Mimarlar Odası’nın “ulusal sorumluluk” etkinliklerinden biri, 25 Temmuz’da Alanya’da gerçekleşti. “Mimarlık ve Kentleşmede Cumhuriyetin Beklentileri” için fikirlerini paylaşanlar ise Yargıtay Onursal Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu, Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Süheyl Batum, sanatçı Zülfü Livaneli, şair Ataol Behramoğlu ile gazeteci Yalçın Bayer’di...
Böylesi bir buluşmanın “mimarlık” için anlamını Oda Saymanı Aysel Çetinsoy şöyle açıkladı: “Cumhuriyetimizin mimarlık ve kentleşmedeki beklentileri ile demokratikleşme ve çağdaşlaşma arasındaki ayrılmaz ilişkiyi birikimli aydınlarımızla değerlendireceğiz...”
Aynı “ilişki” için Genel Sekreter Necip Mutlu da diyordu ki: “Türkiye’de imar ve çevre tahribatını doruğa çıkartan politikalarla cumhuriyet değerlerini gözetmeyen politikaların eşzamanlı ve aynı siyasi odaklarca gündeme getirilmiş olması rastlantı sayılamaz...”
Bu saptama için ev sahibi Antalya Şube Başkanı Osman Aydın ise “Ülkeyi yağmalamak için cumhuriyet değerlerine saldırıyorlar; cumhuriyeti yıpratarak yağmanın önünü açmak istiyorlar...” derken; diğer ev sahibi Mersin Şb. Bşk. Sabri Konak ise şunları anımsatıyordu: “Planlı kentleşme başlangıçtaki devlet politikamızdı; cumhuriyetten ödünler başlayınca, planlama terk edildi, mimarlık da kimliksizleşti...”
Aynı sürecin siyasal sorumlularını sorgulayan Zülfü Livaneli de diyordu ki; “Bunlar muhafazakâr değil; cumhuriyeti yaratan tüm kültürel birikimleri ‘yok edenler’dir. Anadolu uygarlıkları cumhuriyetin temelidir; dincilik ya da Batılılaşma adına özümüze yabancılaşmak, cumhuriyetin tarihsel kazanımlarını kurutmaya çalışmaktır...”
Nitekim oturumu yöneten Prof. Dr. Zekai Görgülü de aynı serzenişle şunları söylemeden edemedi: “...örneğin TOKİ’nin muhafazakâr yönetimine sormalı; onca parayla, kentlerimizi onarmak dururken neden kamu alanlarını, üstelik kötü yapılaşmayla pazarlıyorsunuz?”…
Yağmanın gündemi
Peki, cumhuriyetin “yıpratılma”sıyla “yağmalanma”sı arasındaki “koşut”luğun ardında ne yatıyor? Mimarlar Odası Alanya Temsilcisi Bora Akay’ın “Hukuk, yağmanın engeli görülmektedir” sözleri neyi özetliyor?
Yanıtı için “cumhuriyet hukukundan kurtulmak istiyorlar” diyen Kanadoğlu’nun, “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku” kitabı, bağımsızlığımızın “kimlik değerleri”ni savunmanın da simgesi... Bu bilincin temelinde, Atatürk’ün 30 Ağustos Zaferi’nde söylediği “Hektor’un Troia’daki öcünü aldık” sözünün bulunduğunu anımsatan Kanadoğlu diyordu ki: “Hukukumuz, ‘öncelikle ulusal yarar’ı gözettiğinden, ülkenin pazarlanmasına da engel görülüyor...”
“Hukuk dışı”lıkların nedenlerini “en anlaşılır” şekilde açıklayanlardan Süheyl Batum ise imar ve çevreyi gözetmeyen anayasa hazırlıklarını sorgulayarak şunu vurguluyordu: “...örneğin daha önce Çankaya’dan kapsamlı gerekçe metinleriyle veto edilen 2B yasasının, ‘şimdi gerekçesiz’ onaylanması, cumhuriyetin güvencelerinden biri olan ‘devletin devamlılığı ilkesi’yle de uyumlu değildir.”
Gazetecilerin en “kentsever”lerinden Yalçın Bayer de “İstanbul’daki rant pazarı üçüncü köprüyle daha da büyüyecek” dediği panelden çıkarsamasını, köşesinde şöyle özetledi: “İmar Yağması Cumhuriyeti Tehdit Ediyor...” (Hürriyet- 28 Temmuz 2009)
Şairlerin en “kentsever”lerinden Ataol Behramoğlu ise kent ve insan sevgisinin birlikteliğini şiirleriyle anlatırken, “cumhuriyetin mimarları”na “Kuşatmada” şiirini armağan ediyordu:
“Kuşatma altında vermem gerekiyor / Ömrümü etkileyecek kararları. / Kuytu bahçelerde değil / Sarsak odalarda yaşıyorum aşkı.. (...) Fakat hiçbir sey kurutamayacak / Çorak topraklarda yeşerttiğim aşkı..”
Foruma katkılar...
İşte böylesi duygularla gerçekleşen buluşmayı, Antalya Büyükşehir Bld. Bşk. Prof. Dr. Mustafa Akaydın, Alanya Bld. Bşk. Hasan Sipahioğlu ve Gazipaşa Bld. Bşk. Cemburak Özgenç de düşüncelerini ve desteklerini belirterek izlediler...
Forumda Mimarlar Odası şube başkanlarından Asım Güzel (Gaziantep), Hasan Topal (İzmir), Hakan Mahiroğlu (Kayseri), Bekir Kamışlı (Adana), Ünal Ömercioğlu (Çanakkale) ile Konya’dan Bşk. Yrd. Mustafa Sütiçen ve her bölgeden mimarlar katkılarda bulundular...
Onlara söz verirken gözüm, özellikle İstanbul ve Ankara şubeleri ile Mimarlar Odası Genel Başkanı’nı ve diğer Merkez Yönetim Kurulu üyelerini aradı.. yoklardı!
Oysa Çetinsoy, etkinliğin önemini Prof. Mümtaz Soysal’dan şu alıntıyla vurguluyordu; “Cumhuriyet, kendi hançerlenişini sessiz seyretsinler diye yetiştirmedi bu kuşakları.. bilimin aydınlığı, tekniğin becerisi, tüm donanımlar hep, o korunsun diye verildi.”
Toplantının, bu sorumluluğu içeren sonucu ise şöyle özetlenebilirdi: “Cumhuriyetin temel ilkeleriyle planlı ve kimlikli yapılaşmayı birlikte savunmak, anayasal bir cumhuriyet kurumu olan Mimarlar Odası ile ‘cumhuriyetin yetiştirdiği mimarlar’ımızın tarihsel sorumluluğudur.”