COVID-19’un reel ekonomi ve gayrimenkul piyasasına tam etkisi belirsiz durumda. Ancak turizm, perakende ve eğlence sektörlerinin kısa vadede en fazla etkilenecek sektörler olacağı aşikar. Colliers Türkiye tarafından hazırlanan “COVID-19’un Türkiye Gayrimenkul Piyasasına Muhtemel Etkileri” raporuna göre; hükümetler acil karantina önlemleri alırken, ulusal sınırların kapanmasıyla Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) uluslararası seyahatin bu yıl yüzde 25 düşerek 50 milyon işi riske atabileceğini belirtti. En iyi durum senaryosu olarak özellikle otel/ konaklama, fiziksel etkileşime dayalı perakende ve temel mallara veya Çin tedarik zincirine bağlı lojistik/ endüstriyel piyasalarında sınırlı olarak ikinci çeyrekte ve üçüncü çeyrekte olumsuz bir düşüşün ardından yıl boyunca nötr ekonomik büyüme görülmesi bekleniyor.
Colliers Türkiye web sitesinde yayımlanan raporda yer alan bilgilerden bazıları şöyle:
“COVID-19’un patlak vermesi, küresel ve EMEA pazarlarında keskin bir ekonomik ve finansal piyasa şoku yarattı. İlk olarak Çin ve Asya ekonomisine olmak üzere Çin fabrikalarının ve üretiminin %50’sinin kapatılması net bir şekilde küresel tedarik zincirleri için 2020 boyunca büyük etkiler yarattı. Çin’in bazı güzergahlarındaki nakliye faaliyeti %20-40 arasında azaldı. Böylece Çin ithalatının birinci çeyrekte önceki çeyreğe göre %12 civarında düşmesi beklenirken, dünya ticaretinin ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre %7 oranında azalması bekleniyor. Bu durum, 2020 yılı boyunca dünya büyümesini son on yıldaki en yavaş büyüme hızı olarak sadece %2 civarında bırakacak; büyüme 2019 yılında gerçekleşen %3,5 oranına göre oldukça düşecek. OPEC ve Rusya arasındaki son petrol fiyatı çatışması sadece paniği şiddetlendirdi. Ancak bu durum petrol fiyatlarının şimdi çok daha düşük olması sebebiyle Asya’daki üretimin iyileşmesine yardımcı olabilir.
COVID-19’un reel ekonomi ve gayrimenkul piyasasına tam etkisi belirsiz durumda. Ancak turizm, perakende ve eğlence sektörlerinin kısa vadede en fazla etkilenecek sektörler olacağı aşikar. Hükümetler acil karantina önlemleri alırken, ulusal sınırların kapanmasıyla Dünya Seyahat ve Turizm Konseyi (WTTC) uluslararası seyahatin bu yıl %25 düşerek 50 milyon işi riske atabileceğini belirtti.
En iyi durum senaryosu olarak özellikle otel/ konaklama, fiziksel etkileşime dayalı perakende ve temel mallara veya Çin tedarik zincirine bağlı lojistik/ endüstriyel piyasalarında sınırlı olarak ikinci çeyrekte ve üçüncü çeyrekte olumsuz bir düşüşün ardından yıl boyunca nötr ekonomik büyüme görülmesi bekleniyor.
En çok etkilenen ve faaliyetleri askıya alması gereken işletmeler, geleceklerini ve çalışanlarının gelirlerini korumaya yardımcı olmak için mali yardım paketleri konusunda hükümet açıklamalarını heyecanla bekliyorlar.
Orta vadeli senaryo olarak en fazla etkilenen firmalara bağlı ofis piyasalarında (Havayolları, kara/deniz/ hava taşımacılık, otomotiv, tur/ etkinlik operatörleri, bankalar/ sigorta şirketleri/ yatırımcılar ve enerji şirketleri) hissedilen geniş etkiler sebebiyle 2021 yılının ilk çeyreğine kadar iyileşme görülmesi beklenmiyor. Bu sektörlerdeki çoğu uluslararası şirketin şimdiden 2020 yılı tüm yatırımlarını iptal ettiklerini haber alıyoruz. Sermaye piyasalarının da faaliyetinde bir kesinti görülecektir. Ancak, uzun vadeli düşünen ana oyuncular özellikle daha savunmasız perakende, endüstriyel & lojistik, ofis ve konut varlıkları çevresinde güvenli liman pazarlarında hamleler yapmaya devam ediyor.
En iyi veya en makul senaryoyu görmemize bağlı olarak fırsatçı yatırımcılar, fiyatlandırma ve sermayenin maliyeti netleşene kadar ‘bekle ve gör’ yaklaşımını benimseyeceklerdir. Uluslararası yatırımcılar için, 2. ve 3. çeyrek döviz kuru oynaklığı ve varlıkları fiziksel olarak ziyaret edememe/kontrol edememe, aktivitenin gerilemesine yol açacaktır.
Piyasaya Etkileri
- Yatırımcılar kısa vadede nakde ihtiyaç duyduklarından, gayrimenkule kaynak ayırma olasılıkları azalacaktır.
- Süreci oldukça ilerlemiş olan mevcut işlemlerin devam ettiği görülmekte. Ancak yeni işlemler ‘beklemeye alındı’.
- Gelecek altı ay içinde refinansman yapması gereken yatırımcılar bunda zorlanacak.
- Gelecekteki fiyatlandırmaya yönelik kaygı ve yeniden fiyatlandırma anlaşmalarına yönelik çabalar artmakta.
- Ana sermaye grupları ise gelecekteki satın alma fırsatları için heyecanlı.
- Önümüzdeki 30 gün içinde daha fazla aksama beklentisi var; alım-satım işlemleri daha uzun sürecektir.
- Avrupa bölgesinin ekonomik geri çekilmesinin 2020 yılının 3. çeyreğinde de devam edeceği öngörülüyor ve 2021 birinci çeyreğine kadar büyüme beklentisi yok.
- Hükümetlerin politikaları seyahat, sosyalleşme ve uzaktan çalışma konusunda değiştiğinde, 2021’de GSYİH’da büyük bir artış olması muhtemel.”