Diyarbakır'da arsa fiyatlarındaki artış, adeta bıçak keser gibi durdu. Yaklaşık bir ay önce Diyarbakır'ın arsa fiyatında dudak uçuklatan artışıyla 'taşı toprağı altın' olarak tanımlanan İstanbul'a adeta nispet yaptığına ilişkin yayınlanan haber, ardından Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir ile Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Galip Ensarioğlu'nun arazi fiyatlarındaki inanılması güç olan yükselişin 'suni' olduğuna ilişkin açıklamalarından sonra araziye olan talep son buldu. Çoğu vatandaşın görmedikleri arazileri dahi satın alması nedeniyle Tapu Sicil Müdürlüklerinde oluşan yoğunluk sona ererken, 4 ayrı Tapu Sicil Müdürlüğündeki işlem sayısında da büyük düşüş meydana geldi. Tapu Sicil Müdürlüğünde arazi satışı nedeniyle aylık 4 bin 500'e kadar yükselen işlem sayısı gelişmenin ardından son bir ayda 3 bine kadar düştü. Bu 3 bin işlemin tamamına yakının da konut ve iş yeri satışı olduğu belirtildi.
Evini, arabasını veya kolundaki bileziklerini satıp ya da bankadan kredi çekerek, yüksek kazanç sağlama ümidiyle başta Karacadağ eteklerinde yer alan 'demir girmez ve hayvan otlamaz' olarak tabir edilen tarıma elverişsiz 'taşlık' yerler ile hatta hızını alamayıp il sınırını dahi aşıp Siverek'ten arazi satın alanlar, talebin azalmasının ardından fiyatlardaki büyük düşüş nedeniyle kara kara düşünüyor. İçerisinde bulundukları durumu ''Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak'' deyimiyle özetleyen alıcılar, satın aldıkları arazinin fiyatında yüzde 80 oranında iniş olmasına rağmen satışa sundukları arazilere talipli çıkmamasına üzülüyor.
''Aldığım arazi elimde kaldı''
45 gün önce eşinden gizli olarak sattığı 20 bin lira değerindeki bilezikleriyle 1 dönüm arazi satın aldığını belirten N.A, kısa sürede gelir elde etme hayaliyle aldığı arazinin fiyatındaki düşüş nedeniyle mağdur olduğunu söyledi. Dar gelirli olduklarını, bir yakınının 20 bin liraya satın aldığı araziyi 4 gün sonra 24 bin liraya sattığını öğrenmesi üzerine kendisinin de kolundaki bilezikleri bozdurmaya karar verdiğini vurgulayan N.A, şunları anlattı:
''4 gün içerisinde 4 bin lira elde ettiğini görünce ben de aynı şekilde kazanırım düşüncesiyle bileziklerimi sattım. Yakınımın yaptığı şekilde yerini dahi görmediğim 1 dönüm arazi satın aldım. Ama artış yerine çok büyük düşüş oldu. Satın aldığım arazi elimde kaldı. Benim gibi binlerce kişi var. Bu arazileri yüksek fiyata bizim gibi yoksul aileler satın aldı. Yüksek getiri beklentisiyle aldığımız arazi elimizde patladı. Sadece elimizde tapu var. Arazinin nerede ve nasıl bir şekilde olduğunu dahi bilmiyorum. Mağdur edildik.''
Hayal kırıklığı
Alatosun Belde Belediye Başkanı Ahmet Karacadağ ise 'demir girmez' olarak tabir ettikleri tarıma elverişsiz taşlık arazi fiyatındaki çok büyük artışın süreceğini düşünerek, arazi satın alanların yaşanan düşüşle hayal kırıklığına uğradığını söyledi. Bir ay önce 30 bin liraya satışı yapılan bir dönüm arazinin fiyatının 5-6 bin liraya kadar indiğini, buna rağmen alıcı bulamadığına ilişkin bilgiler aldıklarını belirten Karacadağ, şöyle dedi:
''İnanılmaz yükselen fiyatların gerçek olmadığını biliyorduk. Siverek karayolu üzerinde neredeyse devredilmeyen tarla kalmamıştı. Memur, esnaf ve işçi arazi alımına yönelmişti. Arazi balonu patladı, son alıcılar mağdur oldu. Maalesef yüksek fiyata satın alanların aldıkları arazileri ellerinde kalacak. Diyarbakır kent merkezine yakın olup imar alanında kalan arsaların durumunu bilmiyorum, ama imar dışındaki Diyarbakır'a 30-40 kilometre uzaklıktaki arazi fiyatında inanılmaz yükselişin ardından büyük iniş var. Ne yazık ki zengin olma umuduyla piyasa araştırması yapmadan, uzmana danışmadan alınan araziler son alıcıların elinde kalacak. İyi ki konuyla ilgili haber yapıldı. Yoksa fiyatlar çok daha yükselecek ve mağduriyet çok büyük olacaktı. Şuanda bile alıcı ve satıcılar arasında sıkıntılar yaşandığını duyuyoruz.''
''Orta ve dar gelirlinin birikimini çaldılar''
Diyarbakır Organize Sanayi İşadamları Derneği (DOSİAD) Başkanı Aziz Özkılıç, kısa bir süre önce arsa fiyatındaki yükselişin ''Suni'' olduğuna ilişkin olarak bazı sivil toplum örgütlerinin temsilcileriyle birlikte ortak basın açıklaması yaptıklarını hatırlattı. Bazı arsa rantçılarının şebeke halinde hareket ederek, kentin birikimini çaldığını ifade eden Özkılıç, şöyle konuştu:
''Arazi satın alma işi bir ay öncesine kadar çığırından çıkmıştı. Memur, esnaf, işçi ve hatta ev kadınlarının birikimini zengin olma umuduyla arsaya yatırıyordu. Arazi rantçıları adeta saf vatandaşa umut verip, elinden parasını çaldı, bu hırsızlıktır. Orta ve dar gelirli insanların birikimini çaldılar. İnsanlar evini, arabasını ve altınını satıp arsa aldı. Diyarbakır'ın 60 kilometre uzağındaki tarlalardan insanlara yüksek fiyata satış yaptılar. Demir girmeyen tarlalar inanılmaz fiyatlara ulaşmıştı. Bu fiyatlara alınan arsalar alanın elinde kaldı. Saadet zinciri kırıldı. Şimdi fiyatlarda yüzde 70-80 oranında iniş oldu. Buna rağmen bu fiyata arazi alınmasını önermiyoruz. Uzmanına ve ilgili kurum ve kuruluşlara danışmadan, onlardan bilgi almadan arazi satın almasınlar. Arazi rantçıları bir kaç ay sonra fiyatların aynı seviyelere yükseleceğine ilişkin söylentiler yayarak, beklenti yaratmaya çalıştığı duyumunu alıyoruz. Vatandaşlarımızın bu beklentilere kanmasın, dikkatli olsun.''
''Alıcı yok''
Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Fahrettin Akyıl ise Diyarbakır'da arazi fiyatlarındaki dikkat çekici yükseliş ile ilgili haberler ve ardından bu fiyatların 'spekülatif' olduğuna ilişkin açıklamalardan sonra araziye olan talebin bıçak gibi kesildiğini söyledi. Kendisinin de vatandaşların yüksek gelir umuduyla araştırmadan arazi satın alması sonucu oluşan fiyatı 'suni' olarak nitelendirdiğini hatırlatan Akyıl, ''Basında çıkan haberler sayesinde bu yöndeki alımlar durdu. Şuanda arazi satın almak isteyen yok. Fiyatlar da hızla indi. Arazi fiyatında yüzde 60-70'ten fazla iniş olmasına rağmen alıcı yok. Maalesef son alıcılar büyük zarar etti. Yüksek oranda para kazanma hayaline kapılanlar, zarar etti'' diye konuştu.
Ticaret canlanıyor
Diyarbakır Yapı İş Adamları Derneği (DİYAD) Genel Sekreteri Aziz Elaldı da bir takım çevrelerce spekülatif olarak yükseltilen arazi fiyatında düşüş olduğunu vurgulayarak, bunun kentin ticaretine olumlu yansıdığını söyledi. Kısa süre öncesine kadar kentin tüm parasının arsaya yönlendirilmesi nedeniyle ticaretin adeta durduğunu kaydeden Elaldı, şöyle konuştu:
''Bazı kişilerin rant elde etmek için yaydıkları yalanlarla vatandaşları arsa satın almaya yönlendiriyordu. Fiyattaki çılgın artışın suni olduğu ortaya çıkınca, arsa balonu patladı. Bu patlama sonucunda binlerce kişi zarar ederken, küçük bir azınlık ise büyük paralar kazandı. Mağdur olan çok insan tanıyoruz. Ellerindeki parayı yüksek getiri için arsaya yatırdılar. Ancak saadet zincirinin son halkası oldukları için balon onların ellerinde patladı. Arsa balonu biraz daha geç patlamış olsaydı tahmin edilemeyecek kadar çok büyük sosyal yaralara neden olacaktı. Yükselişin balon olduğu ortaya çıkınca Diyarbakır'ın ticareti de canlanmaya başladı. Esnafa etkisi hemen olumlu oldu.''