ABD merkezli yayın kuruluşu CNN, İstanbul’daki mutenalaştırma sürecini eleştiren bir makale yayımladı. Radikal'den Neşe İdil'in çevirisine göre, yakın zamanda kapanan Kooperatif adlı barın sahibiyle yapılan bir söyleşiye de yer verilen makalenin bir kısmı şu şekilde:
“İstanbul’da ılık bir akşamüstünde Kooperatif adlı bar kapanacağını açıkladı. Eski ve yeni arkadaşlar, kentin kalbi Beyoğlu’nda bulunan yerde canlı müzik ve nostalji dozları eşliğinde mekana veda etmek için toplandı.
'Küçük bir cumhuriyet'
19’uncu yüzyıl Rumeli Han’da bulunan Kooperatif kapılarını kapadı. Kooperatif’in sahibi Şafak Velioğlu, Rumeli Han’ı “küçük bir cumhuriyet” olarak adlandırıyor. Velioğlu, “Kooperatif’in kapanma hikayesi mutenalaştırmayla alakalı. Son 20 ila 30 yılda, Kooperatif gibi müesseseler, farklı ilgi alanları, sanat galerileri veya atölyeler için ilginç yerler haline geldi. Dönüşümden sonra kimse bir yer bulmak için yeterli para bulamadı” sözleriyle yaşadıklarını anlattı.
Velioğlu, Rumeli Han’ın bodrum katındaki barını işletmek için ayda 2 bin dolar ödüyordu. Mekanın kirası üç katına çıktıktan sonra ise işletmeyi kapamaktan başka çaresi kalmamış.
Tamamen değişiyor
Türkiye ’nin en büyük kenti ve iş merkezi İstanbul, son 10 yılda nüfusunda bir dalgalanma ve kentsel inşaat projelerinde büyük bir patlama yaşadı. Aynı zamanda, önde gelen küresel turizm destinasyonu olarak da ortaya çıktı.
2012’de Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı, 31.7 milyon turistin ülkeyi ziyaret ettiğini açıklamıştı. 1980’de ise bu rakam 1.3 milyondu.
İstanbul’un ziyaretçileri ve bölgede yaşayanları büyüleyen Beyoğlu bölgesi, barlar, lüks gece kulüpleri, tarihi kiliseler ve 19’uncu yüzyıldan kalma köşkleriyle kentin gece hayatının merkezi. Ancak bu tamamen değişiyor.
Sanatçı ve müzisyenlerin favori yeri
Bir yüzyıl önce Beyoğlu, İstanbul’un Gayrimüslim burjuvazisinin – Ermeni, Yunan ve Yahudilerin de dahil olduğu dinî ve etnik azınlıklar – evi konumundaydı. Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılması birçok Yunan’ın ayrılmasına yol açan “nüfus mübadelelerini” getirdi.
On yıllar sonra, 1950 ve 60’lı yıllarda, Türkiyeli yetkililer, kentteki Yunan topluluğunun göç etmesini hızlandıran felç edici azınlık vergileri koydu. Yıl 2006 olduğunda, kentte 3 binden daha az etnik Yunan kalmıştı.
İlerleyen yıllarda, ülkedeki Türk ve Kürt göçmenler Beyoğlu’nun terk edilmiş yapılarına yerleşti. Bölgenin dolambaçlı geçitleri ve çökmekte olan köşkleri sanatçı ve müzisyenlerin favori yerleri haline geldi. Kooperatif, bu bohem kaynaşma noktasında bir niş oydu. Sanatçıların ve sanatseverlerin sohbet ettiği, içki içtiği, performanslarını ve eserlerini sergilediği bir yer olarak başarıya ulaştı.
Sığınak olarak tarif ediliyordu
Beyoğlu’nda bir ara sokaktaki Kooperatif’e gitmek için dar bir merdivenden inen ziyaretçiler, önceki enstalasyonların kalıntılarıyla boyanmış beyaz, eski tuğla bir bodrumla karşılaşıyordu. Mağara gibi olan mekan, İstiklal Caddesi’nden büyük ölçüde farklılık gösteriyordu. Çıplak ayaklı sırt çantalılardan bağımsız müzisyenlere kadar birçok sanatçı Kooperatif’i sığınak olarak tarif etti.
Son on yılda, Beyoğlu uluslararası perakendeci ve otelcilere cazip gelmeye başladı ve bu durum birçok insanın aklına Manhattan’da bulunan Times Meydanı’nın 1990’larda geçirdiği mutenalaştırmayı getirdi.
Pasajların yerini alışveriş merkezleri aldı
Birçok kişi İstiklal Caddesi boyunca gözüken Batılı bayiliklerden üzüntü duyuyor, kimisi ise değişimi kucaklıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ’ın partisi AKP , İstanbul’un revizyonunu ve Türkiye’nin ekonomik büyümesinin önünü açmayı hedefledi.
Erdoğan yönetimi altında, Beyoğlu’ndaki mahalleleri dönüştürme, yeni metro ve köprü inşaatları gibi, kent devasa inşaat ve kentsel dönüşüm projeleriyle doldu. Bu değişim dalgasında, 19’uncu ve 20’nci yüzyıldan kalma pasajların yerini modern alışveriş merkezleri ve lüks oteller aldı.
'Bu kaosa ihtiyaç duyuyor'
Kooperatif’in sahibi Velioğlu barını yeni bir yerde yeniden açmak istiyor, ancak Rumeli Han kadar tarihi ve hayalperest bir yer bulması pek muhtemel değil ve o, bunu bir problem olabileceğini kabul ediyor.
“Kooperatif’in kimyası bu kaosa ihtiyaç duyuyor ve merkezde olması gerekiyor” diyor Velioğlu.”