Çin'in en büyük kenti Şanghay harıl harıl 2010 yılında yapılacak EXPO'ya hazırlanıyor. Kent tam anlamıyla bir şantiye görümünde. Yeni metro hatları, yol ve binaların yapımına aralıksız devam ediliyor. Özellikle Pudong denilen finans sektörünün yoğunlaştığı bölgeyi gece gündüz iş makinalarının gürültüsü kaplıyor. Toz ve puslu havanın karamsar bir görünüm verdiği kent 20 milyon nüfusa sahip. Garanti Bankası Şanghay Baştemsilcisi Noyan Rona kente her gün 3 milyon kişinin gelip gittiği söylüyor. Kentin tarihi çok eski değil, 1200 yıllarına dayanıyor. O nedenle "yeni" bir şehir ve eski Çin mimarisinden herhangi bir iz görmek mümkün değil. Şanghay'ın kaderini değiştiren ise limanı. 18. yüzyıldan itibaren kentin kalkınması ülkenin hem dışarıya açılan kapısı hem de dışarıdan gelenlerin ülkeye giriş yeri olan limanın sayesinde oluyor.
Finansın dışında otomotiv, demir-çelik ve petro-kimya temel sanayi sektörlerini oluşturuyor. Liman göz önüne alındığında hizmet sektörüyle kentin ekonomik sacağı tamamlanmış oluyor. 1978 yılında Deng Şio Ping'in dışa açılma politikasıyla başlayan dönüşüm süreci 1992'de Şanghay'a teşvik dönemini başlatıyor. Merkezi hükümet 1995'te aldığı bir kararla bugün finans merkezi haline dönen o zaman balıkçı köylerinin olduğu Pudong "özel ekonomik bölge" ilan ediyor ve 550 kilometrekarelik bir bölgeye devlet kaynakları akmaya başlıyor.
Türkiye Tekstil Sanayii İşverenler Sendikası Başkanı Halit Narin'in 1981 yılında gelip de kalacak tek bir otel bulamadığı Şanghay bugün besbelli New York'la yarışır hale getirilmek isteniyor. Pudong'un merkezindeki Grand Hyatt Oteli'nin tam karşısında yapımı süren Şanghay Centre'ın yüksekliği 582 metreyi bulacak. 1 milyar dolar yatırımla gerçekleştirilecek olan bu binanın 2012 yılında bitirilmesi planlanıyor.
Noyan Rona'ya göre krizden önce Şanghay'a gelen yıllık doğrudan yabancı yatırım 6-10 milyar dolar arasında değişiyor. Çin'deki en çok yabancı bankaya evsahipliği yapan Şanghay'da Türk bankaları olarak Garanti ve İş Bankası faaliyet gösteriyor. Toplam 148 adet banka temsilciliğin olduğu kentteki bankalarda bulunan toplam mevduat 5 trilyon yuan yani 500 milyar euroyu buluyor. Şanghay borsası ise yabancı yatırıma son derece az imkan veriyor. Bu nedenle de sıcak para hareketlerinden etkilenmesi çok çok az. Rona, yabancıların özellikle yerli para birimi yuan bazındta işlem yapan Şanghay A indeksine yatırım yapmak istediğini ancak merkezi hükümetin bunu son derece sınırlı tuttuğunu söylüyor.
EXPO 2010 hazırlığı tam gaz, her yer şantiye
Dünyanın kültür, tarih ve eğitim olimpiyatları olarak tarif edilen EXPO için Şanghay'da 560 hektarlık bir alan ayrılmış durumda. 240 ülke ve kuruluşun katılacağı fuar için tüm kent tam bir şantiye görünümünde. 4-5 milyon yabancının beklendiği etkinlik için yapılan yatırım ise 4.5 milyar dolarla Pekin Olimpiyatları'nı ikiye katlıyor. Mayıs-Kasım arasında 184 gün boyunca sürecek etkinlikte Türkiye 2 bin metrekarelik bir pavyonla temsil edilecek. Kentte akşam saatlerinde Şanghaylılar, ellerinde torbalar ve çek-çek arabalarla çıkacak hurda demirleri almak için şantiyelerin etrafında bekliyorlar.
Yabancı
yatırımı dev mıknatıs 'çekiyor'Şanghay'ın 480 metre ile en yüksek binası olan Şanghay Dünya Finans Merkezi'nin önündeki dev "Küresel Mıknatıs" heykeli Liu Jianhua Finans ve Ticaret Bölgesi'nin güçlü çekiciliğini sembolize ediyor. 2008 yılında yapılan mıknatıs 17.5 metre yükseliğinde.
Çin'de iş yapmak isteyen Türk işadamlarına tüyolar
Çin'le iş yapmak isteyen Türk işadamlarına Garanti Bankası Şanghay Baştemsilcisi Noyan Rona şu tavsiyelerde bulunuyor:
Üretim yapmayı düşünenler
1- Pazarı olmayan ürün üretmeyin
2- Fabrika yeri seçiminde hem coğrafik konum hem de o bölgenin yönetiminin yabancılara tanığı imkanlar, şeffaflık çok önemli. Çok sayıda bölgeyi birbiriyle kıyaslayın Maliyetlerin düşük olduğu ikinci, üçüncü kategori kentlere yönelin
3- Çin'de personel sirkülasyonu çok hızlı. İyi bir personel politikası şart. Yoksa elemanınızı başka firma "transfer" edebilir
4- Üretilen ürünün mutlaka patentinin alınması, marka tescilinin yapılması lazım. Çünkü çalınma ihtimali çok yüksek
5- Fabrikadaki kilit yerlerdeki yöneticilerin Türk olmasına dikkat edin
6- Üretim tesisi için yapılan görüşmelerde iyi bir pazarlık sürecine hazırlıklı olunmalı. Çinde sormadığınız sorunun cevabını size söylemezler. Onun için bütün sözleri almak ve sözleşmeye koymak çok önemli. Dolayısıyla iyi bir avukatlık bürosuyla çalışmak ve bankalarla temasta olmak ve yerel yönetimle iyi geçinmek gerekir.
Ticari aracılık yapmayı düşünenler
1- Çin'de 65 bin dolar sermaye ile yabancı firma kurulabilir. Ancak dış ticaret yapılacaksa o zaman sermayenin daha yüksek olması gerekiyor.
2- Büyük şehirler hizmet sektörü için gerekli elemanların bulunabildiği yerler olduğundan bu tür firmalar üretim bölgelerine yakın büyük şehirleri seçmeli.
Türkiye'ye mal ithal etmek isteyenler
1- Malı alacağınız Çin firmasını ve ürünü iyi tanımanız lazım. Ürünü mutlaka yerinde görün
2- Sipariş edilen malın yüklenmesi ya da Türkiye'ye gelişinde Çinli firmadan bir kalite kontrol yetkilisinin hazır bulunmasını sağlayın
3- Peşin ödeme yapmayın. Akredifle çalışın. Eğer peşin ödemek zorundaysanız karşılığında teminat mektubu alın. Yoksa sizden peşini alıp malı başkasına verirler ve sizi oyalabilirler. Firma iyiyse mutlaka teminat mektubu verir.