Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu, Türkiye’nin tek seferde gerçekleştirilen en büyük Yap-İşlet-Devret Projesi olarak lanse edildi. Yaklaşık 6.5 milyar dolara mal olacağı hesaplanan otoyol, seçim döneminde İzmir’in çılgın projeleri arasında gösterildi. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, “Karayolları Genel Müdürlüğü’nce ihalesi gerçekleştirilen projenin belirlenen süre içinde tamamlanabilmesi için aşağıdaki tedbirlerin alınması uygun görülmüştür” diyerek 13 maddelik genelge yayımladı. Genelgenin 9. maddesinde de projenin 1993 yatırım programına (ÇED muafiyetleriyle ilgili) alındığı belirtilerek Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nden muaf olduğu vurgulandı.
Ancak projeye karşı tepkiler de yükseldi. TMMOB Peyzaj Mimarları Odası ve Ege Çevre ve Kültür Platformu Derneği, genelgenin 9. maddesi hakkında iptal kararı ve yürütmenin durdurma istemiyle Danıştay’a dava açtı. Otoyol projesinin geçtiği bölgelerdeki çevresel etkinin hesaplanmadığını belirten davacı taraflar, bu amaçla ÇED Raporu’nun mutlaka alınması gerektiğini belirtti. Danıştay 14. Dairesi, projeye ilişkin Başbakanlık Genelgesi’nin 9. maddesi hakkında yürütmeyi durdurma kararı verdi. 14. Daire’nin kararında Başbakanlık genelgesi hakkında şöyle denildi:
“Dava konusu genelge hükmü ile dayanağı yönetmeliğin amacını aşan ve ÇED sürecinden muafiyeti genişleten bir düzenleme getirilmiş bulunduğundan, genelge hükmünde, dayanağı Çevre Kanunu ve ÇED Yönetmeliği’ne uyarlık görülmemiştir.”
Süreç nasıl işleyecek?
Radikal Gazetesi'nden Enis Tayman'ın haberine göre, kararın tebliğinden sonra Başbakanlık’ın, bakanlık eliyle Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na başvurma hakkı var. Ancak ne olursa olsun kararın gereğini 30 gün içinde uygulamak zorunda. Yani itiraz edilse bile dava sürerken talimatla ÇED sürecinin başlatılması gerekiyor. Davacı taraf avukatlarından Arif Ali Cangı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu‘nun bir süre önce de ‘Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin ‘Kapsam Dışı Projeler’ başlıklı Geçici 3. maddesine yürütmeyi durdurma kararı verdiğine işaret etti. Bu kararın da ÇED muafiyetini ortadan kaldırdığını belirten Cangı, kurulun olası itiraza olumlu karar vermesi durumunda kendi kararıyla çelişeceğini ifade etti. Cangı ayrıca kararı olumlu bulurken ÇED sürecinin layıkıyla yürütülmesi gerektiğini de belirtti.
Peyzaj Mimarları Odası Avukatı Emre Baturay Altınok ise “Bu kararla, Başbakan’ın gerekirse çevreyi göz ardı edin, beş senede bu otoyolu bitirin talimatının bir hırstan ibaret olduğunu gördük. Bu karar uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ÇED muafiyetleri konusunda ısrarından artık vazgeçmesi gerekiyor” dedi.
Rakamlarla Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu
377 km otoyol ve 44 km bağlantı yolu olmak üzere toplam 421 km uzunluğunda.
Dilovası-Hersek Burnu arasında inşa edilecek yaklaşık 3 km’lik bir asma köprüye sahip olacak.
İstanbul-Bursa 1 saate, İstanbul-İzmir 3.5-4 saate inecek.
İzmir-istanbul arası 140 km kısalacak.
Körfez’i köprüyle bağlayan projenin maliyeti 6.5 milyar doları buluyor.