Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi ilk defa halka arz ediliyor. Sözü edilen halkın biz olmadığını çevreme baktığımda görüyorum. Emeği ile geçinen halkımıza hiçbir şey arz (!) edilmiyorken "pasta"nın en değerli kısımlarından birinin arz edilmesini beklemek için de bir neden de yok zaten.
Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi, hisselerinin yüzde 99'u T.C Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'na ait olan bir kamu tüzel kişiliği, bir kamu idaresi. Anılan "şirket" faaliyetini kamu mülkiyeti esas ve usulleri dahilinde sürdürdüğünü, kamuya gelir temini kapsamında "kamu yararı"na dayalı olarak ve "bağlı" olduğu kamu idaresi olan T.C Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığının kararlarına uygun olarak sürdürdüğü iddiasında.
Kamu mülkiyetindeki pek çok kentsel alanının mülkiyeti ve tasarrufta bulunma yetkisi çeşitli biçimlerde anılan "şirket"e devredildi ve devredilmeye de devam ediliyor. Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi, kamuya ait alanlarla ilgili tasarrufta bulunma hak ve yetkisinin kendisine devrinden sonra "imar planı teklifleri" hazırlıyor, ruhsat veriyor ve ilgili idarenin anılan teklifleri kabul etmesinden sonra ise söz konusu kentsel alanlarla ilgili ihaleler dahi düzenleyebiliyor.
Varolan durumda dahi, anılan "şirket", yetki ve tasarrufunda bulunan arazileri kentte yaşayan yurttaşların tümü (kamu) açısından değerlendirmezken; aksine ekolojik rezerv alanları, sosyal donatı alanları ve/veya muhtemel sosyal donatı alanları "ekonomik kaynak temini" için bir araç olarak kullanılıyor.
Açıkça söylemek gerekirse, kamusal kaynakları üzerinde piyasa mantığı sınırlarında mahpus bir biçimde tasarrufta bulunan bir şirket artık doğrudan sermayeleştiriliyor, imar planı teklifi hazırlanmasında ve/veya kamusal arazilerin ihalesinde ya da başka bir yöntemle devrinde kimin yararını gözeteceği iyiden iyiye belirsizleşiyor.
Kamunun mu ortaklarının mı?
Peki ya kolluk faaliyeti? Kolluk (en basit tanımı ile) idarenin kamu düzenini korumak ve sağlamak için giriştiği tüm faaliyetlere verilen ad. Polisin, hırsızlığa -ama her türden- engel olması bir kolluk faaliyeti. Araç muayene istasyonlarının taşıtları egzos emisyonlarının belirli bir sınırın altında olması yönünden de denetlemesi, idarenin kentlerde hava kirliliğine engel olma yükümlülüğünün bir görünümü, yani kolluk faaliyetidir. Belediye zabıtalarının ekmek fırınlarını denetlemesi de bir kolluk faaliyetidir.
Kentsel arazilerin imar planları aracılığı ile düzenlenmesi, bu planlara dayanılarak ruhsatlar verilmesi ve özellikle son zamanlarda sermayedar açısından hazırlanan bu "huzur ve güven" ortamında ihaleye çıkılması başlıklarının tümü birer kolluk faaliyetidir.
Örneğin İstanbul gibi devleşmiş bir kentte imar planlarının bütüncül bir biçimde yapılması, tüm olanakların buna göre tahsis edilmesi ve özel kişilerin "kar" etmesinin değil, kamu yararının sağlanmasının gerektiği açık ve devletin tüm hak, yetki ve olanaklarını bu anlamda kullanılması artık mutlak bir zorunluluk halini aldı.
Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi'nin sermayeleştirilmesine salt kamu arazilerinin kamu yararı gözetilmeden özelleştirilmesinde yeni bir aşama, bir üst boyut olması niteliği ile bakamayız, eksik olur.
Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Anonim Şirketi'nin sermayeleştirilmesi kent yaşamının düzenlenmesi açısından en önemli başlıklardan biri olan imar hukuku bağlamındaki kolluk faaliyetinin de özelleştirilmesi niteliğinde. Kolluk faaliyetinin özelleştirilmesi hem hukuksal hem de toplumsal gereksinimler nedeni ile kabul edilemez.