Batık krediler hızla artarken, icra yoluyla el el konulan gayrimenkuller de patlama yaşandı. Öyle ki, un fabrikasından lüks villaya, fındık ve çay bahçesinden tavuk çiftliğine kadar milyonlarca lirayı bulan ve alıcısı çıkmayan bu gayrimenkuller bankaların yeni derdi oldu. Çünkü Bankacılık Kanunu'nun 57'nci maddesi gereğince bankalar defter değerleri toplamı, özkaynaklarının yüzde 50'sini aşan ve alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları gayrimenkulleri 5 yıl içinde satmak zorunda. 2009'un ilk 9 ayında bankaların elinde satamadıkları gayrimenkullerin değeri ise 401 milyon lirayı buldu.
Emlak bürosu gibi oldular
Bankaların açıkladığı 2009 yılı üçüncü çeyrek bilançolarına göre 22 bankanın toplam 401 milyon lira büyüklüğe sahip gayrimenkulü, üzerinden 5 yıl geçmesine rağmen hâlâ elden çıkarılamamış durumda. Geçen yıl bankalar tarafından bildirilen verilere göre bu rakam, son 1 yılda bankaların bu türden gayrimenkullerinin toplam değerinin 117 milyon liralık artış gösterdiği anlamına geliyor. Bankacılık sektörünün toplam büyüklüğüne bakıldığında küçük gibi görünen bu rakam aslında bankaların elinde binlerce satılamamış gayrimenkul olduğunu gösteriyor. Bu satılmamış gayrimenkuller de bankaların neredeyse dev emlak büroları gibi çalışmasına neden oluyor. İnternet siteleri verdikleri satış ilanları, fotoğraflar, tanıtım bilgileri ve hatta tanıtım kitleriyle dolu.
Bu konuda en sıkıntılı bankaların başında da bir kamu bankası geliyor: Vakıfbank. Vakıfbank'ın 2009 yılı üçüncü çeyrek bilanço rakamlarına göre elinde kalmış olan gayrimenkullerinin toplam büyüklüğü 188 milyon liraya ulaşmış durumda. Üstelik geçen yılın aynı dönemine göre Vakıfbank'ın elden çıkaramadığı gayrimenkullerin boyutu bir yıl içerisinde 24.8 milyon lira artmış durumda. Vakıfbank'ın internet sitesinde satışa çıkarılan bu türden gayrimenkullerin sayısı ise 985'i buldu. Bunların arasında tripleks villalardan Ordu'da fındık bahçelerine kadar her türden gayrimenkul bulunuyor. Bu satılık gayrimenkullerden en pahalıları ise İstanbul Çengelköy'de bulunan ve peşin muhammen bedeli 83 milyon lirayı bulan bir iş merkezi ile Mersin'in merkezinde bulunan ve peşin muhammen bedeli 26 milyon lirayı bulan 5 yıldızlı iş merkezi.
Her türlü gayrimenkul var
Vakıfbank'ın ardından 57'nci madde çerçevesinde elden çıkarılamayan gayrimenkul portföyü büyüklüğünde ikinci sırada İş Bankası bulunuyor. İş Bankası'nın 2008 yılının üçüncü çeyreğinde değeri sadece 1.1 milyon lirayı bulan bu türden gayrimenkullerinin değeri bu yılın üçüncü çeyreğinde 74.5 milyon liraya çıktı. Bankanın adedi 855'e ulaşan satılık gayrimenkulleri arasında un fabrikaları, küçük dükkânlar, çay bahçeleri bile bulunuyor. İş Bankası'nın satışa çıkardığı en pahalı gayrimenkuller ise Bursa Organize Sanayi Bölgesi'ndeki peşin muhammen bedeli 18 milyon lirayı bulunan fabrika binası ile değeri 12 milyon lirayı bulan "Prestij+Hizmet" imarlı arsa.
Büyüklük olarak üçüncü sırada 56.3 milyon liralık portföyle Garanti Bankası yer alsa da Garanti Bankası'nın geçen yılın aynı dönemine göre portföyünde 6.7 milyon liralık azalış gerçekleştiği gözden kaçmıyor. Garanti Bankası'nın bu yıl satışta olan gayrimenkullerinin sayısı 85. Garanti Bankası'nın satışta görünen en pahalı gayrimenkulü Edirne'de bulunan 1.8 milyon dolar muhammen bedelli yağ fabrikası ve arsası olsa da muhammen bedel belirlenmeyen çok sayıda fabrika ve arazisinin de yüksek bedele sahip olduğu tahmin ediliyor.
Bir diğer kamu bankası olan Halkbank'ın satışa çıkardığı gayrimenkul sayısı 460'ı buluyor. Halkbank'ın satıştaki en değerli gayrimenkulleri ise Adana Seyhan'da bulunan 18.5 milyon TL bedelindeki fabrika ile Kayseri Organize Sanayi Bölgesi'nde 17.6 milyon lira bedelli fabrika.
Bankaların internet sitelerinde yer alan bilgilere göre Finansbank'ın elinde 148, Denizbank'ın elinde 31, Şekerbank'ın elinde ise 280 adet satılık gayrimenkul bulunuyor.
Onlarca fabrika bankaların elinde
İş Bankası; Bursa Orhangazi'deki tekstil fabrikasını 4.5 milyon TL bedelle, Kayseri'deki sunta fabrikasını 15 milyon bedelle, Samsun'daki iplik fabrikasını ise 5 milyon 450 bin TL bedelle satışa çıkardı. Vakıfbank, Gaziantep Şahinbey'de satışa çıkardığı sentetik çuval fabrikasını 5 milyon 500 bin TL'ye, Çorlu'daki iplik fabrikasını 10 milyon 800 bin TL'ye, Kırıkkale'deki un ve irmik fabrikasını ise 1 milyon 800 bin TL'ye satışa çıkardı. Bank Asya'nın satışa çıkardığı Erzurum'daki un fabrikası 3.5 milyon TL muhammen bedelle, İzmir Kemalpaşa'daki fabrika ise 5 milyon TL bedel karşılığı alıcı bekliyor. Halkbank'ın satılık gayrimenkuller listesi arasında yer alan Ankara Gölbaşı'ndaki 23 bin 577 metrekare alan üzerine kurulu fabrikasının bedeli 3 milyon 350 bin TL.
Gökkafes'teki 5 lüks ofis de icralık
Finansbank'ın satışa çıkardığı gayrimenkuller arasında ‘Gök kafes' olarak gündeme gelen Süzer Plaza'da yer alan 5 lüks ofis de yer alıyor. 5'i de aynı katta bulunan ofislerin Süzer Plaza'nın sahibi Süzer Grubu'ndan Finansbank'a geçtiği öğrenildi. Yapım süreci 1983'te başlayan ancak 2001'de sona eren Süzer Plaza'dan 8 ofis, 1997'de Finansbank'a geçti. Banka kaynakları, kendilerine geçen 8 ofisten 3'ünü sattıklarını 5'inin ise satışta olduğunu bildirdi. İstanbul Boğazı ve Kız Kulesi manzaralı 1+1 ofislerin satış fiyatı 1 milyon 300 bin ile 2 milyon 30 bin TL arasında değişiyor. Süzer Plaza'nın 23'üncü katında yer alan ofislerin 206, 207, 208, 212 ve 214 numaralı oldukları görüldü.