Arkeolojinin üstünde yıllardır süren sessizlik aralanıyor.
Sabancı Üniversitesi (SÜ) öğretim üyesi Oğuz Erdur, İTÜ Sanat Tarihi Bölümü yüksek lisans öğrencileri Güneş Duru ve Nadir Öngün'ün bir araya gelerek kurduğu Toplumsal Arkeoloji Platformu (TAP) arkeolojiyi toplumsallaştırmak ve popüler kılmak için çalışmalara başladı.
Erdur, TAP'ın kuruluş öyküsünü şöyle özetledi: "Güneş'le iki yıl önce tanıştık. Türkiye'de arkeolojiye toplumsal bir ilgi olmaması ikimizi de rahatsız ediyordu. 'Ne olması lazım, neden popüler değil, vebal kimin?' gibi soruları tartıştık. Sonunda, Toplumsal Arkeoloji Platformu'nu oluşturduk. İlk amaç, arkeolojik bilginin toplumsallaşmasına yönelik."
Erdur ve Duru, çalışma öncesi internet ve üniversite sitelerinden 1500 e-posta adresi belirledi. Gönderilen mesajlarla, insanlara çalışma hakkında bilgiler verildi. Böyle bir çalışmanın ilk kez yapıldığını belirten Erdur, hedeflerini de şöyle anlattı: "Türkiye'de arkeolojiye toplumsal ilgi yok. Arkeolojik bilginin toplumsallaşabilmesi için arkeolojinin sosyal bir bilim haline gelmesi gerekir. Arkeolojide de böyle bir eğilim yok.
'1960'larda kalmışız'
Doğa bilimlerinden gelen bir geçmişi var. 1960'larda takılıp kalmışız. Tartışma vakti geldi. Sorular, arkeolojiyi sarsmalı. Arkeoloji eskiden geçmişi çalışan bir bilim dalıydı. Ancak, arkeolojinin kendine bakışı da, dünya da değişti. Artık, geçmişle şimdiki zaman arasındaki ilişkileri çalışan bilim dalı olmaya uğraşıyor. Türkiye'de bu önemli. Çünkü, hepimiz Türk-İslam tarihçilerinin öğrettikleriyle büyüyoruz."
Arkeolojinin kültürel kimlikle bağlantısına da değinen Erdur, "Türk-İslamcı ve şovenist birtakım anlayışlarla eğitilen ve geçmişini burda gören kuşakların farklı geçmiş hayalleri olabilir. Bu, toplumun geleceğe yönelme biçimlerini de değiştirebilir. Arkeolojinin bu diyaloğa katılması lazım. Arkeoloji hayatı güzelleştirmenin çok önemli bir alanı" dedi.
Bir disiplinin kendisini sorgulamasının zorluğuna dikkati çeken Güneş Duru da, "Bu, arkeoloji için böyle bir süreç. Ortaya bir soru atıyoruz. Çalışma atölyesinden sonra bize mutlaka yeni birileri katılacak" diye konuştu.
Tartışma günleri
Duru'nun sözünü ettiği '1. Ortak Çalışma Atölyesi' 5-6 Nisan günlerinde Bilgi Üniversitesi'nde yapılacak ve 'Arkeoloji: Niye? Nasıl? Ne İçin?' soruları tartışılacak. Türkiye'de bir ilk olan atölye çalışmasında arkeologlar, akademisyenler, çevreciler ve öğrenciler bir araya gelecek, tartışmaların yanı sıra bildiriler de sunulacak.
İlgilenenler için internet adresi: http://www.arkeoloji.org/