Gama adını duymayan pek kimse yoktur sanıyorum. Hatta sadece Türkiye’de değil, başta Rusya olmak üzere, üstlendiği müteahhitlik hizmetleri ve gerçekleştirdiği inşaatlarla diğer ülkelerde de hayli tanınıyor. Gama’nın kurucu ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanı Erol Üçer ise mütevazı ve kendini ön planda göstermek istemeyen bir isim... Gama geçen hafta kuruluşunun 50. yıldönümünü kutladı. Biz de Çırağan Sarayı’nda düzenlenen galanın hemen öncesinde, Üçer ve Yönetim Kurulu Üyesi ve Stratejik Planlama, Finansman ve Yatırımlar Grup Başkanı Hakan Özman ile uzun bir sohbet gerçekleştirdik.
Evet 1959 yılında Ankara’da bir inşaat şirketi olarak o zaman üç genç mühendis arkadaş, Erol Üçer, Yüksel Erimtan ve Uğurhan Tunçata ile işadamı Raif Mumcu ortaklığında kurulan Gama, bugün 17 ülkede faaliyet gösteren, 20 bin çalışanı bulunan 1.27 milyar cirolu dev bir yapı. 2007’de General Electric (GE) ile yüzde 50 ortak olarak üç yıl içinde 3 milyar dolar yatırım planı açıkladı. İnşaat dışında enerji ve su işlerinde büyüyor. 70’li yıllarını süren Üçer ise hâlâ bir çocuk gibi heyecanlı...
- 50. yılınızı kutladığınız bugünden geriye doğru gittiğinizde nasıl bir değişim geçirdiğinizi anlatabilir misiniz?
- Erol Üçer: 1959 yılında Gama’nın temellerini attığımız zaman, tek bir hayalimiz vardı. İyi bir mühendislik şirketi olmak ve büyük ölçekli tesisler kurmak. Bu hayalimiz, aradan geçen süre içinde yeni boyutlar kazanarak büyüdü ve önemli ölçüde gerçekleşti. İlk yola çıktığımızda Türkiye’de iş yapan Batılı firmaların inşaat ve montaj işlerini gerçekleştiriyorduk yalnızca. Şöyle bir örnek vereyim: 50 yıl önce 50 megavatlık Mersin Termik Santralı’nın inşaat işlerini yaptık. 50 yıl sonra bugün şöyle bir tablo var karşımızda. Bütün İrlanda’nın elekrik enerjisinin yüzde 10’unu temin eden termik santralı hem 22 ay gibi kısa sürede yapacak, üstelik de bunun sahibi olacaksınız. Rusya’da 2 doğalgaz santralı ilk kez bir yabancı firma tarafından yapılacak ve bu şirket siz olacaksınız. Bugün aynı anda farklı ülkelerde toplam 2000 megavatlık enerji santralını üstelik anahtar teslim yapan bir yapıya sahibiz. 18 ülkede iş yaptık. Şu anda 11 ülkede faaliyet gösteriyoruz.
- Gama şemsiyesi altında kaç şirket var?
- Gama 2002 yılında kapsamlı bir yeniden yapılanma sürecine girdi. 2003 yılında Gama Holding A.Ş’yi kurduk. Gama Holding her biri kendi içinde şirketler ve ortaklıklar barındıran Gama Endüstri A.Ş., Gama Enerji’nin bulunduğu Gama International B.V, Gama Güç A.Ş., ve Gama Ticaret A.Ş. olmak üzere 5 ana gruptan oluşuyor. Bunların altında 38 alt şirket var.
- Enerjide önümüzdeki dönem için hedefleriniz nedir?
- Gelecek 5 yıl için 3 bin MV’lik yatırım hedefimiz var. Şu anda geliştirilen projelere baktığımızda, Gama Enerji’nin altında, 8 adet toplam 475 MV’lık rüzgâr santralı projemiz var. 11 adet toplam 313 MV olan hidroelektrik santralı projemiz var, 432 MV’lık bir doğalgaz çevrim santralımız var. 625 MV’lik de kömürle çalışan bir santral, Gama Enerji’nin geliştirmekte olduğu projeler arasında. Gama Enerji olarak 5 yıl içerisinde 4 milyar dolarlık daha yeni enerji yatırımı yapmayı planladık.
‘Mühendisliği çok benimsedik’
- Yola çıktığınız ilk yıllarda şirkette işe aldığınız mühendislere hisse verip ortak yaptınız. Neden böyle bir uygulamayı tercih ettiniz? Bugün durum ne?
- Sanırım İTÜ’nün bize aşıladığı heves ve heyecanın da etkisi ile biz mühendisliği çok benimsedik. Ticaret o dönemde hep ikinci planda kaldı.. Hedefimiz daima yeni teknoloji ile yeni ve başarılı işler yapmak oldu. O dönemde Batılı şirketlerin yaptıklarını yapabileceğimize inanmıştık. O dönemde NATO işleri vardı. Bizim de ilgi alanımızdı. Onları yapmaya başladığımız zaman kaliteli ve dil bilen mühendislere ihtiyacımız olduğunu gördük. Ancak işimizde güvendiğimiz ve sürekliliği olan kadroların varlığı son derece önemliydi. Kısa sürede doğru yolun onları da yaptığımız işe ortak etmekten geçtiğini anladık. Gelecek vaat eden mühendislerimizi de aramıza alarak yeni bir şirket kurduk. Gama İnşaat yerine Gama Endüstri. Böylece herkes işin sahibi oldu. Hisselerimizin yüzde 40’ını 13 mühendisimize dağıttık. Şu anda onların mirasçıları ile birlikte 440 ortaklı bir yapıyız. Onları ikinci kuşak olarak tanımlıyoruz ve şu anda şirketin yönetiminde ciddi söz sahibi onlar. Hatta şimdi 3. kuşak da görevde.
- Halka açılmayı düşünüyor musunuz?
- Aslında Türkiye’deki en kurumsal şirketlerden biriyiz. Halka açık şirket değiliz ama 40 ortakla halka açık gibi davranıyoruz. Önümüzdeki dönem için ise açılma planlarımız var. Ancak holdingi değil de altındaki şirketleri halka açmayı düşünüyoruz. Holding yeteri kadar kurumsal.
- 2008 yılını nasıl geçirdiniz?
- Gama ve tüm şirketleri 1.5 milyar dolar ciro yaptı. Hedeflerimizi tutturduk. Gama Enerji kanadında çok başarılı bir yıl geçirdik. Bu yıl da benzer bir ciro bekliyoruz.
- 250’nin üzerinde proje gerçekleştirdiniz. Sizi en çok etkileyen ve iz bırakan hangisi oldu?
- Hepsi çocuğum gibi benim. Ama sanırım Gazprom’un merkez binası beni en heyecanlandıran proje oldu. O zaman Rusya’nın en yüksek binasıydı. 30 katlı. Çok kısa sürede yaptık ve ciddi övgü aldık.
- Türkiye’nin yurtdışında en çok iş yapan şirketlerinden biri Gama. Krizden etkilendiniz mi?
- Fazla etkilendiğimizi söyleyemem. Çünkü elimizde halen devam eden taahhütler vardı. Ancak özellikle Rusya ve Avrupa’da enerji alanında yatırımlar beklemede. Kriz devam ederse, bu durum haliyle bizi de etkileyebilir.
- Sektörünüzün karşılaştığı en önemli sorun nedir sizce?
- Mesleki eğitim. Bunun son derece önemli bir konu olduğunu düşünüyorum. Türkiye’de inşaat ve müteahhitlik işlerinde çalışan mavi yakalıların mesleki eğitim standartları yükseltilmeli. Geçen yıl bizim işçilerimiz toplam 150 milyon dolar işçi dövizi getirdi Türkiye’ye. Bu ciddi bir rakam. Uluslararası projelerde daha fazla yer almak istiyorsak işgücümüzü eğitmeliyiz ve sertifikalı hale getirmeliyiz. Örneğin Katar, çalışacak işçileri testten geçiriyor. Standarda uymayanları almıyor. Bu yüzden biz de kaybettik.
Gama'nın dünyadaki ‘en’leri
Gama, Engineering News Record (ENR) 2008’e göre dünyanın en büyük 60. müteahhitlik firması, kimyasal tesis yapımında dünyanın 5. en büyük firması, kuvvet santralı yapımında dünyanın 16. büyük firması, endüstriyel tesis yapımı faaliyetlerinde dünyanın 13. büyük firması, fosil yakıtlı enerji sektörü yapım faaliyetlerinde dünyanın 4. en büyük firması.
Eğitime katkıları sürüyor
Erol Üçer’in önemli bir özelliği de eğitime ciddi bir desteğinin olması. Ankara’da korunmaya muhtaç 200 çocuğun barınması için 2 adet yurt binası yaptırmış ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na bağışlamış. Islah evinden çıkan ve eğitimine devam eden çocuklar için bir bina satın alıp barınmalarını sağlamış. Ayrıca, Iğdır ve Doğu bayazıt’ta toplam 250 öğrenci kapasiteli 2 adet kız öğrenci yurdu yaptırmış. Erzurum Kız Öğrenci Yurdu’nun inşaatı ise halen sürüyor. Ayrıca, İTÜ Dr. Erol Üçer Müzik İleri Araştırmalar Merkezi, Müzik Stüdyosu ve Kütüphanesi kurulmasının sponsoru.
Gama Holding’in enerji faaliyetleri
- Türkiye’nin enerjideki ilk YİD yatırımları.
- Avrupa Birliği’ndeki ilk Türk enerji yatırımcılarından biri.
- Dünya devi GE ile ortaklık.
- Yaklaşık 1.5 milyar $’lık tamamlanmış yatırım.
- Türkiye’de Birecik Barajı (%20),
- İzmit Su Temin Projesi (%72), Trakya Elektrik Santralı (%8), Lamas HES projesi (%100) ve Çakırlar HES projesi (%80), İrlanda’da Tynagh Elektrik Santralı (%40), -Fransa’da Theolia rüzgâr enerjisi üretim yatırım şirketi (%17). 4 Ürdün’de yapım aşamasında olan 1 milyar dolarlık Disi-Amman su boru hattı projesi.
Erol Üçer
1946 yılında Ankara Atatürk Lisesi’nden mezun olduktan sonra aynı yıl İstanbul Teknik Üniversitesi’ne girdi. 1951 yılında İnşaat Yüksek Mühendisi olarak mezun oldu. 1957 yılına kadar özel sektör ve kamu kuruluşlarında çeşitli mühendislik hizmetleri yaptı. 1959 yılında Kurucu Ortak olarak GAMA Yönetimi’ne katıldı. Halen Gama Holding AŞ’de Yönetim Kurulu Başkanlığı görevinde bulunmaktadır.