıyor.
Çalışanlara yönelik sorular
Günde kaç saat çalışıyorsunuz?
8-10 saat arası / 34,5%
10-12 saat arası / 27%
12 saatin üstünde / 18,5%
6-8 saat arası / 15%
6 saatin altında / 5%
Yaptığınız fazla mesai için ek ücret alıyor musunuz?
Hayır, almıyorum / 65%
Evet, alıyorum / 35%
İşverenlere yönelik sorular
Şirketinizde fazla mesai uygulaması yapılıyor mu?
Hayır, yapılmıyor / 56%
Evet, yapılıyor / 44%
Fazla mesai için çalışanlarınıza ne gibi bir hak tanıyorsunuz?
Fazla mesai karşılığı serbest zaman (izin) veriyoruz / 57%
Fazla mesai ücreti veriyoruz / 32%
Hiçbir hak tanımıyoruz / 11%
Savaş ÜnsalZamdaki memnuniyetsizlik, mesaideki adaletsizlik
Yeni yıl zamlarının çalışanlar nezdinde yarattığı memnuniyetsizliğin, mesai ücretlerindeki adaletsizlik nedeniyle artarak sürdüğünü ifade eden Eleman.net Murahhas Üyesi Savaş Ünsal, konuya ilişkin şu değerlendirmede bulundu:
“Çalışanların her yeni gelen yıl ile birlikte zam konusundaki beklentileri de artış yönünde ilerliyor. Bu beklenti elbette fazla mesai için de geçerli. Bu sene gerçekleştirdiğimiz araştırma çalışmaları aracılığıyla zam konusundaki beklentinin karşılanmadığını gördük. Buna karşılık gerçekleştirdiğimiz “Mesai Saatleri Araştırması” da çalışanlar için çok önemli bir katma değer yaratan mesai kavramının uygulanması noktasındaki adaletsizliği ortaya koydu. Zamdan memnun olmayan çalışanlar arayı mesai ile kapatmaya çalışmasa da, karşılık bulamıyor. Bu tablo, çalışma hayatında farklı modellere gidilmesi gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor. İşverenler tarafından doğru bir planlama yaparak, performansa göre maaş miktarlarının belirlendiği yeni sistemlerin gündeme alınmasıyla, beklenti ve memnuniyet arasındaki bu uçurumu ortadan kaldırabiliriz. Dünyada insan kaynaklarında gündem konusu olan performansa göre ücretlendirme modeli, Türkiye için de kaçınılmaz bir hale geldi. Bu sene bu modelin sektörümüzün ana gündeminde olacağına inanıyoruz”.