İstanbul trafiğine nefes aldıracak, Gebze-Halkalı arasını 105 dakikaya düşürecek Marmaray projesi devam ediyor. İstanbullular'ın kıyıdan ya da vapurdan merakla seyrettiği Boğaz'ın ortasındaki iki şantiye gemiye girdik.
Yaklaşık bir yıldır İstanbul Boğazı'nın ortasında hummalı bir çalışma devam ediyor. İstanbullular'ın büyük bir merakla izlediği, Boğaz'ın orta yerindeki iki ilginç gemide 24 saat aralıksız devam eden çalışmaların amacı kentin ulaşım sistemine yeni bir alternatif kazandırmak. Ulaştırma Bakanlığı'nın yürüttüğü Marmaray projesi kapsamında devam eden bu çalışmalar, aslında sadece denizde değil karada da gerçekleştiriliyor.
Ama İstanbullular özellikle denizdeki bu iki gemide yapılan çalışmaları merak ediyor. "Adamlar denizin altında çalışıyormuş", "Tüple dalıyorlarmış", "Denizin içine beton döküyorlarmış" gibi sözler kulaktan kulağa yayılıyor. Biz de bu iki gemideki çalışmaları yerinde görüntüledik, nasıl çalıştıklarını ve Marmaray projesinin hangi aşamada olduğunu öğrendik.
Türk ve japon işçiler çalışıyor
Günümüzdeki toplu taşıma hizmetlerinden daha ucuz olması hedeflenen proje üç aşamadan oluşuyor. Birinci aşamayı 13,3 kilometrelik Boğaz demiryolu tüp geçişi, ikinci aşamayı 63 kilometrelik yüzeysel metro, üçüncü aşamayı ise bu 76 kilometrelik güzergahta çalışacak araçların temini oluşturuyor. İşte denizin ortasındaki Armarin 3 ve Kanyu adlı iki gemideki hummalı çalışmalar da birinci aşama kapsamında gerçekleştiriliyor. Deniz tabanının temizlenmesi ve zemin iyileştirme işlemlerini yapan bu gemilerdeki çalışmaları Japon Taisei şirketi yürütüyor.
Yani 250 metrekarelik birer çalışma platformu olan bu gemilerde Türk ve Japon işçilerle gemi personeli bir arada çalışıyor. Ama Armarin 3 gemisine yaptığımız ziyaret sırasında gördüğümüz kadarıyla, dünyanın en güzel manzaralarından birinin ortasında çalışmalarına rağmen bunun tadını çıkarmaya fırsat bulamıyorlar. Hatta çoğu zaman iş güç arasında başlarını kaldırıp Boğaz'a şöyle bir bakmanın bile akıllarına gelmediğini söylüyorlar.
Bir yıldır Boğaz'ın ortasındaki geminin kaptanı Orhan Karagöz ise, bu kadar uzun süre, aynı yerde demirli hiçbir gemide kalmadığını söylüyor ve ekliyor; "Ama bu sayede kendi mahallemize gidiyoruz, ailemizle vakit geçirebiliyoruz." Boğaz demiryolu tüp geçişinin çalışmaları 27 Ağustos 2004'te başladı. Yedikule, Üsküdar, Yenikapı ve Sirkeci'de öncelikle arkeolojik kazı çalışmaları yapıldı.
Bu kazıların sonucunda sabit yapı kalıntıları ve çanak, çömlek, para gibi materyallerin yanı sıra Yenikapı'da üç adet tekne kalıntısı çıktı. Bu kalıntılar şu an İstanbul Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tarafından kaldırılıyor. Bulunan materyaller ise İstanbul Arkeoloji Müzesi tarafından envantere alınıyor. Deniz dibi taraması sırasında çıkan ve 1950'li yıllara ait olduğu tahmin edilen batık kömür mavnasının satış işlemleri ise Maliye Bakanlığı kanalıyla devam ediyor.
İlk tüp sonbaharda denizde
Arkeoloji kazılarının tamamlandığı ve tamamlanmak üzere olduğu Yedikule, Üsküdar, Yenikapı ve Sirkeci de sıra istasyon inşaatı için kazı çalışmalarına geldi. Bir başka tünel çalışması ise Kadıköy Tepe Nautilus İş Merkezi'nin önünde yapılıyor. Burada ortaya çıkan tarihi bir sarnıç nedeniyle kazılar arkeolojik kazıya dönüştürüldü ve sarnıç bölünerek bir bölgeye kaldırıldı. İstasyon inşaatı bittikten sonra sarnıç yeniden eski konumuna yerleştirilecek.
Boğaz demiryolu tüp geçişi çalışmalarının önemli bir kısmını Tuzla'daki çalışmalar oluşturuyor. Burada yapılan iki kuru havuzda, boyları 90-135 metre arasında değişen, toplamda bin 387 kilometre olacak ve denize yerleştirilecek 11 adet tüp yapılacak. Şu anda iki tüpün imalatı devam ediyor. İlk tüpün bu sonbaharda denize indirilmesi planlanıyor.
İki kıta demiryolu ile de birleşecek
Proje 76 kilometrelik bir güzergahı kapsıyor ve Gebze'den Halkalı'ya kadar uzanıyor. Şu anda Söğütlüçeşme'den Kazlıçeşme'ye kadar olan bölümün çalışmaları devam ediyor. Banliyö hatlarının rehabilitasyonu da projenin ikinci bölümünü oluşturuyor. Bu rehabilitasyon çalışmaları Avrupa yakasında Kazlıçeşme'den Halkalı'ya, Asya yakasında ise Söğütlüçeşme'den Gebze'ye kadar olan kısmı kapsıyor. Çalışmaların sonucunda da Gebze'den Halkalı'ya yolculuk süresi 105 dakika olacak.
Ayrıca Marmaray, değişik noktalarda İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nce inşa edilmekte olan projelerle de entegre edilmiş durumda. Taksim-Levent hattıyla Yenikapı'da, Atatürk Havalaalanı'ndan Vatan Caddesi'ne gelip oradan Yenikapı'yla birleşecek. Asya yakasında ise Ümraniye-Dudullu-Üsküdar metro projesiyle, Aylıkçeşme'de (Nautilus'un önü) de Kadıköy-Kartal'la entegre edilmiş durumda. Yani sistemin İstanbul ana ulaşım aksanlarından biri olacağını söylemek mümkün. Projeyle Asya-Avrupa demiryolunun kesintisiz hale gelmesi hedefleniyor.
En çok akıntıyla baş etmeye çalışıyorlar
Üsküdar'ın açıklarında çalışmalarına devam eden Armarin 3 adlı gemi Panama bayraklı. Türkiye'den önce Yunanistan'da köprü yapımında kullanılmış. Armarin 3'de iki vardiya halinde 24 saat çalışan inşaat işçileri zemin iyileştirme çalışmalarını gerçekleştiriyor. Bu çalışmada; kum, deniz suyu ve çimentodan oluşan harcın boru sistemiyle zemin içine enjekte edilmesiyle koloncuklar oluşturuluyor. Bu yolla da üzerine tünel sisteminin inşa edileceği zeminin sıvılaşması önlenerek sağlamlaşması hedefleniyor.
Geçtiğimiz mayıs ayında başlayan bu çalışmanın şu anda yüzde 50'si tamamlanmış durumda. Ağustos sonunda tamamıyla bitmesi hedefleniyor. 3 bin ton ağırlığında 4 makineli gemi en fazla 20 santimetrelik manevralar yapabiliyor. En çok Boğaz'ın akıntısıyla baş etmek zorunda kalıyor. Güverte sorumlusu Mustafa Müldür "Kız Kulesi'ne karşı oturup çay içmek çok güzel. Aslında bizdeki keyif hiçbir zenginde yok ama farkında değiliz" diyor.