İstanbul yüzyıllardır farklı imparatorluklara başkentlik yapmış, tarih boyunca önemini hiç yitirmeden içinde barındırdığı tarihi, derinliklerinde saklayan bir şehir. Bu şehrin zamana tanıklığının günümüze getirdikleri ise arkeolojik kalıntılarda saklı. İstanbul’un görkemli tarihinin başlangıcına gidildiğinde bizleri karşılayan Bizans’ı anlamanın en kolay yollarından birisi, şehrin en önemli kamusal alanı, meydanı olan Hippodrom’u anlamak. Bunun nedenini, kültür tarihçisi Ekrem Işın şöyle açıklıyor:
“Şehir meydanları tarih boyunca insanların yüksek sesle konuştukları, ideallerini, arzularını, içlerindeki problemleri dile getirdikleri yerler olmuştur. Dolayısıyla bir şehir meydanı demek aslında o şehrin kalbi demektir. Bir meydanı, bu meydanın tarihini inceleyerek o şehrin ya da imparatorluğun bütün siyasi ve kültürel problemlerini, yaşam tarzını, yaşadığı dönüşümleri gözlemlemek mümkün.”
Şehrin kalbi
Hippodrom, Bizans İstanbul’unun en büyük ve önemli yapılarından biriydi. Osmanlı döneminde Atmeydanı adını alan meydan, İstanbul’un en önemli ve hareketli kamusal alanlarından biri oldu ve Cumhuriyet’in kuruluş döneminde de önemli olaylara ev sahipliği yaptı. Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi, Sultanahmet semtindeki bu çok özel ve renkli alanı, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü işbirliğiyle, Ekrem Işın’ın küratörlüğünü, Brigitte Pitarakis ve M. Baha Tanman’ın bilimsel danışmanlığını yaptığı “Hippodrom/Atmeydanı: İstanbul’un Tarih Sahnesi” sergisi ile tanıtıyor.
Louvre Müzesi’nden Cluny Müzesi’ne, İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nden Topkapı Sarayı Müzesi ile Türk ve İslam Eserleri Müzesi’ne, özel koleksiyonlara, farklı yerlerden bir araya getirilen önemli eserler ilk kez bu kapsamda sergileniyor.
18 Nisan’a kadar açık kalacak sergi öncesi yapılan araştırmaların, sergiyi gerçekleştirenler için toplumsal tarih açısından ilginç bir laboratuvar olduğunu söyleyen Işın’a göre, üç önemli uygarlık katmanının izlerine tek bir meydanda ulaşmak heyecan verici olduğu kadar zor da bir durum. Bu önemli meydanın günümüzde canlı bir turistik merkez olması, bu alandaki tüm kalıntılara ulaşmak gibi bir hedef belirlemeyi olanaksız kılıyor.
Kendilerinin de böyle bir hedefi olmadığını, böyle bir sonuca ulaşılamayacağı için kimsenin de böyle bir hedef gütmemesi gerektiğini belirten Işın’a göre Hippodrom, yani şehrin kalbi, bugün için “paranın kalbi” haline gelmiş durumda. Hippodrom, artık şehrin kalbi değil, şehrin görkemini sunması için bir gösteri sahnesi.
Hippodrom/Atmeydanı’nın gerçek görkemini anlayabilmek, tarihte sahne olduğu olayları, kutlama ve yarışmaları yeniden canlandırabilmek için Pera Müzesi’ndeki sergi, sanat ve tarih severler için kaçırılmayacak bir fırsat.