Emlak Vergisi Yasası'nın 29'uncu maddesi gereği olarak ülkemizde arsa ve arazilerin vergi değeri Vergi Usul Yasası'nın asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin hükümleri çerçevesinde takdir komisyonları tarafından belirlenmektedir. Söz konusu değerler Vergi Usul Yasası'nın mükerrer 49'uncu maddesi uyarınca her dört yılda bir takdir edilmektedir.
Yasal düzenleme gereği olarak 2005 yılında ülke çapında asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerleri takdir edilerek karara bağlanmıştır. İçinde bulunduğumuz 2009 yılında ise bina ve araziler için 2010 yılına ait uygulanacak emlak vergi değerlerinin tespitiyle ilgili asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değer takdirleri yeniden yapılacaktır.
Bilindiği üzere 2005 yılında takdir komisyonlarınca belirlenen arsa ve arazilere ait asgari ölçüde birim değerleri tartışmalara neden olmuş ve bu bağlamda da Emlak Vergisi Yasası'na geçici 22'nci madde eklenerek birim değerlerin yeniden takdirine imkân verecek bir düzenlemeye gidilmiştir. Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan konuya ilişkin 2009/1 sayılı Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi ile yapılan açıklamalar çerçevesinde söz konusu arsa ve arazi asgari birim değerlerinin tespitinde dikkate alınacak hususlar ayrıntılı olarak açıklanmış bulunmaktadır.
Yasal düzenleme gereği olarak takdir komisyonlarının arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin dört yılda bir yapacakları takdirler, tarh ve tahakkuk işleminin yapılacağı sürenin başlangıcından en az altı ay önce karara bağlanarak, arsalara ait olanlar takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerinde ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere, araziye ait olanlar il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarına ve belediyelere imza karşılığında verilmektedir.
Büyükşehir belediyesi bulunan illerde takdir komisyonu kararları merkez komisyonunca değerlendirilmektedir. Bu bağlamda vali veya yetkilendirdiği memur başkanlığında, defterdar veya vekâlet vereceği memur, vali tarafından görevlendirilecek tapu sicil müdürü ile ticaret odası, serbest muhasebeci mali müşavirler odası ve esnaf ve sanatkârlar odaları birliğince görevlendirilecek birer üyeden oluşan bu komisyona kararlar imza karşılığında verilmektedir. Merkez komisyonu kendilerine tebliğ edilen kararları on beş gün içinde inceleyerek inceleme sonucu belirlenen değerleri ilgili takdir komisyonuna geri gönderir. Bu aşamada merkez komisyonunca farklı değer belirlenmesi halinde bu değerler ilgili takdir komisyonları tarafından yeniden takdir edilmek suretiyle dikkate alınır.
Takdir komisyonlarının bu kararlarına karşı kendilerine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları on beş gün içinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açabilmektedir. Vergi mahkemeleri tarafından verilecek kararlar aleyhine on beş gün içinde Danıştay'a başvurabilmektedir.
Kesinleşen asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerleri, ilgili belediyelere ve muhtarlıklarda uygun bir yere asılmak suretiyle tarh ve tahakkukun yapıldığı yılın başından mayıs ayı sonuna kadar ilan edilmektedir. Vergi Usul Yasası'nın mükerrer 49'uncu maddesinde yer alan düzenleme gereği olarak bakanlar kurulu dört yılda bir yapılan takdir işlemleri ile ilgili süreyi sekiz yıla kadar artırmaya veya iki yıla kadar indirmeye yetkilidir.
Arsa ve arazi sahiplerinin takdir komisyonlarınca tespit edilen asgari ölçüde arsa ve arazi metrekare birim değerlerine karşı herhangi bir itiraz hakları olmadığı gibi, konuya ilişkin yargı yoluna başvurma hakları da bulunmamaktadır.
Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ilkeler çerçevesinde 2009 yılı içinde yapılacak takdir işlemlerinin sonuçları belediyeye, defterdarlıklar, vergi dairesi başkanlıkları bulunan yerlerde vergi dairesi başkanlıklarına il ve ilçelerdeki ticaret odalarına, ziraat odalarına, ilgili mahalle veya köy muhtarlıklarına en geç 17 Ağustos 2009 tarihine kadar verilecektir.
Büyükşehir belediyesi bulunan illerde arsalara ait takdir komisyonu kararları ise 17 Temmuz 2009 tarihinde imza karşılığında merkez komisyonuna verilecek, merkez komisyonunca farklı değer belirlenmesi nedeniyle arsalara ait takdir komisyonu tarafından yapılan takdirlere ilişkin kararlar ise en geç 17 Ağustos 2009 tarihine kadar yukarıda belirtilmiş bulunan yerlere imza karşılığında teslim edilecektir. Merkez komisyonunca onaylanan takdir komisyonu kararları ise derhal ilgili kişi ve kuruluşlara imza karşılığında tevdi edilecektir.
2010 yılında arsa ve araziler için dikkate alınacak vergi değerlerinin takdiri için öngörülen çalışmalar başlatılmış bulunmaktadır. Bu bağlamda yukarıda açıklamaya çalıştığımız üzere Maliye Bakanlığı takdir işlemleri için süre belirlemesi yapmıştır. Takdir değerlerine karşı yapılacak işlemler yasa ile belirlenmiş olup, yargı yoluna başvuracak makamlar ise yine yasal düzenleme ile belirlenmiş bulunmaktadır.