Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2020 yılı bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda sunum yaptı. Kurum, bütçe teklifinde Bakanlığın bütçesinin 2 milyar 827 milyon 733 bin lira, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bütçesinin ise 1 milyar 185 milyon 359 bin lira olarak belirlendiğini söyledi.
Bu yılın Amerika'dan Uzakdoğu'ya, Avrupa'dan Afrika'ya kadar dünyanın her yerinde doğal afetlerin yaşandığı bir yıl olduğunu belirten Kurum, bir taraftan da çevre kirliliği, iklim değişikliği, şehircilik konularında birçok yeni politikanın hayata geçirildiği yıl olduğunu dile getirdi.
Bu süreçte ülke olarak birçok önemli projeyi başlattıklarını bildiren Kurum, şöyle konuştu: “Bakanlık olarak takip ettiğimiz temel hedeflerimizi, şu başlıklarla ifade etmek isterim: İnsan merkezli bir kentsel dönüşümle öncelikli alanlarını dönüştürmüş, afetlere hazır, sağlıklı, güvenli ve kimlikli şehirlere sahip olmak. Medeniyetimizin mirası olan yatay mimariyi esas alan bir anlayışla, 250 bin sosyal konutumuzu tamamlamak, ev sahibi olmayan dar gelirli hiçbir vatandaşımızı bırakmamak. Sıfır Atık Projesiyle çevremizi korumak, geri dönüşümle 20 milyarlık tasarruf ve 100 bin istihdam sağlamak. Yüzde 9,6 oranında olan doğal koruma alanı büyüklüğümüzü yüzde 17'ye çıkarmak. Yüzlerce millet bahçesi ve onlarca ekolojik koridorla kişi başına düşen yeşil alan miktarını 15 metrekareye yükseltmek.”
“Tek taraflı fesih dönemi başladı”
Vatandaşları enerji verimli, sıfır atık uyumlu ve akıllı bina teknolojileriyle modern kamu binalarına kavuşturmayı hedeflediklerini ifade eden Kurum, imar planlamasında istikrarı sağlamayı, coğrafi bilgi sistemlerini geliştirmeyi, hizmet kalitesini arttırarak dijital dönüşümümü tamamlamayı amaçladıklarını vurguladı.
Kurum, yurt dışı finansman kaynaklarını etkin ve verimli bir şekilde kullanarak, şehirlerin altyapı problemlerini tamamıyla çözmeyi hedeflediklerini dile getirerek tüm projeleri bu temel hedefler çerçevesinde şekillendirdiklerini söyledi.
Mevzuat değişikliği noktasında yapılan yeni düzenlemelerle, tapu ve kadastro sisteminde kolaylıklar getirildiğini, kentsel dönüşüm projelerinin yarım kalmaması için tek taraflı fesih döneminin başladığını aktaran Kurum, ağır hasar gören riskli yapıların bulunduğu alanlarda dönüşüm uygulamalarını Bakanlığın resen yapması sağlandığını belirtti.
Ülke olarak depreme hazırlıklı olmak gerektiğinin altını çizen Kurum, “Çünkü milletimizin canı ve malı bize emanettir, bizim için mukaddestir, her şeyin üzerindedir.” dedi.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Kurum, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla 2012'de kentsel dönüşüm seferberliğini başlattıklarını hatırlatarak, şöyle devam etti: “Ülkemizin tamamında 1 milyon 330 bin konutu dönüştürdük, 5 milyondan fazla vatandaşımızın can ve mal güvenliğini sağladık. Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında bugüne kadar yaklaşık 13 milyar lira kaynak kullandık. İller Bankamızla da belediyelerimize 4 milyar lira kredi desteği ve yüzde 50'ye varan oranda finans desteği sağlıyoruz. 81 valiliğimize genelge göndererek Kentsel Dönüşüm Strateji Belgelerini hazırlamalarını ve acil dönüşmesi gereken alanları belirlemelerini istedik. İllerimizden gelen strateji belgelerinden edindiğimiz sonuçlar acilen dönüştürülmesi gereken 1,5 milyon konutumuz olduğunu, bu konutları en fazla 5 yıl içerisinde dönüştürmemizin gerekliliğini ortaya koydu. Hemen harekete geçtik ve 12 Eylül 2019'da 8 maddelik Kentsel Dönüşüm Eylem Planımızı açıkladık. Dönüşümü, 'deprem riski altındaki yapıların ve alanların dönüşümü', 'sel ve heyelan riski altındaki alanların taşınması', 'tarihi kent merkezleri ve meydanların ihyası' ve 'sanayi alanlarının taşınması ve dönüşümü' temel başlıkları altında gerçekleştiriyoruz.”
Murat Kurum, 2019'da TOKİ ile 25 bini İstanbul'da olmak üzere 65 bin bağımsız birimin dönüşümünün bitirileceğini bildirdi.
Esenler'de 60 bin konutluk projenin sürdüğünü, Kağıthane'deki yıkımların tamamlandığını, en kısa sürede sağlam konutları vatandaşlara teslim edeceklerini ifade eden Kurum, Kartal'da aralık ayında tüm konutları teslim edeceklerini, İstanbul'un tüm ilçelerinde kentsel dönüşüm çalışmalarının devam ettiğini dile getirdi.
Özellikle son dönemde Karadeniz'de yaşanan sel ve heyelanlardan sonra kentsel dönüşüm çalışmalarına hız verdiklerini vurgulayan Kurum, bu kapsamda riskli alanlarda oturan vatandaşlar için 15 bin konutu TOKİ eliyle üreteceklerini aktardı.
Meydanların yeniden tarihi kimliklerine kavuşturulması amacıyla Ankara Hergelen Meydanı, Konya Mevlana Meydanı, Niğde Kaleiçi, Erzurum Hacı Cuma, Kastamonu Nasrullah Cami ve çevresi, Afyon Mısri ve İmaret Cami ve çevresi, Kayseri Kaleiçi'nde projeleri başlattıklarına işaret eden Kurum, 81 ilde şehir içinde sıkışıp kalmış sanayi alanların şehir dışına taşınmasıyla ilgili dönüşüm çalışmalarını başlattıklarını anlattı.
İstanbul'un farklı yerlerinden sanayileri Arnavutköy'e, Konya Eski Sanayi ve Karatay Sanayisi'ni şehir dışına taşımak üzere harekete geçtiklerini belirten Kurum, ülkenin tamamında yeni modern sanayi alanlarını üretmeye başladıklarını ifade etti.
“50 bin konutumuzun 22 bin 380'i için ihale süreçlerimizi tamamladık”
Kurum, TOKİ ile 2003-2019 yıllarında yaklaşık 160 milyar lira yatırımla 853 bin konut ürettiklerini söyledi. Bu yıl için kentsel dönüşüm ve sosyal konutlar dahil olmak üzere tüm projeler için yaklaşık 16 milyarlık yatırım yaptıkları bilgisini veren Kurum, “Bu yılın ilk 10 ayında toplam 31 bin yeni konutun satışını gerçekleştirdik, 42 bin 161 konutu da vatandaşlarımıza teslim ettik. 2 bin 14 şehit ailesiyle görev mağduru vatandaşlarımıza 243 milyon liralık faizsiz konut kredisi kullandırdık. Bu rakam ekim ayı itibarıyla, toplamda 24 bin 537 aileye olmak üzere 1 milyar 212 milyon liraya ulaşmış durumdadır.” diye konuştu.
Birinci el konut satışında TOKİ'nin payının 2017'de yüzde 7,5 iken bu rakamın 2019 yılında yüzde 11'e yükseldiğini belirten Kurum, halen 317 şantiyede, yaklaşık 83 bin konut ve ilave sosyal donatıların inşasının sürdüğünü kaydetti.
TOKİ'nin 5 Mart 2019'da 67 ilde 140 proje ile başlatılan 50 bin sosyal konut projesini yürüttüğüne dikkati çeken Kurum, “50 bin konutumuzun 22 bin 380'inin ihale süreçlerini tamamladık, kalan konutlarımızın ihalelerini de en kısa sürede tamamlayarak vatandaşlarımıza söz verdiğimiz 50 bin sosyal konutların teslimini bir an önce yapacağız. İkinci 50 bin sosyal konut kampanyamızı da 2020 yılı içinde başlatacağız. 2023 yılına kadar hedefimiz 250 bin sosyal konutu sosyal ve teknik donatılarıyla üretmektir.” değerlendirmesini yaptı.
Kurum, son 16 yılda yapım, proje, onarım, güçlendirme, zemin etüdü gibi işler kapsamında 14 milyar lira tutarında kamu binası projesi yürüttüklerini belirterek, 4 bin 933 iş bitirildiğini, bu yıl ise yapım, proje ve etüt gibi 271 milyon değerinde 43 iş bitirildiğini, 3 milyar değerindeki 124 işin ise devam ettiğini söyledi.
“22 milyon vatandaşımız depreme dayanıklı konutlarda oturuyor”
Kurum, “Bugüne kadar yaptığımız denetimlerle tam 22 milyon vatandaşımızın depreme dayanıklı konutlarda güven içinde oturmasını sağlamış olduk. Devam eden inşaatlarımızı da tamamladığımızı düşünürsek, nüfusumuzun yüzde 45'ine, 35 milyona ulaşmış ve 35 milyon vatandaşımızı sağlam güvenli konutlarında oturtmuş olacağız.” dedi.
Ülke Mekansal Strateji Planı çalışmalarına başladıklarını anlatan Kurum, planı 2020 yılında tamamlayacaklarını dile getirdi.
Türkiye'nin dijital dönüşümüne geçişinde önemli bir kilometre taşı olarak görülen Coğrafi Bilgi Sistemleri Kararnamesi'nin yayımlandığını hatırlatan Kurum, sözlerini şöyle sürdürdü: “Buna göre, şehirlerimizin yeşil alan ve donatı ihtiyaçları anlık olarak takip edilebilecek ve gerekli yatırımların yönlendirilmesi sağlanacak. Şehirlerimizin 3 boyutlu dijital ikizlerini oluşturduk. 2020 yılında sistem tüm belediyelerimizin kullanımına açılacak. Böylelikle, yapılar izlenecek ve kaçak yapılar dijital olarak takip edilip önlenebilecek. Yüksek maliyetlere sebep olan mükerrer veri üretiminin önüne geçilecek.”
Yeşil alan miktarını 15 metrekareye çıkarma hedefiyle 81 ilde 81 milyon metrekare millet bahçesi hedefine yönelik çalışmalara süratle devam ettiklerini vurgulayan Kurum, 6 ilde büyüklüğü 4 milyon 900 bin metrekare olan 13 millet bahçesinin açılışını Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla gerçekleştirdiklerini, bugüne kadar 60 ilde yaklaşık 35 milyon metrekare alanda 134 millet bahçesi belirlediklerini söyledi.
2020 yılında 38 ilde millet bahçesini hizmete sunacaklarını bildiren Kurum, 2023 yılına kadar tüm millet bahçesi projelerini tamamlayacaklarını ifade etti.
Türkiye'de 2 bin 469 doğal sit alanı ve 18 Özel Çevre Koruma (ÖÇK) bölgesi bulunduğuna işaret eden Murat Kurum, “Hedefimiz, ülkemiz yüzölçümünün yaklaşık yüzde 9,6'sı oranında olan koruma alanı büyüklüğümüzü OECD ortalaması olan yüzde 17'ye çıkarmak.” diye konuştu.
Kurum, Salda Gölü çevresi ile Karaburun ve Ildır Körfezi'ni ÖÇK Bölgesi ilan ettiklerini bildirerek şunları kaydetti: “Toplam doğal sit alanı büyüklüğümüzü 2 milyon hektardan 2,5 milyon hektara çıkarıyoruz. 22 ilimizde ekolojik koridorlar oluşturuyoruz. Ankara'da içerisinde Mogan Gölü'nün de olduğu ekolojik koridorumuzun uzunluğu, tam 35 kilometre olacak. Tüm bunların yanında, insanımızın yaşam kalitesini arttırmak amacıyla, 60 bin metrekarelik gürültü bariyeri, 3 bin kilometre bisiklet yolu ile 3 bin kilometre yeşil yürüyüş yolu ve 60 kilometre çevre dostu sokak yapacağız.”
Bakan Kurum, Türkiye'nin her yerinde kaçak yapılaşmayla mücadele ettiklerini belirtti. Ülke genelinde 21 bin İmar Barışı'na aykırı kaçak yapı tespit ettiklerini ifade eden Kurum, bunlardan 3 bin 295'inin yıkımını gerçekleştirdiklerini söyledi.
Ayder'in, Uzungöl'ün, Kapadokya'nın, Salda ve Bodrum'un da olduğu kıyılarda, koylarda, korunan alanlarda toplam 3 bin 956 kaçak yapı tespit ettiklerini aktaran Kurum, sayısını 2 bin 100'e çıkardıkları imar denetçilerinin çalışmalarını aralıksız sürdürdüklerini vurguladı.
Dünyanın ortalama sıcaklığının eğer tedbir alınmazsa bu yüzyılın sonunda yaklaşık 3 derece artacağına dikkati çeken Kurum, “Deniz suyu seviyesi 19 cm yükseldi. Üzülerek söylüyorum, dünyada yaşayan insan nüfusunun üçte biri, iklim değişikliğinden doğrudan etkilenecek. Ülkemiz de iklim değişikliği karşısında ciddi tehdit altında. Özellikle sel, taşkın ve heyelanların sıklıkla yaşandığı Karadeniz Bölgesi'ne yönelik 15 maddelik Karadeniz Bölgesi İklim Değişikliği Eylem Planı'mızı açıkladık. Diğer bölgelerimize yönelik iklim değişikliği eylem planlarımızı hazırlıyoruz.” diye konuştu.
"4 milyon tonun üzerinde atığı geri dönüşüme kazandırdık"
2017'de Sıfır Atık Projesi'ni başlattıklarını anımsatan Kurum, şu bilgileri verdi: “Bugün 25 bin kurum binamızda uygulamaya başladık. Bugüne kadar 4 milyon tonun üzerinde değerlendirilebilir atığımızı topladık, geri dönüşüme kazandırdık. Uygulamanın tam anlamıyla hayata geçirilmesiyle birlikte, yıllık 20 milyar liralık bir ekonomik kazanç, 100 bin vatandaşımıza doğrudan istihdam sağlayacağız. Sıfır Atık Projesi çatısı altında 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren plastik poşetleri ücretlendirdik. Poşet kullanımındaki azalma 2019 yılı ilk 9 ayında yüzde 77 oranında oldu. Zorunlu depozito uygulamamıza da 2021 yılı itibarıyla başlayacağız. Hedefimiz, 2023 yılında bugün yüzde 13 seviyesinde olan evsel atık geri kazanım oranımızı, en az yüzde 35 seviyesine çıkarmaktır.
Sıfır Atık Mavi Hareketi kapsamında Ekim 2019 itibarıyla, 163 bin metreküp deniz çöpünü topladık ve bertarafa gönderdik. Ortaya koyduğumuz çevre hassasiyetinin bir sonucu olarak 2002 yılında sadece 151 olan mavi bayraklı plaj sayımızı 463'e ulaştırdık. Hedefimiz dünya birinciliği.
Ülkemizin en büyük ihtiyaçlarından olan atıksu arıtma tesisi noktasında 2002 yılında sadece belediye nüfusunun yüzde 35'ine hizmet veriliyordu. 2018'de bu oranı yüzde 87'ye, 2019'da ise yüzde 89'a çıkardık. İnşallah 2023 yılına geldiğimizde, atıksular, arıtılmadan doğaya deşarj edilmeyecek.”