Enerji sektöründe faaliyet gösteren yatırımcılar artık elektrik santrallarını kurmadan önce çevreye etkisini içeren rapor alacak. Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporunu EPDK’ya sunmayan yatırımcının teminatı gelir kaydedilecek.
Danıştay İdari Dava Dairleri Kurulu’nun Enka Enerji A.Ş’nin İzmir Aliağa’da kurulmasını planladığı ithal kömüre dayalı santralın lisansın yürütmesinin durdurulmasına ilişkin kararı, binlerce megavat kurulu güçteki yüzlerce elektrik üretim santral yatırımını etkileyince EPDK yönetmelik değişikliğine gitti. Değişiklik ile lisansa sahip olduğu halde hâlâ Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) almayan yatırımcılar bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten 60 gün içinde ÇED Yönetmeliği kapsamında alınması gereken karar için ilgili kuruma başvurmaları zorunlu olacak.
36 bin megavatlık 792 proje
Daha önce yatırımcılar santrallarının çevreye zararlı olup olmayacağını belirleyen değerlendirmeyi almadan yatırımlarını inşa ediyor, bu nedenle çevrecilerin büyük tepkisini çekiyordu. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, CHP Grup Başkanvekili Kemal Anadol’un başvurusu üzerine ENKA Enerji’nin, İzmir Aliağa’da kuracağı 800 megavat kurulu gücündeki santralın lisansının yürütmesi durdurdu. Danıştay’ın bu kararıyla lisans alıp ÇED raporunu hâlâ almayan yatırımcıların eteklerini tutuşturdu.
Bunun üzerine EPDK, yönetmeliğin bu yönde bir düzenlemeye giderek, santralların çevreye verdiği zararın analiz edilmesinin ardından lisanslarını teslim etmeye karar verdi. EPDK’dan lisans almayı bekleyen binlerce proje var. EPDK’da yeni lisans başvurusunda bulunan 7 bin 856 megavat kurulu güçte 114 adet, inceleme ve değerlendirme aşamasında olan 89 bin 226 megavat kurulu güçte 976 adet, uygun bulma kararı alınan 3 bin 951 megavat 144 adet ve lisans verilen 36 bin 187 megavat 792 tane proje bulunuyor. İlgi çok büyük.
Bu kapsamda EPDK, Danıştay’ın çok sayıda proje için benzer karar vereceğini göz-önünde bulundurarak, lisans yönetmeliğinde yapacağı düzenleme ile söz konusu şirketlerden belli bir süre içinde ÇED getirmelerini isteyecek. Şirketlerin zamanında ÇED’i getirmemeleri durumunda başvuruları iptal edilecek.
Teminatlar gelir kaydedilecek
ÇED getirmemeleri durumunda proje sahibinin vermiş olduğu teminat EPDK’ya gelir olarak aktarılacak. Bu kapsamda yönetmelikte, “Mücbir sebepler ya da gerekçeleri Kurul tarafından uygun bulunan haller ile tüzelkişiden kaynaklanmayan nedenlerle Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında Çevresel Etki Değerlendirmesi olumsuz kararının alınması hali dışında, üçüncü fıkrada belirlenen süreler içerisinde bu madde kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde lisans başvurusu Kurul kararıyla reddedilir ve 7. madde çerçevesinde Kuruma sunulan banka teminat mektubu irat kaydedilir Bu aşamada üçüncü fıkra çerçevesinde Kuruma banka teminat mektubu sunulmuş ise başvuru sahibine iade edilir” denildi.
Yasaya uymuyor
Danıştay kararında elektrik üretim santralları projesinin çevreye uyumlu olup olmadığını bilinmeden üretim lisansı verilmesinin Anayasa ve Çevre Kanunu’nun EPDK’nın yönetmeliği ile aykırılık taşıdığı belirtilerek, “Elektrik Piyasası Kanunu’nun 1. maddesinde öngörülen elektriğin çevreye uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması amacının EPDK tarafından göz ardı edilmesi anlamına geleceği dikkate alındığında, çevre mevzuatı açısından zorunlu olan yasal sürecin, üretim lisansı verilmesi sürecinin dışında bir süreç olduğu yolundaki Daire kararında belirtilen nedenlerle hukuka uygunluk görülmemeştir” denildi. Ayrıca, ‘ÇED olumlu’ kararı veya ‘ÇED gerekli değildir’ kararı alınmadan üretim lisansı verilmesine ilişkin EPDK kararında hukuka uyarlık bulunmamakta olunduğu kaydedildi.