Ilısu Barajı ve HES Projesine ilişkin Başbakan Recep Tayyip Erdoğan imzalı Başbakanlık genelgesi Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlandı. Genelgede, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nce (DSİ) yürütülen Ilısu Barajı ve Hidroelektrik Santralı (HES) Projesi'nin belirlenen süre içinde tamamlanabilmesi için bir takım tedbirler alınmasının uygun görüldüğü belirtildi.
Bu çerçevede, çevresel faaliyetlerin inşaat çalışmalarıyla beraber yürütülmesi ve tamamlanması amacıyla proje ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasındaki işbirliği ve koordinasyon DSİ tarafından sağlanacak. Projenin ilerleyen sürecinde, gerektiğinde proje kapsamında yer alan kurumlar ve birimler DSİ Genel Müdürlüğünce yeniden belirlenebilecek. Bu kapsamda yapılacak çalışmalara ilişkin DSİ'nin talepleri, kamu kurum ve kuruluşları tarafından öncelikle yerine getirilecek. DSİ ile koordineli olarak, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından kurulacak ve bağımsız uzmanlardan oluşacak olan Bilim Komitesinin çalışmaları kapsamında yapılacak harcamalar, DSİ Genel Müdürlüğünce karşılanacak, ayrıca Bilim Komitesi çalışmaları kapsamındaki bütün faaliyetlere ait gereken katkı ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ivedilikle sağlanacak.
Proje kapsamında taşınmazların kamulaştırma işlemlerinde; devir, tahsis, irtifak, tescil, terkin ve ferağ (el çekme) işlemlerinin hızla sonuçlanması için bu konuda görevli kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerekli tedbirler alınacak ve söz konusu işlemler öncelikli olarak neticelendirilecek. Proje sahasındaki bütün Tapu ve Kadastro Müdürlüklerinin yeterli seviyede hizmet sunabilmesi sağlanacak, kamulaştırma planlarının hazırlanmasına ilişkin bilgi ve belgeler temin edilecek, gerekli kontrollerle tapudaki iş ve işlemler Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü birimlerince öncelikle sonuçlandırılacak.
Proje kapsamında açılacak kamulaştırma davalarının kısa sürede neticelenebilmesi için DSİ'nin ve mahkemelerin talep edeceği bilgi ve belgeler, kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerekli özen gösterilerek derhal gönderilecek. Proje sahasında yer alan taşınmazların kamulaştırma bedellerinin aksatılmadan ödenebilmesi için Maliye Bakanlığı ve Ziraat Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğünce gerekli tedbirler ivedilikle alınacak.
Projeden etkilenen köy yolları, karayolları, köprüler, demiryolları, su, kanalizasyon, doğalgaz ve petrol boru hatları ile elektrik, haberleşme hatları ve diğer tesislerin göl alanı dışına taşınmasına ilişkin proje ve yapım işleri, kendi bütçelerine konulan ödenekten karşılanmak üzere, ilgili kurumlarca aksamaya meydan verilmeden zamanında gerçekleştirilecek. Bu kapsamda DSİ birimleri ve diğer kurumlar tarafından talep edilecek izin, onay, kabul gibi iş ve işlemler, öncelikle sonuçlandırılacak.
Baraj göl alanında kalacak köy yollarının güzergah değişikliği için proje sahasındaki il özel idareleri ve valilikler tarafından gerekli çalışmalar zamanında yapılacak ve bu maksatla DSİ tarafından yürütülecek proje ve uygulamaların gerçekleştirilmesi için gerekli bütün tedbirler alınacak.
Projenin yapımı için gerekli olacak kum-çakıl, ariyet, kil ve taş ocaklarının hammadde üretim izni ve bu kapsamda ilgili mevzuat gereği alınacak diğer izinlerin ve tahsis işlemlerinin süratle gerçekleştirilebilmesi için gereken işlemler, kamu kurum ve kuruluşlarınca acele olarak neticelendirilecek.
ÇED Yönetmeliğinden muafiyet hususu
Projenin gerçekleştirilmesi için gerekli olan bütün altyapı ve üstyapı inşaatları için gereken tesislerin çevresel etki değerlendirmeleri yapılırken projenin, 7 Şubat 1993 tarihinden önce yatırım programına alınmış olması durumu dikkate alınacak ve Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinden muafiyet hususu buna göre değerlendirilecek. Proje için çevre mevzuatı uyarınca alınması gereken izinlere ilişkin taleplerle bu taleplere dayanılarak gerçekleştirilecek işlemler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile bu hususta görevli diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca ivedilikle sonuçlandırılacak.
Proje kapsamında yapılması veya teknolojik olarak iyileştirilmesi gereken atık su arıtma ve düzenli katı atık depolama tesislerinin yapımına veya iyileştirilmesine öncelik verilecek, konuyla ilgili izinlerin, ödenek tahsis işlemlerinin ve diğer hususların ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile yerel yönetimler tarafından süratle gerçekleştirilmesi çalışmalarının takibi ilgili valilikler ve kaymakamlıklar tarafından yapılacak.
Tarım arazileri su altında kalarak gelir kaybına uğrayacak hane halkının, iskan edildikleri yeni yerleşim yerlerinde, istemeleri halinde, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile diğer ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından gerekli gelir iyileştirme projeleri ve uygulamaları yapılacak. Havzadan kaynaklanan ve Ilısu Barajı su kalitesini etkileme ihtimali bulunan tarımsal kökenli kirliliğin azaltılması maksadıyla iyi tarım uygulamaları ve çiftçi eğitimine, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından öncelik verilecek.
Kültür varlıklarına rastlanırsa...
Proje sahasında ve baraj göl alanında kalacak taşınır veya taşınmaz kültür varlıklarına konu olan buluntulara rastlanılması halinde, konu ilgili Müze Müdürlüğüne bildirilecek, gerekli çalışmalar DSİ ve bu konuda görevli kamu kurum ve kuruluşlarınca, koordinasyon ve işbirliği içinde, ivedilikle gerçekleştirilecek.
Proje kapsamındaki konular, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu gündeminde öncelikle ve ivedilikle değerlendirilecek. Bu konudaki Kurul çalışmalarına, sadece üyelere konu hakkında bilgi vermek üzere DSİ teknik elemanları da çağrılacak, projenin önemi de dikkate alınarak, herhangi bir gecikmeye meydan verilmeden çalışmaların sonuçlandırılması sağlanacak.
Baraj göl alanında veya su altında kalacak kültürel varlıkların (arkeolojik alanlar) ve anıt eserlerin taşınması veya yerinde korunması ile ilgili her türlü çalışmanın, bu kapsamda DSİ tarafından hazırlanacak olan mühendislik projelerinin, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından oluşturulan Bilim Komisyonunun öneri ve görüşleri doğrultusunda, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun kararı çerçevesinde gerçekleştirilebilmesi için DSİ ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerekli tedbirler alınarak uygulamaya konulacak.
Yukarı Hasankeyf'in jeolojik ve jeoteknik olarak güçlendirilmesine yönelik olarak DSİ tarafından hazırlanacak mühendislik ve koruma projeleri, Kültür ve Turizm Bakanlığınca oluşturulan Bilim Komisyonunun öneri ve görüşleri doğrultusunda, Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun kararı çerçevesinde DSİ ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerçekleştirilecek.
Hasankeyf'in yeni yerleşim alanında, proje kapsamında taşınan kültür varlıklarının sergilenebileceği, tarihi ve kültürel yarımadada yapılacak açık ve kapalı müze projeleri; Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile koordineli olarak DSİ ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanarak uygulamaya konulacak.
Baraj göl alanında hazinenin kaynak kaybına sebebiyet veren, sonradan tesis edilen ev, sera, ağaç, kuyu ve sairin önlenmesi için valilikler, kaymakamlıklar ve belediyeler tarafından gerekli bütün tedbirler geciktirilmeksizin alınacak. Proje alanlarında, inşaat, kamulaştırma ve kültür varlıkları konusunda yapılan çalışmaların ve çalışanların emniyeti, proje sahasındaki valilikler tarafından sağlanacak.
Daha modern yeni yerleşim yerleri
Baraj projesinden etkilenecek yerleşim yerleri ve arazileri su altında kalacak olan ilçe ve köylerin yeniden iskanında, daha modern ve hayat standardı yüksek yeni yerleşim yerleri kurulması için, su tutma tarihinden önce yapılacak bütün yeniden yerleşim faaliyetleri, DSİ Genel Müdürlüğü, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü arasında yapılan ve/veya yapılacak olan protokollere göre gerçekleştirilecek. Ayrıca ihtiyaç halinde, batardo (bent) su kotundan etkilenen yerleşim yerlerinin iskanının ivedilikle yapılabilmesi için gerekli plan, proje ve inşaat faaliyetleri TOKİ Başkanlığına yaptırılabilecek.
Proje sahasında Tarım Reformu Genel Müdürlüğü, DSİ veya il özel idarelerince yapılacak veya yaptırılacak toplulaştırma çalışmalarına öncelik verilecek.
Bütün bunların yanında, proje ile ilgili her türlü plan, proje, yapım ve detay çalışmaları sırasında işlerin hızlı ve eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesi için DSİ merkez birimleri, DSİ Ilısu Projesi 16. Bölge Müdürlüğü, DSİ'nin görev ve yetki vereceği diğer taşra birimleri ile idare adına iş yapan gerçek ve tüzel kişilere bütün kamu kurum ve kuruluşları tarafından işlerin hızlandırılması açısından gerekli yardım ve destek sağlanacak.