Türkiye'nin çatı tipi güneş enerjisi potansiyelinin en az 120 gigavatlık kapasite oluşturulmasını sağlayabileceği ve böylece toplam elektrik tüketiminin yüzde 45'inin çatılarda kurulabilecek güneş enerjisi santralleriyle karşılanabileceği tespit edildi.
Enerji düşünce kuruluşu Ember tarafından yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri analiz edilerek afet bölgesi ilan edilen 11 il dışındaki çatılarda kurulabilecek güneş enerjisi potansiyeli hesaplandı ve çatılar panel kurulumuna uygunluklarına göre sınıflandırıldı.
Çatılarda kurulacak güneş enerjisi kapasitesinin Türkiye'nin enerji dönüşümünde önemli rol oynayabileceğini gösteren analizde, Türkiye'nin çatı üstü güneş enerjisi potansiyelinin en az 120 gigavatlık kapasite oluşturabileceği belirlendi.
Çatılarda kurulabilecek bu kapasiteden yıllık 148 teravatsaat elektrik üretilebileceği ve böylece Türkiye'nin 2022'deki toplam elektrik tüketiminin yüzde 45'ine denk gelen ihtiyacın söz konusu santrallerden karşılanabileceği hesaplandı.
Rapora göre, Türkiye'de elektrik tarifesinin en düşük olduğu tüketici tipi olan meskenlerde Eylül 2022-Ağustos 2023 dönemindeki 12 aylık dönemde elektrik tarifelerindeki sübvansiyon yaklaşık 3,6 milyar dolara ulaştı. Çatılarda kurulabilecek güneş enerjisi santralleriyle Türkiye'nin, elektrik üretiminde fosil yakıt kaynaklı dışa bağımlılığını da azaltarak elektrik tarifelerinde verilen finansal teşviklerden tasarruf sağlayabileceği belirlendi.
Ember'e göre, arazi gereksiniminin olmaması, tüketimle aynı noktada üretim sağlanması ve herkesin parçası olabileceği bir elektrik üretim yöntemi olması bu santralleri daha cazip hale geliyor.
Şehirlere göre çatı tipi güneş enerjisi potansiyeli
Çalışma kapsamında hesaplanan toplam 120 gigavatlık çatı tipi güneş enerjisi potansiyelinde şehir bazında, İstanbul 10,4 gigavat, Ankara 10,1 gigavat ve İzmir 9,3 gigavatla ilk sırada yer aldı.
Bu potansiyel Manisa'da 3,1 gigavat, Afyon'da 2,8 gigavat, Kocaeli'de 2,5 gigavat ve Tekirdağ'da 1,9 gigavat olarak ölçüldü.
Çatı tipi güneş enerjisi potansiyeli kullanılarak üretilebilecek 148 teravatsaat elektrik üretiminde ise şehir bazında ilk sırada 12,5 teravatsaatle Ankara ve 12,4 teravatsaatle İzmir yer aldı, bu kapasite İstanbul için 11,4 teravatsaat olarak belirlendi.
Üretim potansiyeli Konya'da 8,6 teravatsaat, Manisa'da 6,4 teravatsaat, Bursa'da 5,4 teravatsaat, Afyon'da 5,3 teravatsaat ve Balıkesir'de 4,7 teravatsaat olarak hesaplandı. Üretim potansiyeli Antalya'da 5,5 teravatsaat ve Muğla'da 4,5 teravatsaat olarak tespit edildi.
İllere göre çatı tipi güneş enerjisi üretimi potansiyelinin faturalanan elektrik tüketimini karşılama oranına bakıldığında, bu oranın Konya'da yüzde 113, Ankara'da yüzde 88 ve İzmir'de yüzde 76 olduğu tahmin edildi.
Kuzeyde daha az güneş alan, sanayileşmiş ve elektrik tüketimi yüksek olan büyük illerden İstanbul'da söz konusu oran yüzde 27 ve Bursa'da yüzde 42 olarak hesaplandı.
Dünyada çatı tipi kurulumları, yeni güneş kapasitesinin yarısını oluşturdu
Dünyada geçen yıl devreye alınan toplam 239 gigavatlık yeni güneş enerjisi kapasitesinin 118 gigavatını çatı tipi güneş enerjisi santralleri oluşturdu.
Çatı tipi güneş enerjisi santrali kurulumları geçen yıl önceki yıla göre yüzde 49 artış gösterirken, Avustralya 2022 itibarıyla kişi başına düşen güneş enerjisi kapasitesinde lider konumda yer aldı. Ülkede her üç evden birinde çatı tipi güneş enerjisi santrali bulunuyor.
Bu ülkeyi güneşten elektrik üretiminin yüzde 40'ını konut çatılarından elde eden Hollanda ve Almanya izledi. Avrupa Birliği ülkelerinde 2022 sonu itibarıyla güneş enerjisi kurulu gücünün yüzde 66'sını çatı tipi santraller oluşturdu.
Güneş enerjisinde mevcut kurulu gücün 10 katına yakın çatı potansiyeli var
Ember Bölge Lideri Ufuk Alparslan, analize ilişkin değerlendirmesinde, dünyada uygulanan enerji dönüşümü politikalarında önceliğin çatılara verildiğini dile getirdi.
Türkiye'nin güneş enerjisinde iddialı hedefleri olduğunu belirten Alparslan, şunları kaydetti:
"Türkiye’nin çatıları, mevcut güneş enerji kurulu gücünün on katına yakın bir potansiyel barındırıyor. Mevcut çatılardaki potansiyele ek olarak Türkiye'de her yıl on binlerce yeni bina inşa ediliyor, deprem bölgesinin yeniden inşası nedeniyle bu sayı daha da artacak. Yeni binalara ve kamu binalarına panel yükümlülüklerinin getirilmesi ile belediyelerin uygun apartman binası çatı alanlarını ihale etmesi, hem enerjideki hedeflere ulaşmamızı, hem de kişilerin kendi elektriklerini ucuza üretmesini sağlayabilir."
Türkiye'de güneş enerjisi ve hedefler
Türkiye'de güneş enerjisinin elektrik üretimindeki payı 2022'de yüzde 4,7 oldu. Güneşin elektrik üretimindeki payı bu yılın ilk yarısında ise yüzde 5,7 olarak hesaplandı.
Türkiye'nin güneş enerjisi kurulu gücü kasım sonu itibarıyla 11,2 gigavata yükseldi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının 2022 sonunda açıkladığı Ulusal Enerji Planı'na göre, Türkiye 2035'e kadar güneş enerjisi kurulu gücünü 52,9 gigavata yükseltmeyi planlıyor.
Ekim 2023'te yayımlanan 12. Kalkınma Planı'na göre ise 2028 sonunda Türkiye'nin güneş enerjisi kurulu gücünün 30 gigavata ulaşması hedefleniyor. Bu kapasiteye ulaşılması için 2024-2028 döneminde Türkiye'de her yıl 3,4 gigavat güneş enerjisi kurulu gücü inşa edilmesine ihtiyaç duyuluyor.