Tarih kokan üniversite
Harap durumdaki Cibali Tütün Fabrikası, 90'ların sonunda restore edilerek üniversiteye dönüştürüldü. Bugün Kadir Has Üniversitesi'nin öğrencileri, orijinaline sadık kalınarak restore edilmiş kampüslerinde tarihle iç içe yaşıyor
Cibali'de Haliç manzarasına karşı 120 yıl önce işçilerin elleriyle tütün sardığı binada, bugün Kadir Has Üniversitesi'nin öğrencileri tarihle iç içe eğitim görüyor. Bu yıl, Avrupa Kültürel Miras Federasyonu (Nostra) tarafından verilen ''Diploma Ödülü'' ne değer görülen Kadir Has Üniversitesi, önümüzdeki yıl, restorasyonuna yeni başladığı binayla da bu ödüle aday olacak. Üniversitenin Rektörü Prof. Dr. Yücel Yılmaz , ''Merkezi binanın yanındaki C Blok'u restore edip Güzel Sanatlar Fakültesi yapacağız. Ve bu ödül için tekrar aday olup kazanacağız. Çünkü binada 4 ayrı tarihi katman bulunuyor'' dedi.
Bugün Kadir Has Üniversitesi olarak hizmet veren binanın geçmişi yüz yıl öncesine dayanıyor. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, Osmanlı maliyesini denetleyen ticari bir işletme tarafından 1884 yılında kurulan tütün fabrikası, Cumhuriyetin ilanıyla TEKEL'e bağlı Cibali Tütün Fabrikası adıyla faaliyetlerine devam etti. 60 - 70 yıl kadar ayakta kalan fabrika, son dönemlerinde gereken bakım ve onarım yapılmadığı için harap hale geldi ve terk edildi. Kadir Has Vakfı, fabrikayı kurulacak üniversitenin merkez kampüsü yapmak için müracaat etti ve TEKEL'e ait eski fabrika, 1997 yılında 29 yıllığına üniversiteye devredildi.
Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Yücel Yılmaz, fabrikanın alındıktan sonra Mimar Mehmet Alper tarafından orijinal tarihsel niteliğine bağlı kalınarak restore edildiğini belirterek ''Nostra'nın verdiği ödülü almak üzere Mayıs ayında Münih'e gittik. Münih Sarayı'nda görkemli bir kutlama oldu. Kadir Has bu törenin ardından harap haldeki C Blok'u da restore etmeye karar verdi. Restorasyon başladı ve Kasım ayında tamamlanarak Güzel Sanatlar Fakültesi olarak hizmet verecek'' diye konuştu. C Blok'ta yapacakları restorasyonla bu yıl aldıkları ödüle tekrar aday olacaklarını ifade eden Yılmaz şöyle devam etti: ''Bu ödülü kazanacağız. İddialıyız çünkü binada 4 ayrı tarihi katman bulunuyor. Binanın en altında 13. yüzyıldan kalma bir Bizans sarnıcı var. Önümüzdeki yıl uluslararası Bizans Sempozyumu düzenleyip sarnıcı araştırmaya açacağız ve burayı müze haline getireceğiz. Sarnıcın üstünde 16. yüzyıldan kalma bir Osmanlı hamamı var. Onun üstünde tütün fabrikası, şimdi de Kadir Has Üniversitesi vücut bulacak bu yapıda.''
Mimari mirasa ödül
Kadir Has Üniversitesi'ne ödül kazandıran mimar Mehmet Alper de, bu ödülü mimari mirasla ilgili proje ve uygulamalar kategorisinde aldığını söyledi. Restorasyonun tarihsel araştırmasını Prof. Dr. Füsun Alioğlu ve Doç. Dr. Berrin Alper 'in yaptığını belirten Mehmet Alper, ''Jüri bu çalışmayı bir erken endüstri yapısından üniversite kampüsü merkez binasına dönüştürülen yapının, son derece özenli ve kapsamlı restorasyonu ve içinde yer aldığı tarihi çevrenin rehabilitasyonuna, gelişimine katkısı nedeniyle verdi'' dedi. Alper restorasyon çalışmalarına 1998 yılında başladıklarını, projenin İstanbul 1 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nca 2000 yılında onaylanmasıyla faaliyete geçtiklerini ifade etti. Yapının istenmeyen eklerden arındırılması, yıkım ve temizlik çalışmalarının 3 ay, güçlendirme çalışmalarının da 4 ay sürdüğünü dile getiren Alper, binanın 2002 yılında hizmet vermeye başladığını söyledi.
Yaşayan müze gibi
Cibali'deki merkez kampüsün bazı oda ve salonlarının, fabrika yıllarında ne olarak kullanıldığını gösteren, o günlerde çekilmiş fotoğraflar bulunuyor. Üniversite içinde dolaşırken tarih peşinizi hiç bırakmıyor. Üniversitenin kantininde öğrenciler fabrikaya ait eski makinelerin etrafında çay içip sohbet ediyorlar. Fabrikadan kalan daktilolar, teknik aletler, tıbbi malzelemler de kampüsün çeşitli yerlerinde sergileniyor. Bazı yerlerde orijinal parkeler değiştirilmeden kullanılmaya devam edilirken, çok harap durumda olan parkelerse orijinaline uygun şekilde yapılarak yeniden döşenmiş. Tavanlar, kolonlar olduğu gibi dururken duvarlar bile tütün fabrikası dönemindeki rengin aynısına boyanmış.