Türk ekonomisinin yıllardır en büyük problemlerinden biri olan cari açık sorununun çözümüne emlak sektörü talip oldu. İnşaat sektörünün önde gelen şirketleri "Yabancıya emlak satışının önü açılırsa cari açık sorunu çözülür. Başka hiçbir şey yapmaya gerek kalmaz" açıklaması yaptı. Emlak sektörünün önde gelen isimleri, her büyüme döneminde rekor seviyelere çıkan ve ekonomide hızlı dalgalanmalara neden olan cari açığın finansman sorununun çözümünün kendilerinden geçtiğini kaydediyor. Dev inşaat firmalarına göre Türkiye'de yapılacak yeni inşaat projelerine yabancı müşteriler çekilebilirse hem ülkeyle uzun vadeli doğrudan sermaye girecek hem de üst üste üretilecek yeni projelerle yüz binlere iş sağlanacak. Böylece, bir taraftan cari açık problemi çözülürken, diğer taraftan da ekonominin bir başka kırılgan alanı olan işsizliğin azaltılması için önemli bir adım atılacak.
% 20'si ev satışıyla gelir
Merkez Bankası'nın rakamları da inşaatçıları haklı çıkartır nitelikte. Tüm olumsuz şartlara rağmen Türkiye'de yabancı yatırımcılara 2003 yılından bugüne kadar 15 milyar 740 milyon dolarlık gayrimenkul satışı yapıldı. Aynı dönemde cari açık toplamı 188 milyar dolar olarak gerçekleşirken, her 100 dolarlık cari açığın 8.4 doları gayrimenkul satışlarıyla finanse edildi. Gayrimenkule giren sermayenin, borsa ve faize gelen sıcak para gibi Türkiye'den hızla çıkma riski olmadığı için cari açığın finansmanındaki kaliteyi artırdı. Özellikle Türkiye'den ev almak isteyen ancak mütekabiliyet ilkesine katılan Rus, Orta Asyalı ve Arap milyarderlerine dönük sorunların giderilmesi halinde cari açığın finansmanının en az yüzde 20'sinin yabancıya ev satışından gelebileceği belirtiliyor.
"Daha çok döviz gelir"
Turizm sektörü yılda 25 milyar dolar döviz girdisi ile cari açığın finansmanında en önemli sektörlerden biri olarak gösterilirken inşaat şirketleri "Bizde de aynı potansiyel söz konusu. Turizm stratejik bir sektör olarak ele alındığı için yatırımlarda mütekabiliyet ilkesi aranmıyor. Emlak sektöründe de bireysel satışlarda aynı şart aranmazsa turizm sektörü kadar hatta daha fazla döviz girişi sağlanabilir" diyor.
Bindikleri dalları kesiyorlar
Bazı inşaat patronları Türkiye'den ev almayan ABD gibi ülke vatandaşlarının gayrimenkul alımında bir sorun yaşamadığını belirterek, Türkiye'den ev almak için en çok talep gösteren Arap ve Ortadoğu gibi ülkelere çıkarılan satış engelini ise "bindikleri dalı kesmek" olarak nitelendiriyor.
Sistem Türkiye aleyhine
Emlak sektörünün önde gelen isimleri, mütekabiliyet (karşılıklılık) yasasının iki ülke arasında karşılıklı işlemesine rağmen talebe karşılık verilememesinden dolayı Türkiye'nin aleyhine işlediğini dile getiriyorlar.
'Yabancıya satışın önünü açarsak cari açık sorunu kalmaz'
ÖmerFaruk Çelik Sinpaş İcra Kurulu Başkanı
Cumhuriyetin kurulduğu dönemde 2003 yılına kadar 20 milyar dolarlık yabancı yatırım girişi yapmış. 2003'ten bu yana ise her sene ortalama 20 milyar dolar girdi. Yabancı sermaye girişinin artmasıyla 2 bin dolar civarında olan kişibaşı milli gelir de 7-8 bin seviyelerine çıktı. Biz eğer yabancı sermaye girişini artırabilirsek kişi başı milli gelirimiz de artar, cari açığımız da kalmaz. Ama biz bizde gayrimenkul almak isteyenlere (Araplara Ruslara) kapıyı kapatıyoruz, şu anda bizden alım yapmayan ABD'lilere Avrupalılara ise kapılarımızı açmışız. Mütebiliyet yasasını değiştirmemiz lazım. çünkü bu yolla bizden bir ev alan komşusuna da aldıracak, sonra ofis de alacak. 1 değil biz bu rakamları 10-100 bin yapabiliyorsak o zaman ekonomi de düzelecek. Cari açık kalmayacak. Kişi başı milli gelir de bugünün çok üstüne çıkacak.
'Kronik problemi yabancıya satışla kapatabiliriz'
Altan Elmas Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı
Yabancıya konut satışı mütekabiliyet nedeniyle sınırlandırılıyor. Şirketlerin almasında bir problem çıkmıyor. Bireysel alımlara da kolaylık getirilerek bu sorunun önü açılabilir. Bugün büyük Arap sermayesi sahipleri pasaportlarıyla gidip Avrupa'nın herhangi bir yerinde gayrimenkul satın alabiliyorlar. Bizim de bu olayın önünü açmamnız cari açığı mutlak suretle azaltmakta çok etkili olacaktır. Cari açık yıllardır süren kronik bir problem bizim için. Üretip yurtdışına sattığımız mallar katma değerli hale gelmedikçe (ki şu anda çok gelişmiş durumda şirketler var bu konuda) birşey yapamayız, ithalat hızının düştüğü dönemlerde bile cari açık verdik. Bunu kapatmanın yolu yabancıya gayrimenkul alımını kolaylaştırmaktan geçiyor. Bir seferde 300-500 milyar dolarlık bir para girişinden bahsetmiyoruz Sürekliliği olacak bir yatırımdan bahsediyoruz. Burada ev alan insanlar arasında emekliliğini burada geçirmek isteyenler var. Bu gidip marketten alışveriş de yapacak, taksiye de binacek. Dışarıdan hazır bir parayı içeri getirecek.
'Yabancıya satış mülklerin de değerini artırır'
Çetin Gül Gül İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı
Yabancıya mülk satışı ülkemizin menfaatinedir. Düzenlemenin yapılması ülkenin ekonomisinin ahaiyi olmasına ciddi yarar sağlar. Ülke olarak üretip satmakta sıkıntı yaşadığımızdan dolayı cari açık veriyoruz. Yabancıya mülk satışıyla, yabancıların parasının girişinin ekonomiye katkısı olur. Ülkelerin ekonomisi o ülkedeki mülklerin değeriyle eşdeğer. Bugün Moskova'da bir mülkü metrekaresi 10 bin dolara alıp İstanbul'da aynı mülkü 2 bin dolara alıyorsanız, işte bu değeri gösterir. Yabancıya satışın önünü açılmasıyla ülkemizdeki mülklerin de değeri artacak. Bu, gelir seviyesinin yükselmesi demek. Bugün Japonya'da kişibaşı milli gelir 22 bin dolarsa bizde neden 15- 20 bin dolar olmasın.
'Mütekabiliyet Araplardan çok, bizim aleyhimize işliyor'
Turgay Tanes GYODER Başkanı
Ekonomide tehlike sinyalleri çaldıran cari açığın yüzde 8 oranında kapatılmasında etkili bir sektör vara o zaman onun önünündeki engelelrin aşılmadı gerekliliği doğuyor. Mütkabiliyet yüzünden ciddi bir potansiyeli kaçırıyoruz. Mütekabiliyet ilkesi ülkeler arasında her ne kadar karşılıklı olarak geçerli olsa da Arapların Ruslaırn bu kadar ilgi gösterdiği bir ortamda bizim aleyhimize işliyor. Turizm sektöründe bunu yapmıyoruz. 30 milyar dolar turizm gelirini hedefleyen bir sektörün önünü kapatılmaması için bunu yapmıyoruz. O zaman gayrimenkulde de yapmayalım. Mütekabiliyet kalkarsa Türkiye'de ciddi bir döviz girdisi olur. Hükümetin bu konuda süratle harekete geçmesi gerektiğini düşünüyorum.İspanya, yabanvıya satışlarda yılda 5-6 milyar dolar giriş sağlıyordu. Bu inanılmaz bir rakam. Bizim ise geçen sene 1.8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu sene sonunda ise bu rakam 2 milyar doları bulur.