EPDK, elektrikte serbest tüketici limitini 2017 yılı için 3 bin 600 kilovatsatten (kWh) 2 bin 400 kWh'e düşürdü. Bu düşüşle birlikte 2017 itibariyle aylık tüketimi 200 kWh'i, yani aylık faturası 82 lirayı geçen tüketiciler, dağıtım şirketleri dışında EPDK'dan lisanslı tedarik şirketlerinden de enerji alabilecek. EMO İzmir Şubesi Başkanı Mahir Ulutaş, istatistiklere göre Türkiye genelinde yıllık tüketimi 2 bin 400 kWh'nın üzerinde olan yaklaşık 8.4 milyon abone bulunduğunu söyledi. EMO'nun hesaplamalarına göre, 4 kişilik bir ailenin asgari yaşam koşulları için aylık 230 kWh enerji tükettiğini belirten Ulutaş, şöyle dedi:
"Serbest tüketici limitinin 200 kWh'e düşürülmesi konut kullanıcılarının büyük bölümünün de serbest tüketici kapsamı içine girdiği anlamına gelmektedir. Kullanıcılar e-devlet portalı üzerinden serbest tüketici hakkına sahip olup, olmadıklarını kontrol edebilirler. Serbest tüketici limitinin yıllar itibariyle düşmesiyle birlikte küçük ticarethaneleri kapsayacak şekilde genişledi, şimdi ise konutlarda yaygınlaşıyor. Serbest tüketici limitini aşan kullanıcılar, dağıtım bölgelerinde görev yapan dağıtım şirketine bağlı perakende satış şirketi dışında lisanslı 214 tedarikçinin herhangi birinden enerji alabilirler."
"Tüketici yanıltılabilir"
Ulutaş, tedarikçisini değiştirmek isteyen kullanıcılara uyarılarda bulundu. Öncelikle ilk dikkat edilmesi gereken konunun firmanın 'tedarikçi lisansı' sahibi olup olmadığını öğrenmek olduğuna dikkat çekti. Mevzuat gereği, tedarikçi ile sözleşme ilişkisi sadece elektrik enerjisinin satışıyla ilişkili olduğunu, teknik konuları kapsamadığını belirten Ulutaş, arıza veya bakım onarım gibi konuların dağıtım şirketlerinin sorumluluğunda kaldığını dile getirdi. Geçmişte faturaları düşürdüğü iddia edilen tasarruf cihazlarının tüketiciler tarafından satın alındığını hatırlatan Ulutaş, reklamlar yoluyla ucuz enerji satma vaadiyle tüketicilerin yanıltılması olasılığının da yüksek olduğunu söyledi. Tedarikçi değiştirilmesi durumunda şok indirimler yapıldığına ilişkin haber ve ilanların son dönemde arttığına dikkat çeken Mahir Ulutaş, şöyle dedi:
"Tüketicilerden EMO'ya şikayetler geldi. Bu şikayetlerin genellikle indirim oranlarının faturalara düşük yansıması ve eskisine kıyasla daha fazla ödeme yapılmak zorunda kalınması oldu."
"İndirim düşük olabilir"
EMO İzmir Şube Başkanı Ulutaş abone sözleşmelerinin çok dikkatle okunmasını, tedarikçinin titizlikle seçilmesini ve her abonenin kendi tüketim alışkanlıklarına uygun sözleşmelere imza atmasını önerdi. Faturaların enerji bedeli, dağıtım bedeli ile fon, pay ve vergiler olmak üzere üç üç ana unsurdan oluştuğunu belirten Ulutaş şunları söyledi:
"Tüm maliyet unsurları bu bedellerin içerisinde yer almaktadır. Bu bedellerdeki değişim üçer aylık dönmelerde EPDK tarafından gerçekleşmektedir. Size önerilen fiyatları, serbest olmayan mesken tüketicilere uygulanan fiyatlarla (tek zamanlı ya da çok zamanlı tarife sınıflarını dikkate alarak) mukayese etmeniz gerekir. Yüzdesel indirimlerde önerilen indirim oranının; sadece enerji bedeli üzerinden mi, enerji ve dağıtım bedeli üzerinden mi, yoksa fon, pay ve vergiler dahil toplam üzerinden mi olacağına dikkate edilmeli."
Konutlarda 2017 Ocak itibariyle 1 kWh enerjinin bedeli 21.4 kuruş, dağıtım bedeli 11.8 kuruş olduğuna, fon ve vergilerin eklenmesiyle faturanın 42 kuruşa çıktığına dikkat çeken Mahir Ulutaş, şöyle devam etti:
"Toplam rakam üzerinden yüzde 10 indirim yapılacaksa, 4.2 kuruş indirim olur. Ancak, sadece enerji bedeli üzerinden yüzde 10 indirim yapılacaksa bu indirim miktarı 2.14 kuruşta kalacaktır. Serbest tüketici limitinde yani ayda 200 kWh enerji tüketen bir abone yüzde 10 indirimin sadece enerji bedeline uygulanmasıyla faturasını ancak 82 TL'den 77 TL'ye kadar indirebilir. Yani yüzde 10 indirim vadiyle tedarikçi değiştiren tüketici, sadece yüzde 6.6 indirim alacaktır. Piyasada enerji bedeli üzerinden yüzde 5'lik indirim teklifiyle daha sık karşılaşıyoruz. Bu durumda ise aynı tüketime sahip konut kullanıcısının faturası 82 TL'den ancak 80 TL'ye düşer. Bu düşüş ise faturaya ancak yüzde 3.4 olarak yansır. Gerçek indirim oranı görmek için, tüm fatura kalemlerini ve nihai olarak ödeyeceğiniz rakama ne kadar yansıyacağını hesaplamanız gerekir."
"Fatura artabilir" uyarısı
Ulutaş, bugüne kadar karşılaştıkları örneklerde tedarikçi değiştirmenin faturaya etkisinin sınırlı kaldığına şahit olduklarını hatta kimi durumlara sözleşmelerde EPDK'nın belirlediği serbest olmayan tüketicilere uygulanan tarifeler dışında başka parametrelere de atıfta bulunulduğunu söyledi. Sözleşmelerde çoğunlukla elektrik üreticileri için spot piyasa durumunda olan PMUM (Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi) ve EPİAŞ'da (Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.) yaşanacak fiyat artışlarının da tüketiciye yansıtılacağına ilişkin ibareler yer aldığına dikkat çeken Ulutaş, sözlerine şunları ekledi:
"Örneğin, PMUM fiyatları 23 Aralık 2016 tarihinde 1 Kwh başına 1.9 liraya kadar tırmandı. Serbest olmayan konut tüketicilerin faturasına yansıyan 1 Kwh'lik enerji bedelinin 21.4 kuruş olduğu göz önüne alınırsa, bu tip sözleşmeler imzalayan tüketicilerin faturalarında bırakın indirim, eskisine kıyasla artış olma olasılığı yüksektir. Benzer şekilde kimi sözleşmelerde ise Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM) kapsamında fiyat artışlarının da faturaya ayrıca yansıtılacağına ilişkin hükümler bulunmaktadır. Bu sözleşmelerde, elektrik üreticileri ile toptancıları arasında oluşan ve piyasa şartlarına göre değişen fiyatların yüksek kısmı faturaya yansırken, düşüşlerin yansıtılmaması ön görülmektedir. Bu tip sözleşmeler EPDK'nın serbest olmayan tüketiciler için belirlediği tarifeleri bile aşan faturaların oluşmasına neden olabilir. İndirim beklentisi ile tedarikçi değiştiren konut kullanıcıları, fatura sürprizleriyle karşılaşmamak için içinde EPDK'nin belirlediği serbest tüketici olmayanlara ilişkin tarifeye kıyasla indirim yapan hükümler dışında kalan konulara atıfta bulunan sözleşmeleri imzalamaktan imtina etmelidir."