Binaların depreme dayanıklı inşa edilip edilmediğini kontrol etmekle yükümlü olan firmalar, bugüne kadar iyi bir sınav vermedi. Geçen yıl 48 yapı denetim firmasını kapatan Bayındırlık Bakanlığı, hazırladığı kanun taslağında yeni tedbirlere yöneliyor. 19 ilde bulunan denetim zorunluluğu 81 ile çıkarılıyor. 500’ün üzerindeki firmayı, meslek odaları birliği altında toplayan bakanlık, işi bilgisayarla destekli ortak bir havuzdan vererek, müteahhitler ile deneticiler arasındaki bağlantıyı kesmeyi amaçlıyor.
Buna göre yapı sahibi, binasının denetimini hiç bilmediği bir firmaya yaptıracak. Daha önce denetleyici şirket ile müteahhit arasında yapılan hizmet bedeli pazarlıkları da son bulacak. Bayındırlık Bakanlığı yetkilileri, ‘Yapı Denetim Kuruluşları Meslek Odası' adı verilecek birlik sayesinde yapı denetim şirketi ile müteahhit arasındaki maddi ve manevi bağı koparmak istediklerini kaydediyor. Tasarının uygulamaya geçmesi halinde yapı sahibi, denetim yaptırmak için odaya müracaat edecek. Odaya üye firmalar tarafından oluşturulan ‘havuz' sisteminde yapı sahibi yapı denetimini, bilgisayar yardımıyla tanımadığı bir firmaya, inşaat bedelinin yüzde 3’ü tutarında para ödeyerek yaptıracak.
300 civarında şirketin üye olduğu Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Başkanı Kürşat Kahratlı, denetimde en büyük sıkıntının işveren olarak karşılarına müteahhitlerin gelmesi olduğunu belirterek, ‘havuz' sistemi ile müteahhitle firma arasındaki ticari ilişkinin kırılacağını kaydediyor. Bu sistemin kesin çözümlerden biri olduğunu vurgulayan Kahratlı, iş sistemden alınacağı için ticari kaygının ortadan kalkacağını dile getiriyor. Kahratlı, “Eğer şirket müteahhidi aradan çıkarıp parasını mal sahibinden tam olarak alırsa, herhangi bir problem ortaya çıkmaz. Çünkü parayı müteahhitten aldığınızda ilgili bir hata olursa ve üzerine giderseniz işverenle aranız bozuluyordu. Bunu da kolay kolay hiçbir firma kabul etmek istemiyordu.” diyor. Kahratlı’ya göre yapı denetim kuruluşu sayısına da sınırlandırma getirilmeli.
Deprem kuşağında yer alan Türkiye'de binaların standartlara uygun yapılıp yapılmadığı büyük tartışma konusu. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, bu tartışmaların önüne geçmek için yeni düzenlemeler üzerinde çalışıyor. Bakanlık, Zümrüt Apartmanı, 17 Ağustos, Bingöl, Erzincan, Alibeyköy kelimelerinin, son dönemin büyük felaketlerini çağrıştırmasından rahatsız. Türkiye'de standartlara uygun bina yapımı, 17 Ağustos 1999'da yaşanan Marmara depremi felaketinden sonra kurulan yapı denetim şirketleriyle gündeme geldi. Yapılan her binanın sorumluluğunu bundan böyle sadece belediyeler, müteahhitler değil, yapı denetim şirketleri de üstlendi. Denetimler, yapı denetim firmaları tarafından proje ve yapım aşamasında gerçekleştirildi. Yapı denetim firmasının verdiği onay ilgili kurumlara bildirilerek inşaata başlanırken birçok suiistimalin ortaya çıkması ortaya yeni mağdurlar çıkardı.
Geçen yıl yasalara uymayan firma sayısındaki artışın yanı sıra iyi denetlenmediği için bazı binaların yıkılmasının ardından, bakanlık denetimleri sıklaştırma kararı aldı. Yapı denetiminin bütün illerde uygulanması kararlaştırıldı.