Bankalar Konut Kampanyasında Hızlı, Faiz İndiriminde Yavaş
Mart ayında Meclis'te kabul edilen uzun vadeli konut finansman modeli mortgage ile ilgili mevzuat çalışmaları sürerken, bankalar reklam kampanyalarında şimdiden bu ismi kullanmaya başladı.
Bankaların bu alanda kampanya yarışına girmesi, yeni sistem sayesinde oluşacak pazarda pay kapma telaşı olarak yorumlanıyor. Uzmanlar, faizlerin yüzde 1'in altına inmesiyle birlikte tam anlamıyla mortgage'a geçilince Türkiye'deki konut kredisi pazarının büyüklüğünün 50 milyar YTL'yi bulacağını öngörüyor.
Bu arada reklam makyajıyla sunulan kredilere karşı ev hayali kuranlar da uyarılıyor. Sektörün lider koltuğunda oturan İş Bankası'nın genel müdürü Ersin Özince, tüketicilerin kredi alırken faizin yanı sıra komisyonlar ve sözleşmelerle konulan ilave masraflara dikkat etmesini tavsiye ediyor. Mortgage'ın halihazırdaki durumunun faizleri düşürmediğini belirten Tüketiciler Birliği Başkanı avukat Bülent Deniz de, "Tüketiciler kredi alırken mutlaka karşılaştırma yapsınlar. Ödeme güçlerine göre hareket etsinler. Komisyon oranlarının düşüklüğü ya da yüksekliği ceplerinden çıkacak parayı etkiler." ikazında bulunuyor.
Hem tüketiciler hem de finansman kuruluşları için yeni bir dönemin kapısını açan Mortgage Kanunu, kredi kullanımında bir miktar da olsa canlanma sağladı. 2007'nin ilk üç aylık verilerine göre konut kredi hacmi 24 milyar 200 milyon YTL'ye ulaştı. Aylık konut kredisi kullanım miktarı 900 milyon yeni liraya yükseldi. Sistemin tam olarak uygulandığı ABD ve Avrupa'da konut faizi aylık yüzde 0,5 civarında seyrederken, Türkiye'de bu oran hala yüzde 1,45'lerde duruyor.
Bu arada mortgage'nin toplumdaki olumlu imajından faydalanmak isteyen bankalar, 2005'teki gibi faizlerde yarışmak yerine, tanıtım kampanyalarında rekabet ediyor. 'Kredi kapınızda', 'İşsizlik sigortalı Mortgage', 'Kredikolay Mortgage', 'İndirimli Mortgage' gibi sloganlarla müşteri çekmeye çalışıyor. Son dönemde satın alma ya da ortaklık yaparak finans sektörüne giriş yapan yabancılar ise yurtdışında uyguladıkları modelleri Türkiye'ye adapte etmeye uğraşıyor.
Mevzuat düzenlemelerinin tamamlanmasıyla bir kaç ay içinde tam anlamıyla devreye gireceği konuşulan kanun, finans sektörüne büyük avantajlar sağlıyor. Konut kredisi borcunu ödemeyenlere karşı yasal olarak elleri güçlenen bankalar ikincil piyasa sayesinde kredileri fonlama imkanı bulacak. Mortgage'ın mevzuat altyapısı tamamlandıktan sonra konut kredisi pazarını 50-60 milyar dolarlar seviyesine ulaşacağı tahmin diliyor.
Bunu öngören bankalar da pastadan pay kapmak için Mortgage ismini şimdiden kampanyalarında kullanmaya başladı. Bunlar arasında en ilginci, Fransız BNP Paribas'nın ortak olduğu Türk Ekonomi Bankası (TEB) tarfından ortaya konuldu. Banka, konut kredisi kullananlar için işsizlik sigortası oluşturdu. Kredi ödeyenin işsiz kalması durumunda borcu, 6 ay boyunca sigorta tarafından karşılanacak. TEB Bireysel ve İşletme Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı Cemal Kişmir, Avrupa'nın en büyük mortgage şirketi olarak değerlendirilen UCB'nin benzer cazip seçeneklerinin Türkiye'ye getirmeye devam edeceklerini belirtiyor.
Aylık konut kredisi faiz oranları 1,54 olan Şekerbank, krediye ulaşmayı kolaylaştıran bir seçenek sunuyor. 'Kredi Kapınızda' hizmetiyle başvuru için şubeye gitme zorunluluğu ortadan kaldırılıyor. Telefon ile kabul edilen müracaat sayesinde ilk 4 ay ödemesiz 48 ay vadeli kredi imkanı sunuluyor. Banka yetkililerinin verdiği bilgiye göre müşteri Türkiye'nin her yerinden bir telefon görüşmesi ile kredi başvurusu yapabiliyor. Banka ücretsiz hayat sigortasını da hediye ediyor.
Yunanistan'ın en büyük bankasının satın aldığı Finansbank, 'Kredikolay Mortgage' adlı hizmetle vadeyi 360 (30 yıl) aya çıkardı. Aylık faizi 1,39'a düşüren banka ayrıca 'kredikolay cepten' hizmetiyle bir kaç dakika içinde konut kredisi başvurusu da alıyor. Denizbank'ın yeni sahibi, 33 ülkede faaliyet gösteren Belçika-Fransız ortaklığındaki finans devi Dexia, yurtdışında yaygın olarak kullanılan 250 mortgage ürününün bir kısmını bu yıl içinde Türkiye'ye getirmek için çalışma yapıyor. 'Gelirin arttıkça daha fazla öde', 'Faizin piyasaya göre belirlensin' gibi adlarla farklı ürünler sunmayı planladıklarını belirten bankanın genel müdürü Hakan Ateş, "2015'te yıllık konut talebi 800 bine ulaşacak. Bu ihtiyaca bağlı olarak konut kredisi kullanımının önümüzdeki dönemlerde şimdiye nazaran 15-20 kat artabilecek. Bankaların kredi kullandırmada yaşadığı rekabet daha da yoğunlaşacak. Biz de bu rekabet içindeki yerimizi alıyoruz." diyor.
Son günlerde atağa kalkan Yapı Kredi, 'Düşük faizli mortgage' adını verdiği kredi türünü pazarlamaya başladı. Banka, çeşitli vadeler için farklı faiz oranları sunuyor. 120 aylık vade için faiz oranı 1,29'a kadar düşerken, banka bu kez komisyon tutarını artırğıyor. Normalde yüzde 1 olan oran yüzde 5'e yükseltiliyor. Bazı bankalarda kredi açılırken kesilen dosya parası, 4 bin yeni liraya kadar çıkabiliyor.
'Mortgage Akbank'tan sorulur' sloganıyla bir rehber hazırlayan Sabancı Grubu'nun sektördeki iddialı bankası, 'Kendini ödeyen konut kredisi' kampanyasıyla mevduat hesabındaki birikimlerini artıran müşterilerinin konut kredisi için ödediği faiz oranını azaltıp aylık taksit miktarlarının düşürülmesini sağlıyor. Vakıfbank'ın refiklerinin atağına karşı cevabı ise 'İnen faiz' programı. Bu uygulamaya katılan tüketicinin kullandığı bireysel kredinin faiz oranı, piyasadaki faizler düştüğünde otomatik olarak en düşük olan ile aynı seviyeye indirecek. Yükseliş ise krediye yansıtılmayacak.
'Karar vermeden önce komisyon ve masraf kalemlerini iyi inceleyin'
Kredi pastasındaki büyük paylardan birine sahip İş Bankası'nın Genel Müdürü Ersin Özince, tüketicinin karar verirken, sadece faize göre hareket etmesinin yanıltıcı olacağını ifade ediyor. "Tüketicilerin faizin yanısıra komisyonlar, sözleşmelere konulan ve ileride ortaya çıkabilecek masrafları iyi analiz etmeleri gerekiyor." diyen Özince, müşterilerin kendine evden daha fazla dayanacağı bir banka bulması gerektiğini vurguluyor. Banka olarak ürün çeşidini vatandaşın ihtiyacına göre artırabileceklerini söyleyen Özince, "Bu konuda ne aşırı reklama gösterişe kaçmaya, ne de konut kredisi vermeyi Türkiye'nin bir numaralı bankacılık işi gibi görmeye ihtiyacımız var." ifadelerini kullanıyor.
Öte yandan Sanayi ve Ticaret Bakanlığı da tüketicileri konut kredilerinde bilinçlendirmek için çalışmaya yapıyor. Mortgage'de eski sistemden farklı olarak tüketicilere kredi sözleşmesi imzalamadan önce bilgilenmeleri amacıyla sözleşme öncesi bilgi formu verilecek. Haziran ayından itibaren bilgi formlarının bankalar ve diğer tüketici finansman kuruluşları tarafından kredi almak isteyen müşterilere verilecek. Müşteri ilk önce bu bilgi formlarını okuyacak. Formu aldıktan ancak 24 saat süre geçtikten sonra kredi başvurusunda bulunacak. Burada amaç vatandaşın üzerinde düşünmeden kredi başvurusunda bulunmaması. Vatandaş bilgi formları sayesinde başvurduğu bankanın şartlarını diğer bankalarla kıyaslama imkanı bulacak. Tüketicinin Korunması Genel Müdürü Özcan Pektaş Mortgage'de hayat sigortasının bazı bankaların belirttiği gibi zorunlu olmadığına dikkat çekiyor. Pektaş'a göre tüketici hayat sigortası tercihi konusunda özgür.