İstanbul metrosunun belkemiği yeni Haliç köprüsü, 4 Nisan'da ihaleye çıkıyor. Uzmanlar tepkili: Bu iş ihaleyle değil, uluslararası yarışmayla olur.
İstanbul'un yeni sembollerinden biri olması istenen yeni Haliç köprüsü, 4 Nisan'da ihaleye çıkarılıyor. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş'ın mimar Hakan Kıran'la birlikte hazırladığı köprü projesinin yanı sıra diğer köprü projeleri de yarışacak. Şartnameye ihaleye seçilecek köprü projesinin İstanbul 1 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Kurulu'ndan onay alınması koşulu da eklendi.
Uzmanların ortak görüşü ise köprünün ihale değil uluslararası yarışmayla, mevcut Atatürk Köprüsü'nün yerine, bölgenin tarihi dokusuna zarar vermeyecek bir 'sanat eseri' olarak tasarlanması... Sanat tarihçi, ulaşım bilimci, çevreci ve mimarlara göre İstanbul Metrosu'nun Taksim-Yenikapı hattı için yapılacak yeni Haliç köprüsünde yeni Galata Köprüsü'nde yapılan hatalar tekrarlanmamalı. Yeni köprüyle ilgili görüşler ise şöyle:
'Asma olmaz'
Sanat tarihçisi Prof. Dr. Semavi Eyice: Köprü yapılmadıkça sonuç görünmez. Boğaziçi Köprüsü yapılırken çok eleştirildi ama sonra 'Boğaz'a kolye gibi yakıştı' dendi. Boğaz Köprüsü'ndeki gibi asma köprü yapılmış ama Haliç'te Boğaz'daki gibi açık mesafe yok, boynuzun uzunluğu rahatsız edici. Asma köprü olması, silueti bırakın çevredeki Süleymaniye Bozdoğan, gibi eserlere zarar verir. Bağlantı yolları da İstanbul'a koca koca yaralar açar. Buradan geçecek metro ve yeni Haliç köprüsünün bölgedeki dokuya en az zarar verecek şekilde yapılması lazım. Köprünün Süleymaniye'ye zarar vermesinden büyük üzüntü duyarım. Uzaktan, Unkapanı'ndan geçse daha iyi olur.
'Karikatür gibi...'
Mimarlar Odası İstanbul Şube Başkanı Eyüp Çulha: Burada bir simge arayışı var ancak gerçek simge tarihi yarımadadır. Tarihi yarımadayla yarışan simge arayışı yerine onunla uyumlu olmalı. Köprüde Altınboynuz'un simgeleştirilmesi istenmiş. Oysa Haliç tarihte Altınboynuz olarak simge zaten. Böyle bir köprü, gerçeği dururken karikatürünü yapmak anlamına gelir. Bir öneri olabilir ama değerlendirmeyi uluslararası yarışmayla bir uzmanlar jürisi yapmalı. Yeni Haliç köprüsü Süleymaniye gibi yüksek bir yerde yapıldığında, tarihi dokuya zarar verecektir. Mevcut Unkapanı Köprüsü'nün kotunda, ona bitişik veya onun yerine yapılabilir. Tarihi dokuyu ezmeyen, estetik bir Haliç köprüsü yapılmalıdır.
'Ya eskisi gibi olursa!'
TAÇ (Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerine Koruma) Vakfı Başkanı Sinan Genim: Yeni Haliç köprüsü uluslararası bir konkurla yapılması lazım. Süleymaniye'nin önünde yapılacak bir köprünün kamuoyu tarafından kolayca benimsenmesi, ancak uluslararası deneyimi olan bir projeyle olur. Bu köprü, önümüzdeki yüzyıllara da hitap edebilecek bir sistemle yapılmalı. Karşımızı yeni Galata Köprüsü gibi fonkisoyunu ve estetiği olmayan bir yapı çıkarsa yazık olur.
'Zarif ve şeffaf olmalı'
Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Ulaştırma Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zerrin Bayraktar: Şehrin ortasında bir otoyol gibi duran mevcut çirkin Galata Köprüsü'ne karşı çıkılmadı, metro gibi İstanbul için çok gerekli projede yapılacak zarif bir köprü Haliç'te yer alabilir. Şeffaf, ince kesitli, gözü rahatsız etmeyen ve ulaştırma bilimine hizmet eden bir köprü yapılabilir. Keşke dünya harikası olacak bir köprü yapılsa ve güzergâh ona göre belirlenseydi. Şartlar uygun olsaydı Haliç'i köprülerle kaplamak yerine eskimiş Atatürk Köprüsü'nden raylı sistemi ve karayolunu birlikte geçirirdim. Köprünün yüksekliği ilkin 10 metrenin üzerindeydi ancak üç metreye kadar indireceklerini söylediler.
'Binlerce yılı bağlamalı'
ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma) Vakfı Başkanı Prof. Dr. Metin Sözen: Köprü çağdaş görünüyor ama bu yetmez. Konulduğu yerdeki görüntüsü çok önemli, bunun için de animasyonla veya çeşitli noktalardan bakılması lazım. Cumhuriyet'in ilk yıllarında yapılan tüm köprülerde iki şey vardır: O çağın önünde bir şeyi simgeler ve geçmiş medeniyeti bugünkü teknolojiyle çok usta ellerle birleştirilir. Köprü aklın, kimliğin ve tarihi kimliğin parçalarının birbirine bağlandığı yerdir. Bu parçalar birbirine bağlanmazsa, tıpkı şu anda var olan yeni Galata Köprüsü gibi olur.
Eğer Haliç'e ne yapılmaması gerekiyor diye soruyorsanız, işte yeni Galata Köprüsü orada duruyor. Haliç'e yapılacak yeni bir köprü, İstanbul'un binlerce yıllık birikimine köprü yapmaktır. Bu köprü bir bağ olmalı, dünü ve bugünü, geleceğe hangi büyük birikim sonucu taşıyacağımızı bilmemiz lazım. Haliç'e yapılacak yeni köprü çok azla yetinip çok şey anlatan, ince bir yapı olmalı. İyi teknoloji kullanımı ve hiç ucuza kaçmayan vizyon gerekir.
Da Vinci de çalışmıştı
Haliç'e köprü projesi, Roma İmparatoru Justinyen'den (6. yüzyıl) Fatih Sultan Mehmet'e, (15. yüzyıl) Leonardo da Vinci'den (15. yüzyıl) ünlü İspanyol mimar Santiago Calatrava'ya pek çok ünlü ismin de rüyasıydı. Haliç'e ilk köprünün 2 bin yıl önce Justinyen tarafından Ayvansaray-Defterdar arasında yapıldığı sanılıyor. Fatih de Kasımpaşa önlerinde askeri amaçlı köprü kurdurdu. Osmanlı döneminde Karaköy Şişhane arasında çok sayıda ahşap köprü yapıldı. İlk modern köprü Alman MAN firmasınca 1909'da bugün yerini yeni Galata Köprüsü'ne bırakan Valide Sultan Köprüsü'ydü. Leonardo da Vinci de Haliç için köprü projesi hazırladı, ancak Sultan 2. Beyazıt'a beğendiremedi.
Metro köprüsünü için davet edilip proje hazırlatılan İspanyol mimar Santiago Calatrava da, "İstanbul adeta su üzerinde duruyor. Haliç'e Sinan'ın eserleriyle aynı dili konuşan şeffaf bir köprü gerekli" demişti.