Meclis'te görüşmeleri devam eden yeni Borçlar Kanunu hem alışveriş merkezi (AVM) yatırımcılarını hem de kiracı marka sahiplerini memnun etmedi. AVM yatırımcıları, Borçlar Kanunu'nun mevcut hali ile yasalaşması durumunda alışveriş merkezlerinin kapanma noktasına geleceği uyarısında bulunuyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Ekrem Akyiğit ise yeni tasarının firmaların geleceği açısından riskler taşıdığını ifade ediyor.
Yeni Borçlar Kanunu, Meclis komisyonunda görüşülmeye devam ediyor. Çoğunlukla kiracıyı koruma yaklaşımı ile düzenlenen tasarıdaki bu yaklaşımın özellikle alışveriş merkezlerine yönelik yatırım taleplerini azaltacağı belirtiliyor. Yeni tasarıya göre kira bedeli tercihen Türk Lirası olarak tespit edilirken kira artışı, kiracı ve kiralayan arasında imzalanan sözleşmede aksi belirtilse de toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranını geçemeyecek. Dövizle kiralama durumunda ise kurlarda artış olsa da olmasa da kirayı artırmak için beş yıl beklemek gerekiyor. Beş yılın sonunda da benzerleri dikkate alınarak fiyat düzenlemesine gidilebilecek. Yasa taslağı, tarafların kira bedelinin zamanında ödenmemesi halinde ceza ödenmesi veya izleyen aylarda kira bedelinin tamamı veya bir kısmının önceden talep edilmesine ilişkin yaptıkları sözleşmeleri de geçersiz hale geliyor.
Alışveriş Yatırımcıları Derneği adına konuyu değerlendiren Hakan Kodal, şu anda komisyondan geçen değişikliklerin konut ve küçük esnaf işyeri kiraları için düzenlendiğini, tacir olarak kabul edilen AVM yatırımcıları ve perakendecileri düşünmeden hazırlandığını kaydetti. Kodal, "Bu haliyle geçmesi, kira gelirlerini temlik ederek finansman sağlayıp yatırım yapmış AVM'lerin sonu olur." dedi. Kodal, sadece kira artışlarının artışını kısıtlayan maddeyi bile yasanın piyasa gerçeklerinden tamamı ile uzak hazırlandığının göstergesi kabul etti. Kodal'a göre yasa bu hali ile geçtiği takdirde, tüm kiralar sabitlendiği gibi, perakendecilerin de talebi olan ciro bazlı kontratlar yapılamayacak. Diğer taraftan Avrupa mevzuatı ile de uyum içerisinde olmayan maddelerin söz konusu olduğu kanun tasarısında mutlaka sözleşme serbestisi getirilmeli.
Genel giderler küçük mağazaları zorluyor
Viaport Genel Koordinatörü Muzaffer Gülöz ise mevcut kanunlarda bile sorun yaşadıklarını belirterek, "Piyasada iflas durumunda firmaları bile tahliye edebilmek için tahliye davası açıyorsun. 1 yıl sürüyor kira alamıyorsun, genel giderlerin masraflarını ödemek zorunda kalıyorsun." şeklinde konuştu. Gülöz, kiracılara destek veriyor gözüküp ticari olarak zarar veren yasanın sektörde rahatsızlık oluşturduğunu söyledi.
Kiracı tarafında ise Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Ekrem Akyiğit, yeni tasarının mal sahibi olarak AVM'lere geniş haklar tanırken, markaları zora sokacak maddeler içerdiği görüşünde. Akyiğit, "Yeni kanunda AVM'lerin kira dışındaki genel giderleri bir gelir kapısı olarak görmeleri önlenmelidir." dedi. AVM'lerin özellikle büyük metrekareli mağazaların genel giderlerinin bir kısmını küçük kiracılara yansıttığını, bu uygulamanın markaların rekabet gücünü elinden aldığını belirten Akyiğit, "İşte böylesine önemli ve ihtilaflı bir alanda eksik düzenleme yapıp markaların ve kiracıların modern çarşıları tahliye etmesine yol açmak yanlış olacaktır. Burada yapılması gereken, yan giderlerin veya genel giderlerin kiranın belli bir oranını aşamayacağı hükmünün yasaya eklenmesidir." diye konuştu.
'Ticarî kiralamalarda karmaşa çıkar'
Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) Yönetim Kurulu üyesi Emre Çamlıbel, Borçlar Kanunu Tasarısı'nın bu haliyle yasalaştığında karmaşaya yol açabileceğini, bunu önlemek için dernek olarak görüşlerini maddeler halinde TBMM Adalet Komisyonu Başkanlığı'na sunduklarını söyledi. Dar gelirli ev sahibi olmayan ailelerin kiraladığı konutlarla para kazanmaya yönelik kiralanan ticari gayrimenkullerin birbirinden ayrı tutulması gerektiğini söyleyen Çamlıbel, "Ticarî kiralamalarda kira artışındaki ÜFE üst sınırının kaldırılıp, üst sınır sadece konut kiralamalarında geçerli olacak şekilde düzenleme yapılmalı. Tasarıda yer alan kiracının işyerini kendisinden kaynaklanan bir sebeple kullanmaması durumunda bu süre içindeki genel giderlerin kira bedelinden düşülmesi hükmü de hakkaniyete uygun değil." dedi.
Tasarıda kiralamalarda depozitonun üç ayı aşamayacağı hükmünün de özellikle işyeri sahiplerini sıkıntıya sokacağını savunan Çamlıbel, "Bu durum ticari nitelikteki kiralamalarda güvence amacına aykırılık oluşturabilecek nitelikte. Zira bazen kiralanan yer ile birlikte teslim edilen menkuller veya kiralanan yerin niteliğinden kaynaklanan nedenlerle, güvence parasının belirtilen 3 aylık kira bedelinin çok daha fazla olmasını gerektiriyor. Bu nedenle ticari kiralamalarda depozito tutarının tarafların serbest iradelerine bırakılmasının daha uygun olacağını düşünüyoruz." dedi.