Fotoğraf: Cüneyt Oğuztüzün
Doğa Derneği'nin yaptığı açıklamaya göre doğayı yok etme konusunda Türkiye, Avrupa birincisi oldu. Avrupa'da kuşlarla ilgili yapılan son değerlendirmelere göre; Türkiye kuş türlerini ve doğal yaşam alanlarını Avrupa'da en hızlı kaybeden ülke. Türkiye'nin kuşlarının neslinin tükenmesinin ana nedeni ise HES ve barajlar.
Doğa Derneğinin konu ile ilgili detaylı açıklaması şöyle;
“Rapora göre geçtiğimiz 10 yıl içinde doğal yaşam alanlarının kaybolması nedeniyle Türkiye'deki 319 kuş türünün en az yüzde 55'i ciddi oranda azaldı. Kuşların yok oluş hızında Türkiye’yi, yüzde 46,4'lük bir oranla AB üyesi İsveç takip ediyor.
Bilimsel çalışmalar, Türkiye'de kuş türlerinin ve doğal alanların yok olmasının ana nedeni HES (hidroelektrik santal) ve barajlar olduğunu ortaya koyuyor. 2000'den çok HES ve binlerce baraj ile Türkiye'nin Avrupa'nın en çok HES ve baraj inşaatı yapan ülkesi olduğu biliniyor. HES ve baraj yapımlarında doğanın korunması ile ilgili hiçbir esas dikkate alınmadığı için pek çok akarsu ve sulakalan kuruyor. Türkiye'de kaybedilen sulak alan miktarı Marmara Denizi'nden daha büyük bir alan kaplıyor. Hızla kaybedilen doğal yaşam alanlarının başında akarsular, bozkırlar ve kıyı alanları yer alıyor.
Turnalar ve en nadir bitkiler yok oluyor
HES ve baraj inşaatları nedeniyle kaybolan türler arasında Anadolu kültürünün ayrılmaz parçası turnalar da yer alıyor. Türkiye'de ondan daha az tellli turna kaldığı tahmin edilirken, eskiden daha yaygın olan turnanın sayısının ise elliden daha az olduğu kabul ediliyor. HES ve baraj inşaatları durmadığı takdirde, on yıl içinde en az üç kuş türünün tümüyle yok olacağı tahmin ediliyor. Dünyada sadece Türkiye'de yaşayan yaklaşık 100 bitki türünün de yine HES'ler nedeniyle on yıl içinde yeryüzünden silineceği tahmin ediliyor. HES ve barajların zarar verdiği türler arasında Akdeniz foku gibi deniz canlıları da yer alıyor. Nehirlerin denize taşıdığı besin maddelerinin HES ve barajlar nedeniyle azalması sonucunda Akdeniz foku ve pek çok canlının nesli azalıyor.
Doğa Derneği Başkanı Güven Eken yaptığı açıklamada, ‘Kuşlar doğanın erken uyarı sistemleridir. Eğer doğada bir sorun varsa bunu ilk olarak oradaki kuşlardan gözlemlersiniz. Çünkü kuşların uçarak oraya terk etme kabiliyeti vardır. Son yayımlanan bu bilimsel rapor da bize gösteriyor ki Türkiye’de kuşların artık kaçacak alanları dahi kalmamış. Sayıları her yerde olağanüstü bir hızla azalıyor. Zengin Anadolu doğasına verilen bu zarar doğa dilinde başka türlü anlatılamaz’ dedi.
Yapımı planlanan HES’lerin, kuşlar için olduğu kadar doğa ve kırsal yaşam için de büyük bir yıkım olacağını kaydeden Eken; ‘Türkiye’de ki canlı çeşitliliğinin yüzde 90’ına yakını Önemli Doğa Alanı dediğimiz Türkiye geneline dağılmış sınırları belli 305 alanda toplanmış durumda. Bu alanlar uluslararası öneme sahip ve Anadolu’nun zengin biyoçeşitliliğinin devamı açısından korunması gereken alanlar. HES ve barajlar nedeniyle bu alanların neredeyse tamamı tehdit altında. Eğer HES ve baraj projeleri hayata geçirilirse bu alanlarda yaşayan canlı türleri geri dönüşü olmayan bir şekilde yok olacak. Ne yazık ki bu bilimsel bir gerçek’ dedi”.