Diyarbakır'ın fethedildiği 638 yılından bu yana ezan sesinin dinmediği Ulucami, yıllar sonra aslına uygun restore ediliyor. Turistlerin ildeki uğrak yeri olan caminin avlusu, Hasanpaşa Hanı'yla birleştirilecek. Caminin önünü kapatan yeraltı çarşısı yıkılacak. Restorasyondan sonra caminin iç avlusuna, asırlar önce olduğu gibi merdivenle çıkılacak.
Diyarbakır'ın fethinden önce havra ve kilise olarak kullanılan 3 bin yıllık Ulucami daha önce birçok kez tadil edildi. Ancak ilk kez bu kadar kapsamlı bir restorasyona tabi tutulacak. Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürlüğü, iki yıllık çalışmanın ardından bir proje hazırladı. Buna göre restorasyon ve çevre düzenlemesi 3 yıl sürecek, bu esnada cami ibadete açık kalacak. Belediyenin Gazi Caddesi üzerinde yaptığı ve tarihi caminin önünü kapatan yeraltı çarşısı kamulaştırılacak. Çarşının bulunduğu yer, asırlar öncesinde olduğu gibi caminin dış avlusu haline getirilecek ve şu anda turistik mekân olarak kullanılan Hasanpaşa Hanı ile birleştirilecek. Caminin bitişiğindeki Zinciriye ve Mesudiye medreseleri de elden geçirilecek. Restorasyonda caminin özgün yapısı değiştirilmeden özel malzemeler kullanılacak. Tarihi yapının zemin etüt çalışması sırasında yerin 7-8 metre altında su sarnıçları tespit edildi. Çalışma kapsamında bu sarnıçlar da dikkate alınacak. Bunun için Orta Doğu, İstanbul Teknik, Marmara ve Dicle üniversitelerinden bilim heyeti oluşturup restorasyonlar onların eşliğinde tamamlanacak.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'ndan onay aldıklarını belirten Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürü Yakup Aktürk, Ulucami'nin restorasyonu için ihaleye çıktıklarını söyledi. Konuya olumlu yaklaşan belediyenin de mülkiyetindeki gayrimenkulleri Vakıflar'a bedelsiz vereceğini ifade eden Aktürk, şöyle konuştu:
"Ulucami'nin tarihî yapısı ile doğramaları korunacak. Bina ilk yapıldığında Ulucami'ye merdivenle çıkılıyordu. Daha sonra dolgu yapılmış, şimdi merdivenle camiye iniyoruz. Caminin önünde bir yeraltı çarşısının yapılması camiyi adeta esir almış. Bu binayı kamulaştırıp cami alanına katacağız. Söz konusu olan 3-4 dönümlük bir alandır. Tarihî Ulucami'nin hemen karşısında Hasanpaşa Hanı var. Alanın külliye olduğu düşünülüyor. Zamanında imarda yapılan değişiklikle belediye orasını yeraltı çarşısı olarak kullanmış. Camideki bütün mekânları, kütüphane, Zinciriye ve Mesudiye medreseleri komple bir külliye halinde restorasyona alacağız. Restorasyonu 3 yıl içinde tamamlamayı hedefliyoruz."