Yapı Denetim Hakkında Kanun Taslağı’yla ilgili tartışmalar sürerken; taslakta yeralan bir düzenlemenin, başta İstanbul olmak üzere büyük yatırımlara konu olan yüzlerce mahallede yüzbinlerce vatandaşın başını yakacağı, gayrimenkul rantının cazibesini ortadan kaldıracağı anlaşıldı. Özellikle inşaat firmaları, söz konusu yasanın yatırım amaçlı ev alanları caydırmasından korkuyor. Taslağı hazırlayanlar ise sadece İstanbul’da önümüzdeki dönemde yapılacak yatırımları dikkate alarak yıllık en az 3 milyar TL’lik gelir hesabı yapıyor.
Vatan Gazetesi'nden Gülümhan Gülten'in haberine göre eğer taslak bu haliyle yasalaşırsa, İstanbul’da yüzlerce mahalleli, bölgesine yapılan 3. Köprü, 3. Havaalanı, Marmara otoyol projesi, TOKİ yatırımları, metro, Marmaray gibi büyük yatırımlar nedeniyle devlete para ödemek zorunda kalacak. Taslağın 32’nci Maddesi’nde, yapılan yatırımlarla bir bölgedeki taşınmazlarda değer artışı olursa, o bölgede taşınmazı olan vatandaşlardan, artan değerin yüzde 45’i kadar para alınması öngörülüyor. Buna göre, örneğin 3. köprünün geçeceği güzergahta evi olan vatandaş, evinin değeri 100 bin liradan 300 bin liraya çıkıyorsa, aradaki 200 bin liralık değer artışının yüzde 45’ini yani 90 bin lirayı Bakanlığa ve belediyeye ödemek zorunda kalacak. Aynı şekilde metro yatırımı, büyük otoyol yatırımı yapılan bölgeye komşu mahallelerde vatandaşlar evinin değeri arttığı için binlerce liralık pay ödeyecek. Taslağın vuracağı semtlerin başında büyük yatırımların güzergahındaki Şişli, Zeytinburnu, Küçükçekmece, Halkalı, Maltepe, Ataşehir, Çatalca, Çerkezköy, Sarıyer ile Dilovası, Gebze ve Beykoz bölgeleri geliyor. Ayrıca 3. Havaalanının kurulacağı bölge ile bunun şehirle bağlantı yollarının geçeceği semtlerde de, gayrimenkullerin değeri artacağı gerekçesiyle vatandaşlar para ödemek zorunda kalacak.
Daha da kötüsü, bugüne kadar pek çok kez olduğu gibi, bu düzenlemenin yürütmesini durduracak ya da mahkemelerde iptal ettirecek İMO veya mimarlar odası gibi bir kuruluş da bu kez ortada olamayacak. Çünkü aynı taslak, eşzamanlı olarak TMMOB ve ona bağlı odaların yapısını değiştirip, oda muhalefetini de ortadan kaldırıyor.
32. Madde
“Özel hukuk gerçek ve tüzel kişilerine veya özel hukuk hükümlerine tabi kamu kurum ve kuruluşlarının taleplerine istinaden yapılacak imar planı ve değişikliklerinde parsellerin mevcut meri imar planlarındaki müktesap imar hakkına ilave olarak değişiklik sonucunda artan değerin yüzde 45’i, kamuya değer artışı payı olarak alınır. Değer artış payı olarak hesaplanan miktarın yüzde 30’u bakanlığa, yüzde 70’i plan değişikliğini onaylayan idareye ödenir. Büyükşehir belediye sınırları içinde, ilgili idarece alınan miktar büyükşehir belediyesi ile ilgili ilçe belediyesi arasında eşit paylaştırılır...”
Garipçe bir örnek...
Diyelim ki Sarıyer Garipçe Köyü’nde bugünkü değeri 150 bin TL olan bir arsanız var. Üçüncü Köprü ve bağlantı yollarının yapımından sonra sahip olduğunuz arsanın metrekare fiyatları katlandı ve 300 bin liraya yükseldi. Aradaki 150 bin liralık kazancın yüzde 45’ini yani 67 bin 500 lirasını devlete ödeyeceksiniz. Bu ödemenin yüzde 30’u yani 20 bin 250 lirası Çevre Şehircilik Bakanlığı kasasına, yüzde 70’i yani 47 bin 250 lirası da Belediye kasasına gidecek.