Ankara'nın merkezinde, Meclis ve Bakanlıklar'a 5 dakika mesafedeki bir gecekondu mahallesinin yüzü, son 7 yılda hızla değişti. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Lojmanlarda oturmayın!' talimatının ardından, ev arayan yeni milletvekilleri, kent merkezinde, hızla gecekondudan dönüşen Çukurambar'ı keşfetti. Semte önce milletvekilleri yerleşti, onları üst düzey bürokratlar ve emekliler takip etti. Böylece gecekondu semti Çukurambar, Ankara'nın gözde yerleşim yeri oldu. Çukurambar şimdi Yenimahalle, Bahçelievler, Saraçoğlu Mahallesi, Çankaya ve Or-An ile yarışıyor. Çukurambar'da kurbağalar sustu artık astronomik kiralar konuşuyor
Cumhuriyet elitlerinin büyük bir bölümü kuruluşla birlikte Ankara'ya yerleşmiş İstanbullulardı. Yeni bir şehir kuruluyor, kentin kimi semtleri diğerlerinden ayrılıyordu. Esasında Mamak-Sincan arasındaki demiryolu hattı, kuzey ile güneyi birbirinden ayıran-uzaklaştıran bir çizgi gibiydi. Yenimahalle, Bahçelievler, Saraçoğlu Mahallesi, Çankaya ve Or-An yıllar içinde siyasetçi, bürokrat ve sanatçıların 'göç yolları' üzerinde kaldı. Kentin Eskişehir yolu boyunca gelişimi ardından yeni gözde semtler ortaya çıkacaktı. AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 'Lojmanlarda oturmayın.' talimatının ardından, kendilerine ev arayan yeni milletvekilleri, kentin merkezinde, hızla gecekondudan dönüşen Çukurambar'ı keşfedecekti.
Zaman zaman AK Partili siyaset ve bürokrat elitiyle birlikte tanımlansa da Çukurambar, 40 bine yaklaşan nüfusuyla, aynı zamanda üst düzey emekli bürokrat, işadamı ve yüksek kiralara gücü yeten üniversite öğrencisi için de bir çekim alanı. Mahallenin eski sakinleri ise kendilerini yabancı hissetmeyecekleri uzak semtlere kaçıyor.
Memur kentinin renkleri
Gri rengin ağır bastığı Ankara, toptancı bir yaklaşımla 'memur kenti' olarak nitelense de her mahallenin ayrı bir öyküsü, ayrı bir rengi var. Hacettepe, kabadayıların ve futbolun mahallesiydi. 'Alt kentleşme'nin bir örneği Or-An, bir dönem siyaset ve bürokrasinin önemli isimlerini ağırlayacaktı. Alparslan Türkeş de, Bülent Ecevit de bu mahallenin sakinleriydi. Süleyman Demirel, uzakta, Güniz Sokak'ta kalmıştı. Hep de orada oturacaktı.
Deniz Baykal ise genç bir siyasetçi olarak 1970'lerin başında borçla alınan Or-An Mahallesi Zühtü Tigrel Caddesi'nde evinin penceresinden yıllarca ODTÜ Ormanı ve Mogan Gölü'nü seyretti. Olcay-Deniz Baykal çifti, Or-An'ın ilk sakinlerindendi. Çamurlu yollardan geçip evlerine ulaşabiliyorlardı. Or-An'ı tercih edenlere ilk yıllarda herkes, "romantik solcular" diye takılacaktı.
Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla tarihe karışan milletvekili lojmanları ise Turgut Özal'ın başbakanlığı döneminde, 1985 yılında yapılmıştı. Or-An'daydı. Siyaset, bürokrasi ve Ankara'daki sanat dünyasının, Bahçelievler ve Yenimahalle tercihleri ise siyah-beyaz yıllarda kalacaktı. O yılların anılarında kalan bir diğer mahalle de Başbakanlık ile Genelkurmay'ın hemen yanı başındaki Saraçoğlu Mahallesi'ydi... Erdoğan, seçimin hemen ardından milletvekillerine 'Lojmanda oturmayın.' çağrısı yapıyor, 'halkın arasına karışmalarını' istiyordu. Kendisi, Subayevleri'ni tercih ediyor; Ankara'ya yeni adım atanlar ise 'halkın arasına karışacak' nezih mahalle arıyordu.
Eskişehir yolunun hemen yanı başında, TBMM'ye 5 kilometre uzaklıkta yıldızı parlayan yeni bir yerleşim alanı vardı: Çukurambar. 100. Yıl Sitesi-Kızılay otobüslerinin güzergâhı üzerinde Çukurambar, bir gecekondu mahallesiydi. Evlerin arasındaki boş tarlalarda çocuklar sabahtan akşama kadar top koştururdu. Bu tarlalar zaman zaman da Çingeneleri ağırlardı. Bir de adıyla dikkat çeken Arjantin İlkokulu bu mahalledeydi. Belediyenin asfalt şantiyesi, mahallenin kıyısında, Konya Yolu üzerindeydi.
Ne buğday kaldı ne de kurbağa sesleri
Çukurambar ve hemen yanı başındaki Kızılırmak Mahallesi, 1960'larda buğday tarlaları ile dolu tarımsal bir alanken, göç hareketlerinden nasibini aldı. Kızılırmak, daha çok Yozgat ve Kırşehir'den gelenlerin oturduğu bir gecekondu mahallesi oldu. Çamur deryası içindeki Çukurambar ise çok sonraki yıllarda gecekondulaşacaktı. Arjantin İlkokulu'nun hemen yanı başındaki Merkez Camii'nin bulunduğu meydan ise mahallenin buluşma noktasıydı.
1990'ların sonunda gecekondular yıkılmaya başlar, yerine geniş daireli yüksek binalar yükselir. Mahalle Muhtarı Mehmet İhsan Gülbudak, artık çok az gecekondunun kaldığını, mahallenin eski sakinlerinin büyük bir bölümünün ise Sincan, Etimesgut gibi semtlere taşındığını anlatıyor. Gecekondularının üzerinde bulunduğu arsa karşılığında daire sahibi olan mahallenin eski sakinleri, artık yeni Çukurambar'da yaşayamayacaklarına kanaat getirdikleri için kendilerini daha ait hissettikleri uzaktaki mahallelere kaçar. Muhtar, 8 yıl önce dairesini satan eski bir sakinin Sincan'a gidip beş katlı bir apartman aldığını aktarıyor.
Sakinlerin yüzde 10'u üniversite öğrencisi
2000 yılı nüfus sayımına göre 5 bin 200 kişinin yaşadığı mahalle sakinlerinin sayısı 40 bine yaklaştı. AK Partili milletvekillerinin de yaşadığı mahallenin yüzde 10'u üniversite öğrencisi. Mahalle, ODTÜ ve TOBB-ETÜ üniversitelerine de oldukça yakın. "Emekliler de tercih ediyor. Yargıtay, Danıştay gibi kurumlardan emekli olanlar da var." diyor mahallenin muhtarı. Emlakçılar da, son yıllarda doktorların tercih ettiği bir mahalle olduklarını söylüyor. Emlakçıların verdiği bilgiye göre kiralar, bin ile 2 bin 500 TL arasında değişiyor. Satın almak isteyenlerin ise en az 250 bin TL'yi gözden çıkarması gerekiyor. Bir milyon TL'ye de ev varmış.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın geçen sene bir gece yarısı bu semtte buluşmaları, gazetelere 'Çukurambar zirvesi' olarak geçmişti. AK Partili milletvekillerinin daha çok birkaç blokta yoğunlaştığı Çukurambar, zaman zaman iktidar partisi ile de anılıyor. Ancak muhtar Gülbudak, "Sayı olarak çok fazla milletvekili yok. Mahallemizde 160 blok var. 50 dolayında AK Partili milletvekili mahallemizde. En çok işadamları mahallemizi tercih ediyor." diyor. Mahalle, belki bir dönem AK Partililerin de tercih etmesi nedeniyle dikkat çekmiş, ancak tercihin ana nedeni, geniş evler, kentin merkezine 5 dakikalık ulaşım mesafesi, alışveriş merkezlerine yakınlık, üniversitelerin yanı başında olması...
Toprak yolların ucundaki Meclis başkanı
Geçen dönem Meclis başkanlığı görevini yürüten Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç'ın yanı sıra Osman Pepe, Salih Kapusuz, Vahit Kiler, Kerim Özkul, Mustafa Çetin, Mustafa Elitaş, Hasan Angı, Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün, Mehmet Tekelioğlu, Çukurambar'da oturan milletvekillerinden ilk akla gelenler. Arınç, Meclis başkanı olduğunda, kendisine tahsisli konutu değil, uzun yıllar üyesi olduğu kooperatif evinin bitmesi ile Çukurambar'ı tercih etmişti. Kendisinden, bir bayram sabahı ziyaret için randevu alan gazeteci de toprak yollardan geçerken yolunu kaybettiğini düşünecekti. Önünde korumalara ait kulübenin bulunduğunu görünce de oldukça şaşırmıştı.
Emlakçı dertli: Otel gibi oldu
Mahallenin en önemli eksiği, çocuklar için bir oyun parkının olmaması. Blokların arasındaki yeşil alanların elden gitmesinden korkuluyor. Muhtar, hem AK Partili Büyükşehir Belediyesi'ne hem de CHP'li Çankaya Belediyesi'ne çağrılar yapıyor. Mahallelinin, "yeşil alanlarımız başka amaçlarla kullanılmasın, park istiyoruz" taleplerini iletiyor. Aslında mahallenin küçük ve özürlüler için özel bir parkı var. Serebral Palsili Çocuklar Derneği ile Çankaya Belediye işbirliği ile yapılan 'engelsiz oyun parkı' geçen sene açıldı. Çukurambar'ın bir türlü bitirilemeyen altyapısı da yeni sakinlerin en büyük şikâyetlerinden biri.
Bir de 'mahallenin nasıl kaybolduğunu' da bir emlakçının sözleri özetliyor: Otel gibi... Yani, Çukurambar'da oturmayı tercih edenler evlerini bir otel gibi kullanıyorlar. O eski mahallelerin sıcaklığı kaybolmuş. "Çukurambar'da oturuyor desinler diye buraya taşınanlar de, ev alanlar da var." diye ekliyor. Ancak, Çukurambar'da ev almanın çok da iyi bir 'yatırım' olmadığını vurguluyor. "Muhafazakâr bir mahalle olarak biliniyor Çukurambar." diyecek oluyoruz, "2 yıl önceydi..." diye cevap veriyor.
Hepsi sattı, Sincan'a gitti
Elmas Teyze, 60 yaşında... Çukurambar'da kalan son gecekondulardan birinde oturuyor. Torunları ve oğluyla birlikte... Hızla yükselen konutlar, kayısı ağaçlarının önünden görünüyor. O da geçen yılları düşünüyor. Damla, Hazar, Can ve Birsu... Önce torunlar geliyor. Ardından gecekondunun önündeki kümesten tavuklar, bir de çocukların korkulu rüyası horoz çıkıyor. En küçükleri Burcu dışında hepsi, az ötedeki Arjantin İlköğretim Okulu'nun öğrencileri. Lüks sitelerin çocuk parkları yerine evlerinin önünde tozun toprağın içinde oynamak zorunda kalan çocuklar, eski arkadaşlarının başka mahallelere taşındıklarını anlatıyor. Arsasına birkaç daire alabilen eski mahalleli, satıp başka semtlere gitmiş. Herkesin anlattığı hikayeyi Elmas Teyze özetliyor: "Hepsi sattı. Sincan'a gitti... Zenginler oturuyor, fakirler ortada yok." diyor. 37 yıl önce Konya'dan gelip yerleştiği, Ankara-Konya karayolunun hemen yanı başındaki gecekondu mahallesini özlemle anıyor.
Eski mahalleden yadigâr Arjantin İlkokulu'na ek binalar yapıldı. Ancak onlar da yeterli değil... Cami ise yıkılıp bir hayırsever tarafından yeniden yaptırıldı. Birkaç yıl önce Konya yolunda geçirdiği bir trafik kazasında hayatını kaybeden Tuğba Altınok'un adını taşıyan cami, yaz aylarında Kur'an-ı Kerim öğrenmeye gelen çocukların sesleriyle şenleniyor.
48. Cadde: Her zevkten damağı tatlandırıyor
48. Cadde ise son birkaç yılda sayıları artan lokanta, kafe ve bistrolarıyla öne çıkıyor. Liva, Erzurumlu Cağ Kebap, Martı, Sultanahmet Köftecisi, Eat'n Joy, Big Chiefs, Kaburgacı Selim Amca ve diğerleri. Yenileri yolda. AK Parti Milletvekili Faruk Koca'nın kardeşi de birkaç ay içinde 'dünya mutfağı' ile 48. Cadde'ye girecek... Dükkân kiraları ise oldukça yüksek. 60 metrekare bir dükkânın aylık kirası 3 bin 500 TL'den başlıyor. 40-50 binlere varan kiralar herkesin dilinde.