Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (DİDDK), İstanbul boğazına yapılan 3. Köprü'ye Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) muafiyeti tanınmasına ilişkin tartışmalara son noktayı koydu. DİDDK, Anayasa Mahkemesi’nin 3 Temmuz 2014'te büyük ölçekli ve çevre için risk oluşturabilecek projelere ÇED muafiyeti getiren yasa değişikliğini iptal ettiğine dikkat çekerek Danıştay 14. Dairesi'nin 3. Boğaz Köprüsünün ÇED’den muaf tutulmasının yolunu açan kararını oybirliği ile bozdu. Radikal Gazetesi'nin DHA kaynaklı haberine göre DİDDK, Anayasa Mahkemesi’nin kararının göz önünde bulundurularak yeniden görülmesini istedi.
Yeniden karar alınacak
Karar Kurul başkanı ve 14 üyenin oybirliği ile alındı. Danıştay 14. Dairesi’nin verdiği kararı, Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının ardından yeniden değerlendirilmesini talep eden DİDDK, kararında şu ifadelere yer verdi: “Düzenlemenin dayanağı olan 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun Geçici 3.maddesi ‘planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış olan’ ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildiğinden, Daire tarafından bu husus göz önünde bulundurulmak suretiyle yeniden bir karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.”
“ÇED süreci bir an önce başlamalı”
DİDDK’nın kararını yorumlayan Mimarlar Odası avukatı Can Atalay, ÇED süreçlerinin amacına uygun olarak ve geçiştirilmeden başlatılması gerektiğini belirterek “İstanbul’un kuzey ormanlarını ciddi anlamda tahrip eden 3. Köprü için ÇED süreçleri hiç uygulamadı. 3. Köprü, 3. Havalimanı gibi ÇED süreci uygulanmayan tüm projelerde ÇED süreçleri bir an önce başlatılmalıdır” diye konuştu.
Danıştay ne karar vermişti?
Danıştay 14. Daire, 27 Ekim 2013 tarihinde aldığı kararla, 3. Köprü’yü ÇED süreci dışında tutan yönetmelik maddesinin ‘hukuka aykırı olmadığına’ hükmetti. İstanbul’un kuzeyindeki yaşam aksını bütünüyle değiştiren ve yapımı halen devam eden 3. Köprü’nün, ÇED süreçlerine tabi tutulmadan inşa edilmesini onaylayan karar, Mimarlar Odası, Şehir Plancıları Odası, Peyzaj Mimarları Odası, Çevre Mühendisleri Odası ve Ekoloji Kolektifi Derneği tarafından temyiz edilerek yargıya taşınmıştı.
Torba yasayla değiştirildi
Bir proje yapılırken projenin çevreye olan etkilerinin bilimsel yollarla tespit edildiği ÇED sürecini bypass etmek için torba yasaya konulan geçici 3. Maddenin “...planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış olan...” şeklindeki ibaresi Anayasa Mahkemesi tarafından anayasaya aykırı bulunarak 3 Temmuz 2014 tarihinde iptal edildi. Çevreyle doğrudan ilgisi bulunan 3. Köprü, 3. Havalimanı, Ilısu Barajı, Akkuyu nükleer santrali gibi mega projelerin ÇED süreçlerine tabi tutulmadan yapılmasını sağlayan bu maddenin kaldırılmasıyla, henüz üretim veya işletmeye alınmamış yani tamamlanmamış olan bütün projeler için ÇED zorunlu hale geldi.