Türkiye'nin önde gelen demir-çelik üreticisi 5 firmanın bir araya gelerek kurduğu Marmara Çinko (Marzinc) şirketinin Mustafakemalpaşa ilçesinde yapacağı yatırım bölgede tartışma yaratırken organize sanayi bölgesi (OSB) yönetimi daha önce yer tahsis ettiği tesise izin vermeme kararı aldı. İlçe halkı, 120 milyon dolar tutarındaki yatırıma, doğaya zarar vereceği gerekçesiyle karşı çıkarken şirket yetkilileri iddiaların asılsız olduğunu savundu.
Türkiye'de, demir-çelik üretiminin yarısını gerçekleştiren ve yılda 5 milyar dolarlık ihracat yapan Çolakoğlu, Diler, İçdaş, Kaptan ve Kroman şirketlerinin ortaklığıyla iki yıl önce Marzinc Marmara Geri Kazanım San. Tic. AŞ kuruldu. Tamamı yerli sermayeden oluşan şirket, demir-çelik üretiminde çıkan atık ve yan ürünlerini değerlendirmek amacıyla Mustafakemalpaşa OSB'de baca tozu ve tufal geri kazanım tesisi inşa etmek için yer aldı. "Çevre Etki Değerlendirme" (ÇED) raporunun yanı sıra İtalya'da bulunan bir geri kazanım tesisine 1 milyon 900 bin euro ödeyerek mühendislik hizmeti de satın alan şirket, yılda 200 bin ton baca tozu ve 120 bin ton tufal işleme kapasitesine sahip olacak tesis için inşaat çalışmalarına başlamaya hazırlanırken ilçedeki siyasi parti temsilcileri ve sivil toplum örgütlerinin tepkisiyle karşı karşıya kaldı.
Sivil toplum kuruluşları temsilcileri, oda başkanları, siyasi parti temsilcileri ve muhtarlardan oluşan ilçedeki Sivil Toplum Platformu, ÇED kararının iptal edilmesi için Bursa Çevre ve Orman İl Müdürlüğü'ne başvurdu. Grup, bir süre önce de Bursa Valisi'ni ziyaret ederek tesisin engellenmesini istedi. Platform üyeleri ayrıca, 14 Kasım'da "Marzinc tesisine hayır" yürüyüşü yapmak için hazırlıklara başladı. Önceki akşam toplanan Mustafakemalpaşa OSB yönetimi ise kamuoyunda uzun süren tartışmaları bir kez daha değerlendirerek, şirketin faaliyetine izin vermeme kararı aldı.
Referans'ın sorularını yanıtlayan Mustafakemalpaşa OSB Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Onar, şirketin kendilerine yaptığı yer başvurusunda, demir-çelik ve metalik çinko üretileceği beyanında bulunduğunu öne sürerek baca tozu geri kazanım tesisine izin vermeyeceklerini söyledi. Onar, "Tahsis edilen yerin geri alınması söz konusu değil. Ancak faaliyetine izin vermeyeceğiz. Şirket yargıya başvurabilir. Bu, doğal bir haktır" dedi.
Başkasının atığını temizlemeyiz
Tesise karşı çıkan platformun başkanı Seyit Ali Geçici, tesisin ilçedeki domates yetiştiriciliği ve hayvancılığa darbe vuracağını savunarak ÇED sürecinde yeterli bilgilendirmenin yapılmadığını, her şeyin oldubittiye getirildiğini öne sürdü. Üretimler sırasında kurulacak tesisin çevreye zarar vereceği görüşünde STK'ların birleştiğini kaydeden Geçici, bölgedeki meslek odaları ve sivil toplum kuruluşları ile birlikte Marzinc'in ÇED kararının iptal edilmesi için Bursa Çevre ve Orman İl Müdürlüğü'ne başvurduklarını vurguladı. Tesisin, Güllüce-Döllük Sulama Projesi'ne zarar vereceğini ileri süren Geçici, OSB'lerle ilgili düzenlemelerde, kirletici vasfı yüksek kuruluşlara izin verilmeyeceği ve baca gazı atığı oluşturacak tesislerin kurulamayacağının belirtildiğini savundu.
İlçede demir-çelik fabrikası olmamasına karşın, tesisinin yörede kurulmak istenmesine karşı çıktıklarını anlatan Geçici, şöyle devam etti: "Başkasının atığını biz temizleyeceğiz. Kyoto Protokolü'nde bile, tüm tehlikeli atıkların çıktığı mahallinde bertaraf edilmesi gerektiği yazıyor. Neden bizim ilçemizde bunlar bertaraf ediliyor. Tesisin dünyaca ünlü domates üretimimize zarar vereceği kesindir. Bundan hayvancılık da olumsuz etkilenecektir. Her ne kadar, ‘Çevreye duyarlı teknoloji kullanılacak. Kirletici miktarı yasal limitlerin çok altında olacak' şeklinde açıklama yapılsa da buna güvenmemiz mümkün değil. Bu nedenle ilçemizdeki herkes girişimi engellemek için mücadeleye başladı. Tesisin, domates yetiştiriciliği açısından son derece verimli topraklarda kurulması planlanıyor. Dünyaca ünlü Mustafakemalpaşa tatlılarının atölyelerine çok yakın. Hayvancılık olumsuz yönde etkilenecek" dedi.
AB ülkelerine ihraç edilecek
Marzinc Yönetim Kurulu Üyesi Necdet Utkanlar ise tesisin doğaya ve insan hayatına hiçbir zararı bulunmadığını belirterek hedeflerinin sıfır atıkla çelik üretmek olduğunu söyledi. Demir-çelik imalatında oluşan tufal ve baca tozunun, yıllardır kara yollarında ve birçok yerde dolgu malzemesi olarak kullanıldığına dikkat çeken Utkanlar, Çevre Bakanlığı'nın 2005 yılında bu atıklara geri kazanım mecburiyeti getirdiğini vurguladı. Beş rakip firmanın, devletin verdiği bu görev gereği bir araya geldiğini anlatan Utkanlar, Mustafakemalpaşa'nın bu tesisin kurulması için devlet tarafından gösterilen en uygun yer olduğunu ileri sürdü. Utkanlar, şöyle devam etti:
"Çevre Bakanlığı'nın kurulmasını zorunlu kıldığı bu tesislerin, çevreye zarar vermesi mümkün müdür? Tesisin radyoaktif madde üreteceği, en ufak sızıntıda çevre ve Mustafakemalpaşa halkının etkileneceği dedikoduları yayılıyor. Oysa gerçekler tam aksi. Burada atık yakılmayacak, gömülmeyecek. Tamamen yurtiçindeki fabrikalardan gelecek baca tozundan, toz halinde çinkooksit üretilerek yurtdışına ihraç edilecek. Ürettiğimiz madde böylesi tehlikeli bir atık olsa hangi ülke kapısından sokar? O ülkelerin AB ülkeleri olduğunu da söylersek, çevre bilinci bizden daha ileri olan bu ülkelerde çevrecilerin tepkisi ne olur? 30 yıldır İtalya, Almanya, Fransa ve İspanya'da aynı tesisler kent içinde, nehir kenarında üretim yapıyor. Bizde daha ilk olacak."