İstanbul Teknik Üniversitesi Gemi İnşaatı ve Deniz Bilimleri Fakültesi’nde 2004’te kurulan ‘İ.T.Ü Güneş Teknesi Takımı’, DemirDöküm sponsorluğunda 11 Haziran 2011 tarihinde ABD’nin Iowa eyaletinde düzenlenen yarışlarda 'Odabaşı' isimli teknesiyle dünya üçüncüsü oldu.
Güneş Teknesi Takımı bu yıl, 2011 Solar Splash yarışmasına DemirDöküm sponsorluğunda daha farklı bir tasarım ve daha büyük bir tecrübeyle girdi. 22 takım arasından üçüncü olmayı başaran İTÜ Güneş Teknesi Takımı, aynı zamanda en iyi sistem tasarımı, manevra etabı birinciliği, tasarım, hız etabı ikinciliği, en iyi ikinci teknik rapor ödülü olmak üzere beş kategoride ödül aldı.
Solar Splash yarışması 1994’ten beri her yıl ABD’nin çeşitli eyaletlerinde, bu tür yarışlara uygun bir gölde düzenleniyor. Yarışa, enerjisini sadece güneşten alan tekneler katılıyor. Üç farklı ve temel özellik olan hız, manevra ve dayanıklılık etaplarından oluşan yarışmada başarılı olabilmek için bu etaplarda gereken tüm özelliklerin tek bir teknede sağlanması gerekiyor. Bu durum, çözülmesi gereken mühendislik problemlerini, üç temel özelliği bir arada sağlayan üç farklı tekne yapmaktan daha zor bir hale getiriyor.
Solar Splash 2011
8–12 Haziran 2011 tarihleri arasında ABD’de 18.si düzenlenen 'Solar Splash' yarışması, Amerikan Makine Mühendisleri Derneği (American Society of Mechanical Engineers - ASME) başta olmak üzere bir çok kuruluş tarafından destekleniyor. Güneş enerjili teknelerin yarıştığı dünya çapındaki bu yarışma, ortaya koyduğu mühendislik problemiyle öğrencilerin teorik bilgilerini uygulamayla bütünleştirmelerini hedefliyor.
Yarışmaya katılan teknenin şu özelliklere sahip olması gerekiyor:
* 6 metre boy, 2,4 metre genişlik, 1 metre draft, 1,5 metre freeboard, 480 watt güneş enerjisi, 53 VDC ya da AC RMS sistem gerilimi ve 36 volt kaynak gerilimi sınırları dahilinde tüm enerjisini güneşten alacak.
* Bir sürücü tarafından kontrol edilecek.
*Kısa bir süre sürat yapabilecek; ama uzun bir süre ekonomik süratini devam ettirebilecek.
*Yüksek manevra özelliğine sahip olacak.
Yarışmaların yapıldığı George Wyth Gölü, Iowa eyaletinin Waterloo kenti yakınlarında George Wyth Doğa Parkı’nda bulunuyor.
İlk tekne: Nusrat
İTÜ Güneş Teknesi Takımı, kendi tasarımı olan ve Türkiye’nin ilk güneş enerjisi ile çalışan 'Nusrat' isimli teknesini 2006 yılında üretmeyi başardı. Nusrat ismi, 1915 Çanakkale Savaşları’nda destansı bir kahramanlık örneği sergileyerek Boğaz’a geceleyin mayın döşeyerek saldırgan savaş gemilerine çok ağır kayıplar verdiren mayın gemisinin anısına verildi. Nusrat, bir yıllık test ve geliştirme çalışmalarının ardından 2007 yılında düzenlenen 14. Solar Splash yarışmasında dünya üçüncüsü oldu. Yarışmada ayrıca farklı dallarda 6 ödül aldı: Manevra etabı üçüncülüğü, en iyi görsel sunum, en iyi elektrik sistemi tasarımı, en iyi güneş enerjisi sistemi tasarımı, en yüksek puanlı çaylak takım.
2. tekne: Muavenet
2007 Solar Splash yarışından döndükten sonra Güneş Teknesi Takımı, dünya birincisi olamamanın nedenlerine yanıt arayarak, tekneyi ve sistemlerini geliştirerek 2008’deki yarışmaya 'Muavenet' isimli yeni tekneleriyle hazırlandılar. Bu isim, 1992’de Ege’deki bir deniz tatbikatı sırasında ABD’ye ait bir uçak gemisi tarafından füzeyle yanlışlıkla vurularak 5 Türk denizcisinin ölümüyle sonuçlanan kazada yara alan 'Muavenet'in anısına verildi. 2008’de yapılan 15. Solar Splash yarışında Muavenet, dünya ikincisi oldu. Ayrıca 10 farklı ödül daha aldı: Manevra etabı birinciliği, sürat etabı ikinciliği, dayanıklılık etabı üçüncülüğü, sıralama etabı ikinciliği, en iyi ikinci görsel sunum, kendini en çok geliştirmiş takım ödülü, en güzel görünümlü tekne ödülü, ticari uygulamaya en uyumlu tekne ödülü. Bu şekilde, yarışma tarihinde tek seferde en fazla ödül kazanan takım İTÜ Güneş Teknesi Takımı oldu.
3. tekne: Odabaşı
Güneş Teknesi Takımı, 11 Haziran 2011 tarihinde düzenlenen yarışmaya 'Odabaşı' adlı yeni tekneleriyle katılarak, dünya üçüncüsü oldu. Tekne ismini, 2009’da ölen İTÜ Gemi İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Yücel Odabaşı’ndan alıyor. Prof. Odabaşı, Türkiye gemi inşaatı sektörü için önemli bir isimdi. Güneş Teknesi’nde kullanılan yenilikçi çalışmalarda Prof. Odabaşı’nın yapmış olduğu akademik çalışmalardan büyük ölçüde yararlanıldı.
Sadece 'yeni' değil, aynı zamanda 'yenilikçi' (inovatif) olan teknenin temel özelliği, 'air cavity' ya da 'air lubrication' olarak bilinen 'hava yağlamalı' bir gövdeye sahip olması. Teknenin, geleneksel örneklerinden farklı olarak gövdesinin altında bir boşluk bulunuyor ve bu boşluğa, kompresör yardımı ile hava dolduruluyor. Bu sayede teknenin sürtünme direnci düşürülerek aynı güç ile daha yüksek hızlara ulaşılması mümkün oluyor.
Bu sistemi yarışmada kullanılabilir hale getirebilmek amacıyla Güneş Teknesi Takımı, bilgisayar modellemeleri ve hesaplamalı akışkan dinamiği yöntemleriyle analizler gerçekleştirdi. Uzun ve yorucu analiz çalışmaları sonucunda gerekli optimizasyonları gerçekleştirerek, üretilecek tekne geometrisine karar verildi. Takım, yaptığı çalışmalar sonunda ürettiği 'Odabaşı' teknesiyle daha şimdiden dünyanın güneş enerjisiyle çalışan 'ilk hava yağlaması sistemli teknesi' unvanını almış bulunuyor.