Çevreye büyük tahribatlar veren projeler için büyük önem taşıyan iptalin gerekçesi dün Resmi Gazete’de yayınlanarak, karar da yürürlüğe girdi.
Cumhuriyet gazetesinden Mustafa Çakır'ın haberine göre mahkeme kararında, büyük projelerin ÇED'den muaf tutulmasının "sağlıklı ve dengeli çevrede yaşama hakkını ölçüsüz bir müdahale oluşturacağını" vurguladı. Kararda şu ifadelere yer verildi: “Kuralın yürürlüğe girdiği 29 Mayıs 2013 tarihi itibariyle henüz üretim ya da işletmeye başlamamış veya ihale süreci henüz tamamlanmayan kamu yatırırım projelerinin ÇED uygulamasının kapsamı dışına çıkarılmak suretiyle sağlıklı ve dengeli çevrede yaşama hakkına yapılan müdahalenin ölçülü olduğu söylenemez.”
Anayasa Mahkemesi, maddedeki “...planlama aşaması geçmiş ve ihale süreci başlamış olan veya...” ibaresini anayasa aykırı bularak iptal etti. Mahkeme kararında, ÇED’in yatırım ve faliyetlerin, doğayı tahrip etmeden, çevreyi kirletmeden gerçekleştirilmesindeki önemine dikkat çekti. ÇED’in devlete yüklenen çevreyi koruma ödevinin bir gereği olduğunu vurgulayan, mahkeme ayrıca başta Danıştay olmak üzere yargı kararlarının gerekçelerinin iktidar tarafından “sözcük oyunlarıyla” farklı yorumlandığına dikkat çekti.
Torba yasadaki değişiklikle Danıştay kararlarının yorumlanmasında “sözcük oyunları” yapıldığına işaret eden mahkeme, kararda şu ifadeleri kullandı: “İptali istenilen yasa düzenlemesi ile Danıştay kararının gerekçesi sözcük oyunuyla, yap boza maruz bırakılmıştır. Danıştay’ın ‘planlama aşaması geçmiş’ ifadesiyle ‘işletmeye başlamış ve üretim aşamasında bulunan faliyetleri’ vurgulamasına rağmen iptali istenilen düzenleme ile ‘planlama aşaması geçmiş’ ifadesi üretim ve işletme aşamasında bulunan faliyetler bağlamından koparılmış ve daha işletmeye ve üretime başlamamış faliyetleri de kapsayacak biçimde düzenlenmiştir. Bu şekilde ÇED kapsamı dışında tutulacak faliyetler, üretim ve işletme aşamasında olduğu belgelenen faliyetlerin ötesine geçerek, işletme ve üretim faliyeti içinde olmayan projeleri de kapsayacak biçimde genişletilmiştir.”
ÇED zorunlu olacak
Anayasa Mahkemesi kararıyla torba yasanın yürürlüğe girdiği 29 Mayıs 2013 tarihinden sonra üretim veya işletmeye alınan ya da henüz alınmamış ve tamamlanmamış olan bütün projeler için ÇED zorunlu kılınacak.