Türkiye Elektromekanik Sanayi A.Ş. (Temsan) tarafından hazırlanan, ‘Doğu Karadeniz Küçük Hidroelektrik Santralları Kalkınma Projesi’ (Dokhes) kapsamında Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Ordu, Bayburt ve Gümüşhane’ye kurulacak 2 bin mikro hidroelektrik santral(HES) ile yılda 200 milyon dolar gelir edilmesi öngörülüyor. Temsan, Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki hidroelektrik potansiyelin küçük, mini ve mikro hidroelektrik santralları ile değerlendirilerek bölgenin kalkınmasına yardımcı olunması amacıyla Doğu Karadeniz Küçük Hidroelektrik Santralları Kalkınma Projesi’ni hazırladı.
120 milyon dolarlık yatırım
Projeye göre, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, Ordu, Bayburt ve Gümüşhane illerinde 3 bin megavat (MW) üzerinde hidroelektrik potansiyeli bulunuyor. Bu potansiyelin değerlendirilmesi amacıyla söz konusu illere yaklaşık 2 bin adet mikro hidro elektrik santralı (HES) kurulacak. Kurulum maliyeti yaklaşık 120 milyon dolar olarak tahmin edilen 2 bin mikro HES’in her yıl toplam 200 milyon dolar getiri sağlaması öngörülüyor. Hazırlanan projenin hayata geçirilmesi durumunda elde edilecek başlıca faydalar ise şu şekilde sıralanıyor:
* Çay fabrikaları, fındık tesisleri, oteller, balık çiftlikleri, kaplıcalar gibi küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ), enerji ihtiyaçlarını öz kaynaklarıyla sağlayacak. KOBİ’lerde düşen maliyet neticesinde büyüme ve istihdam artacak.
* Yeni enerji kaynakları sayesinde yeni sanayi tesisleri kurulabilecek.
* Milli Elektrik Enterkonnekte Sistem üzerinde yük azaltılacak.
* Merkezden uzak yerlerdeki dağıtım sistemlerinin yenilenmesi ihtiyacı ortadan kalkacak.
* Düzenli rejime sahip su kaynakları, bölgeyi temiz ve düzenli enerjiye kavuşturacak.
* Isınma ihtiyaçları da elektrikle karşılanması nedeniyle ormanlar korunacak.
* İthal edilen kömür nedeniyle dövizin yurtdışına çıkması engellenecek.
Projenin hayata geçirilmesi için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, bölge belediyeleri, il özel idareleri ve Tedaş gibi ilgili kurumların onay vermesi gerekiyor. Projeye izin verilmesi halinde Doğu Karadeniz Küçük HES Birliği kurulacak. Temsan, Dokhes projesi teknik koordinasyonundan sorumlu olacak. Kullanılacak türbin ve diğer elektromekanik aksamın projelendirilmesi, üretilmesi ve montajı görevi Temsan’a ait olacak. Temsan bölgede kullanılacak olan türbin sistemleri için de gerekli gördüğü tasarımları yapacak.
Bu arada proje kapsamında 0.5 KW’tan 1 MW kadar müşterilerin ihtiyacı ve su kaynağına göre Hes’ler kurulacak.
Fabrikalar yararlanacak
Projeden, yerleşim alanlarından uzak meskenler, bağ, bahçe gibi ihtiyaçları için mini ve mikro HES’ler kullanacak olan gerçek kişiler, çay fabrikası, fındık tesisi, su fabrikası, otel, kaplıca, balık çiftliği gibi tüzel kişiliğe sahip KOBİ’ler, Çaykur fabrikaları, okullar, hastaneler, askeri tesisler, belediyeler, köy hizmetleri müdürlüğü gibi kamu kurumları yararlanacak.
Projenin finansmanıyla ilgili olarak Dokhes Birliği’ne ait bir fon kurulacak. Dokhes teknik ekibinin hidroelektrik potansiyel haritasını hazırlaması için gerekecek maliyet İl Özel İdarelerinin fona sağlayacakları katkılarla karşılanacak. Dokhes teknik ekibinin bir ay içinde ön çalışmasını tamamlamasının ardından müşterilerle temasa geçilecek ve müşterilerin birlik fonuna ödeyecekleri müşterilere ait HES’lerin ön projeleri ve maliyetleri ortaya çıkarılacak. Temsan, gerekli çalışmaları yapıp Hes’leri teslim edecek.