Türkiye’nin her yerinde vatandaştan oy almak için başlatılan binlerce yarım proje, daha bitmeden tarihi eser olacak.
Çünkü, bu hız ve ayrılacak para göz önünde tutulduğunda, başlanan yatırımları tamamlamak için 100 yıl süreye ihtiyaç duyuluyor. Yarım kalmış yatırımlar yüzünden Türkiye’nin kıt kaynakları toprağa gömülürken, fatura da vatandaşa çıkarılıyor.
2003 yılı Yatırım Program Stokunda 3 bin 851 yatırım bulunmakta. Bu yatırımlar için her yıl 5 milyar dolar para ayrılsa bile stok yatırımlar ancak 100 yıl içerisinde tamamlanabilecek. Türkiye’nin hemen her köşesinde siyasilerinin adeta hovardalığı nedeniyle yapımına başlanılan ancak tamamlanmayan yatırımlar çürümeye terkedilmiş durumda. Yıllardan beri sarkan projeler hükümetin 2004 yılında bütçeden ayırdığı 7.5 katrilyon lirayla da sonuçlanacak gibi görünmüyor. Hatta bunlara uzayacak yeni yatırımlar da eklenecek.
Tarihi eser olacak
Türkiye’nin 1998 yılında yarım kalan 5 bin 556 yatırıma harcadığı para 130 milyar doları buluyor. Yatırım stoku sayısı, 1999’da 5 bin 458’e, 2000 yılında 5 bin 321’e, 2001’de 5 bin 47’ye, 2002’de ise 4 bin 174’e indirildi. 2003’te 230 ana proje ile 370 alt projede yatırım programından çıkartıldı. Bu arada programdan çıkartılan yatırımlara yapılan milyarlarca dolar da çöpe gitmiş oldu. 2003 Yılı Yatırım Programı Stokunda 3 bin 851 yatırım duruyor. Bu yatırımlar için her yıl en fazla 5 milyar dolar ayrılsa bile bu yatırımların tamamlanması için gereken süre 100 yıl. Bir başka deyişle tamamlandıklarında bu yatırım eserleri her biri ‘tarihi eser’ halini alacak. Bu durumda Türkiye’nin stoktaki yatırımlarının bitmesi için tam 335 milyar dolara ihtiyaç bulunuyor.
35 yıllık projeler var
Ankara Ticaret Odası (ATO) yaptığı bir araştırmaya göre, yarım kalmış yatırımlar içinde en eskisi 1967 yılında Nemrut Dağı’nda yapımına başlanan turistik yol. Bunu, yapımına 1975 yılında başlanan İstanbul-Ankara arasındaki sürat yolu ile Manisa Akhisar’da çürümeye terk edilen sigara fabrikası izliyor. Türkiye’de siyasi popülizmin en acı örneği Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nde yaşanıyor. Popülist siyaset yüzünden DSİ’de 25-30 yıldır inşaatı süren ve tamamlanmayı bekleyen 30’un üzerinde proje bulunuyor.
İşte siyasi rantın belgesi
Türkiye’de siyasi rant uğruna harcanan milyar dolarların yanında, planlama eksikliği nedeniyle başlanan, ancak bugüne kadar bir türlü bitirelemeyen projelerden bazıları şöyle:
Akhisar’a fabrika:
*Manisa Akhisar Sigara Fabrikası, 27 yıldır tamamlanamadı, inşaat çürümeye terk edildi.
Kara mizah:
*Gümüşhane’de yatılı bölge okulu yatakhanesi 4 yıl önce bitirildi, ancak unutuldu. Hâlâ hizmete girmeyi bekliyor.
Petrol boru hattı:
*İzmit-Haramidere petrol boru hattı, 18 yıldır bitirilemedi. Projeye kredi veren İslam Kalkınma Bankası, 8.5 milyon dolarlık krediyi faiziyle geri istiyor.
Hızlı tren yok:
*İstanbul-Ankara arasındaki ulaşımı 2,5 saate indirecek hızlı tren projesi 1975’ten beri yılan hikayesine döndü. Bugüne kadar 615.4 trilyon harcandı. Proje başladığından bu yana 18 hükümet geldi, gitti.
Kültür Merkezi:
*Ağrı’da 1977’de başlanan Doğu Beyazıt İlçe Kültür Merkezi, 2003’te bitecekti. 1 trilyon gerekiyordu. 301 trilyon boşa gitti.
Tören yeri:
*Aksaray’da çevre düzeni ve törenyeri onarım çalışmaları, 12 yıldır sürüyor. 1.2 trilyona molocaktı, 270 trilyon harcandı, bitmedi.
Samsun Çevre Yolu:
*9 yıldır yapımı süren 12 km’lik Samsun çevre yoluna bugüne kadar 22 trilyon lira harcandı.Tamamlanması için 28 trilyon gerekiyor.
Çürüyen hastane:
*Batman’da 1995’te ihale edilen 250 yataklı devlet hastanesine 2.9 trilyon lira harcandı, yüzde 37’si tamamlandı. Ödeneksizlikten çürümeye terk edildi.
Aşağı Gediz:
*1963 yılında başlanılan ve şimdiye kadar 480 milyar lira harcanan Aşağı Gediz Projesi’nin yüzde 96’sı tamamlanabildi. Proje 2007’de devreye girebilecek.