Şirketlerin nükleer enerji yatırımı için devlet garantisi istemesi üzerine Enerji Bakanlığı, Elektrik Piyasası Kanunu'nu değiştirmeye karar verdi. Gündemde olan iki yatırım modelinin belirlenmesinin ardından, Başbakan Erdoğan'ın kısa süre içinde Türkiye'nin nükleer stratejisini açıklaması bekleniyor.
Türkiye 2012 yılında nükleer santralleri devreye sokmak istiyor. Ancak santrallere ilişkin yatırım modeli hala netleşmedi. Ankara, iki ülkenin uyguladığı model üzerinde duruyor.
Devlet çöpçatan olacak
Bunlarda ilki Brezilya modeli. Bu modelde devlet santralle tüketici arasında çöpçatan olacak. Daha önce Brezilya'da uygulanan ve birçok ülkenin benimsediği modelde devlet, santrali işleten şirketle büyük miktarda enerji tüketen şirketler arasında arabuluculuk rolü üstleniyor. Bu yolla devlet enerjiye alım garantisi vermiyor ama garanti verecek şirketi buluyor.
Risk paylaşım modeli
Üzerinde durulan ikinci model risk paylaşım modeli. Bu modelde devletin ve özel sektörün nükleer enerjinin satılmaması ihtimaline karşı riski paylaşması sözkonusu. Alım garantisi verilmesi ya da elektrik dağıtım şirketlerine alım garantisi verilmesi bu sistemde kullanılan yöntemler arasında.
Türkiye hangi yöntemi benimserse benimsesin, devletin piyasaya müdahil olması için yürürlükteki elektrik piyasası yasasının değiştirilmesi gerekiyor. Enerji Bakanlığı, yasaya "hükümet yapılacak başvuruları kabul edip inceler, teklifin kabulünden sonra gerekli tedbirleri alır" şeklinde bir düzenleme eklemeye hazırlanıyor.
Bu arada Başbakan Erdoğan'ın Türkiye'nin nükleer stratejisine ilişkin kendisine sunulan dosyayı halen incelediği öğrenildi. Enerji Bakanlığı stratejiyi ocak ayı içinde açıklamayı planlıyordu, ancak Başbakan'ın incelemesi devam ettiği için henüz açıklama yapılmadı.
İlginin yoğun olması bekleniyor
Nükleer santral yapımı için 1997 yılında açılan ve daha sonra iptal edilen uluslararası ihaleye dünyanın önde gelen yerli ve yabancı firmaları teklif vermişlerdi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yeniden yapımı gündeme gelen ihaleye geçen sürede enerji sektöründe önemli yatırımları üstlenen yerli yabancı firmalarının yanı sıra bu teknolojiye sahip bazı yabancı firmaların da katılması bekleniyor.
Türkiye'yi nükleer santral yapımına götüren faktörlerin başında doğalgazdaki dışa bağımlılık gösteriliyor. Kurulacak santral Türkiye'nin 2020'deki enerji ihtiyacının yüzde beşini karşılayacak.
Santralin yeri belli
Türkiye'de nükleer santralin yapılacağı yer belirlenirken, henüz kamuyouna bir açıklama yapılmadı. Santralin inşası için yedi bölgeyi incelediklerini belirten Enerji Bakanı Hilmi Güler, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, incelemeler sonunda bir bölgeyi kararlaştırdıklarını söylemişti.
Santralin yeri belirlenirken, 'soğutma suyu temini, taşımacılığın kolaylığı, sivil hava uçuşlarının olup olmadığı, sosyal çevre, deprem, tsunami olasılıkları, uluslararası güvenlik' gibi konular başta olmak üzere, 40'ın üzerinde parametreye dikkat edildi.