Bankacılıkta kısa vadeli tasarruf eğilimi, son yıllarda enflasyonda düşme eğilimi olsa da farklılık göstermedi. Merkez Bankası verilerine göre, 1996’da ortalama 2.9 ay olan TL mevduatın vadesi bugün daha da düşerek 2.2 ay vadeye indi. Bankalar tasarruf sahiplerinin paralarını sistemde ortalama iki ay tutabiliyor. Buna karşılık en az bir yıl vadeden başlayan uzun vadeli tüketici ve konut kredileri vererek vade uyumsuzluğu sorunuyla karşı karşıya kalıyorlar.
10 yıl önce bankacılık sektörü 5, 10, 15, 20 yıl vadede konut kredisi vermiyordu. Bugün müşterilerine bu vadelerde kredi veren bankalar, varlığa dayalı menkul kıymet ihraç ederek toplanan kaynak (TL ve döviz mevduat) ile dağıtılan kaynağın (kredi) vadelerinin yarattığı sorunu gidermeye çalışıyorlardı. Ancak, global krizin yarattığı olumsuz etki ve bu tür işlemlerin önündeki vergisel engellerle bu piyasalar bugün etkinliğini yitirdi.
Döviz mevduattaki uyumsuzluğun dışarıdan alınan sekuritizasyon kredileriyle karşılandığını belirten bankacılar, TL mevduattaki vade uyumsuzluğundan endişe duyuyorlar. Sektördeki vade uyumsuzluğu sorununun aşılmasının Türkiye ekonomisinde önemli açılımlar yapılmasını da sağlayacağını söyleyen bankacılar, çözümün ekonomik istikrar ve enflasyon düşüşüne bağlı olduğunu söyledi.
‘Sütten ağzı yanan korkuyor’
Ekrem Keskin (Bankalar Birliği Genel Sek-reteri): “Türkiye’de mevduatın vadesi hala 3 ayın altında. Bu Türkiye ekonomisinin geçmişten gelen kronik bir özelliği. En büyük nedeni de ekonominin sık aralıklarla dalgalanması. İnsanlar her an paralarını bozdurma ihtiyacı duyuyorlar. 2002’den sonra enflasyonun düşmesine rağmen durumun değişmemesini geçmişte sütten ağzı yananların bir daha kolay kolay ikna olmamasına bağlıyorum. AB’de 2 yıl vadeli mevduatın toplam içindeki payı yüzde 50.”
‘Tasarruflar düşük’
Ergun Özen (Garanti Bankası Genel Müdürü): “Yurtdışından borçlanmanın maliyetleri çok arttı, hacimler yarıya yarıya düştü. Bu fiyatlarla bilançoda aktif yaratamıyorsunuz. Ben TL’deki vade uyumsuzluğundan endişeliyim. Vade uyumsuzluğunu gideren kağıtlar çıkarılırdı, şimdi bu süvap piyasası eskisi gibi çalışmıyor. Önünde vergisel engeller var. Türkiye’de tasarrufların uzun vadeli olmasını bırakın, genel olarak tasarruf eğilimi düşük. Bakış açısı hâlâ kısa vadeli.
‘AB’de vade uzun’
Hakan Ateş (Denizbank Finansal Hizmetler Grubu Başkanı): “Mevduatla kredilerin vadeleri arasındaki uyumsuzluk TL’de 1, dövizde 2 yılın altında. Enflasyon artış eğiliminde ve faizler de yükseliyor. Bu böyle devam ettikçe insanlar mevduatlarını kısa vadeye bağlayacaklardır. Dünyadaki en yüksek reel faizi veren ülke biziz. Bu durumda mudinin davranışını değiştirmesini beklemek ham hayal olur. Avrupa’da tasarruf eğilimi yüksek. Bankamızdan biliyoruz, mevduatlın vadesi bir yıldan beşe kadar uzuyor.”