Dünyanın en büyük uluslararası organizasyonlarından biri olan EXPO 2015’i İzmir’in rakibi Milano’nun kazanması hem büyük hayal kırıklığına hem de yeni tartışmalara neden oldu. Oylamanın yapıldığı 31 Mart günü Anayasa Mahkemesi’nin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya’nın iddianamesini kabul edip, kapatma davasıyla ilgili süreci başlatması AKP’li bazı yöneticiler ve bazı bakanlar tarafından yarışın kaybedilmesinde en büyük neden olarak gösterildi. Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen, AKP’ye açılan kapatma davasının Türkiye’nin aleyhine kullanıldığını savundu. Tüzmen, Türkiye’nin pek çok ülkeden beklediği desteği bulamadığını belirterek, “Türki cumhuriyeti ülkelerin tamamı, İslam ülkelerinin tamamı, Karadeniz Ekonomik İşbirliği ülkelerinin önemli bir kısmı bize oy verseydi, o zaman rahat rahat işimizi bitirirdik” dedi. Tüzmen, bu tür organizasyonlarda parasal ilişkilerin etkili olduğunu söyledi. Sanayi Bakanı ve Ticaret Bakanı Zafer Çağlayan, “İtalyanlar değişik bazı yan yollarla saparak bizi geçti. Bu konuda bize kadar ulaşan somut bazı olaylar var. Bazı delegelerin ifadeleri var. Biz onurumuzla, centilmence yarışı sürdürmeye gayret gösterdik” diye konuştu. AKP İzmir milletvekili Mehmet Tekelioğlu da AKP’yle ilgili kapatılma davasının İtalyanlar tarafından seçim sürecinde kullanıldığını ifade etti. İtalya’da da sorun vardı Türkiye’de bu tartışmalar yapılırken İtalya’nın Demir Leydi’si olarak bilinen Milano Belediye Başkanı Letizia Moratti, son üç ayda çok daha büyük sorunlarla uğraşıyordu. İtalya’nın elini zayıflatan ilk olay Napoli’de çöp sorunuyla patladı. Çöplükle ilgili verilen vaatler sonuca ulaşmayınca İtalyan hükümeti Avrupa Komisyonu’ndan ihtar aldı. Ancak sıkıntı büyümeye devam etti, turizmi olumsuz etkilemekle kalmadı, EXPO için de İtalya adına eksi puan getirdi. EXPO açısından en büyük güvence kabul edilen siyasi istikrar da kayba uğradı. Hükümet güvenoyu alamayıp düştü. Bu kaosun yaşandığı dönemde, EXPO delegeleri son kez Milano’yu ziyaret etti. “Yarınınızı bile göremezken, 2015’le ilgili bize nasıl garanti verebileceksiniz?” sorusu sık sık gündeme getirildi. Tüm bunların üzerine bu kez de İtalya’nın satışa çıkarılan ulusal havayolu şirketi Alitalia’ya talip olan Air France, Milano Malpensa Havaalanı’nın küçük olduğunu ve uluslararası uçuşların kısa mesafelerle sınırlandırılacağını, diğerlerinin Roma’dan yapılacağını açıkladı. Bu durum Milano’nun üç havaalanıyla İzmir’e karşı önemli bir avantajını daha zayıflattı. Yolsuzluk iddiası Bütün bunların yanında Milano Belediye Başkanı Letizia Moratti’nin eşi hakkındaki yolsuzluk iddiaları İtalya’nın iç siyasetinde tartışılan konuların başında geliyordu. Oylamaya son bir hafta kala bir İtalyan gazetesinin “Eşinizle ilgili yolsuzluk iddiaları EXPO’yla ilgili sonucu etkiler mi?” şeklindeki soruya Moratti’nin cevabı şöyle olmuştu. “AKP’ye açılan kapatma davası Türkiye’yle ilgili sonucu etkilemeyeceği gibi bu iddiaların da İtalya’nın alacağı sonucu etkileyeceğini sanmıyorum...” Bu yorumu güçlendiren farklı ifadeleri ise İtalya’nın Ankara Büyükelçisi Carlo Marsili’den geldi. Marsilini, AKP’nin kapatılma davasıyla EXPO oylamasının karıştırılmaması gerektiğini vurgulayarak, “Benim geldiğim ülkede siyasi istikrarsızlık bir gelenektir. Ülkeler oy verirken birçok etkeni dikkate alırlar ancak genel olarak siyasi durum etki etmez...” diye konuştu. ‘Prodi ikna etti’ yorumu Bu arada Türkiye’nin son viraja iddialı girmesine rağmen son dakika ataklarıyla İtalya’nın 21 gerisine düşmesi farklı spekülasyonlara da neden oldu. Corriere Della Sera gazetesi yarışmanın son dakikasında İtalyan heyetinin çabasını şu yorumu yaparak özetledi: “Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün delegelerle oylama öncesi bir araya gelecek olmasını öğrenen İtalyan Başbakan Romano Prodi araya girdi ve Afrika ülkelerini İtalya’nın yanında yer almaya ikna etti. Orta Afrika-İtalya Ticaret Odaları Birliği Başkanı Alfredo Carmine, ‘Kongo, Gabon, Uganda gibi 12 ülke hep birlikte Milano lehinde oy kullandı. Hepsini ben ayarladım. Onlara yatırım ve proje geliştirme sözü verdik’ dedi ve Milano’nun seçimi garanti etmesi sağlandı...” Delegelere para verildi iddiası EXPO Yürütme Kurulu’nun son gece yaptığı nabız yoklamasında 79-73 Türkiye’nin lehine seyreden yarışta son gün yapılan pazarlıkların etkili olduğu öne sürülüyor. Sunumunda geri kalmış ülkelerin tamamına hastane, okul ve üniversite sözü veren Milano’nun, Le Palais des CongrËs de Paris’in özel salonlarında 12 İtalyan işadamıyla birlikte delegelerle özel pazarlıklar yaptığı ve bu görüşmelerde bazı zarfların dolaştığı öne sürülüyor. İtalya’ya oy vermeyecek olan 12 delegeye ise 100’er bin dolar verildiği de iddialar arasında yer alıyor. Oylamanın yapılacağı kongre salonundaki tüm asansörleri ve yürüyen merdivenleri tutan İtalyanların, gelen tüm delegelerin kollarına girerek üçüncü kata çıkarıp burada İtalyan işadamlarıyla görüştürüldüğü; Türkiye’nin 79 ülkenin cumhurbaşkanı ve dışişleri bakanından aldığı “Oyumuz İzmir’e” taahhüdüne rağmen yarışı kaybettiği kaydediliyor. İtalya Başbakanı Romano Prodi ve Milano Belediye Başkanı Letizia Moratti’nin birlikte genel kurul günü sabah 09.00’dan itibaren Afrika ülkeleri delegeleriyle kritik toplantılar yaptığı ve çeşitli vaatlerde bulunduğu ayrıca söylenenler arasında. Türkiye’nin Afrika ile Karayipler, Orta Amerika ve Güney Pasifik ülkelerine yönelik 50’şer milyon dolarlık programların ise bu ülke oylarını kazanmaya yeterli gelmediği belirtiliyor. ‘Paris’te MİT ajanları vardı’ İzmir’in Milano’ya karşı kaybettiği EXPO 2015 yarışı Türk ve İtalyan gizli servisleri arasında da ayrı bir savaşa neden oldu. İtalyan La Repubblica ve Corriere Della Sera gazetelerinin haberine göre, EXPO 2015’i Milano’nun kazanması için İtalyan gizli servisi SISMI ve Türk gizli servisi MİT de bizzat işin içine girerek lobi faaliyetlerine katıldı. Gazetenin iddiasına göre İtalyan heyetinin casusları, Paris’te otel ile oylamanın yapıldığı Kongre Sarayı arasında mekik dokudu.