Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ''500 bin nüfuslu yeni bir kent yapılacağını'' açıkladığı Ankara'da, 1 Mayıs 2011 itibariyle yaklaşık 1,8 milyon konut bulunuyor. Zamanlaması henüz netleşmese de 500 bin nüfuslu 'yeni şehir', ortalama 4 kişilik hane büyüklükleri dikkate alınırsa, 125 bin civarında yeni konut yapımını gerektiriyor. 125 bin yeni konut ise Ankara'nın toplam konut stoğunun yaklaşık yüzde 7'sinin yenilenmesi veya stoğun bu kadar artırılması anlamına geliyor. TOKİ'nin ve belediyelerin yürüttüğü kentsel dönüşüm projeleri dikkate alındığında, 125 bin konut yapımının fazla uzun sürmeyeceği tahmin ediliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2000 yılı verilerine göre, Türkiye'de 15 milyon 70 bin 93 hane bulunuyor. Bu hanelerin 10 milyon 290 bini ev sahibi, 3 milyon 604 bini kiracı, 310 bin 347'si lojmanda oturuyor. 730 bin 65 hane ev sahibi değil ama oturduğu eve kira da ödemiyor. Hanelerin 125 bin 452'si ''diğer'' 9 bin 10'u ''bilinmeyen'' kategoride değerlendiriliyor.
TÜİK'in aynı verilerine göre, Ankara'da 1 milyon 18 bin 371 konut bulunuyor. Bu Türkiye konut stoğunun yüzde 6,7'sini oluşturuyor. Ankara'daki hanelerden 597 bin 310'u, yüzde 58,65'i evsahibi. Toplam 319 bin 97 hane kirada oturuyor. Kiracıların oranı yüzde 31,33. Ankara'da oturanların yüzde 3,69'u, 37 bin 675'i lojmanda oturuyor, 55 bin 857 hane oturduğu eve kira ödemiyor.
Adrese dayalı nüfus verileri ne diyor?
TÜİK'in, konut sayısı ve konutların nitelikleri, sahiplik durumu ile ilgili daha yeni tarihli bir verisi bulunmuyor. Ancak, İçişleri Bakanlığı Adrese Dayalı Nüfus Verileri'ne göre, 1 Mayıs 2011 itibariyle, Ankara'da, 67 bin 901'i köylerde, 1 milyon 801 bin 215'i belediye bölgelerinde olmak üzere toplam 1 milyon 869 bin 116 konut adresi bulunuyor.
Adrese dayalı verilere göre, Türkiye'de 1 Mayıs 2011 itibariyle 4 milyon 585 bin 660'ı kırsalda, 22 milyon 278 bin 548'i belediye bölgelerinde olmak üzere toplam 26 milyon 864 bin 208 konut adresi kaydı var.
Ancak bu verilerde, konutların nitelikleri, sahiplik durumu ve oda sayısı ile ilgili veriler bulunmuyor. Bu veriler oluşturulurken, konutların boş ya da doluluk durumuna bakılmıyor. Kapıcı daireleri de sayıya dahil. Ayrıca, bu veriler belediyeler tarafından bildirildiği için, mükerrer kayıtların olduğu tahmin ediliyor. Nüfus verileri ile bildirilen konut adresi sayısı ile birlikte değerlendirildiğinde, hanehalkı büyüklüğü ortalama 2,7 kişi görünüyor. Ancak, konutların boşluk-doluluk durumu dikkate alınmadığı ve mükerrer sayımlar belirlenmediği için 2,7 ortalama hane halkı büyüklüğü sağlıklı bir veri olarak değerlendirilmiyor.
Diğer taraftan, ortalama hane halkı büyüklüğü 4 kişi kabul edilse, 500 bin nüfusluk yeni şehrin ortalama 125 bin konuttan oluşacağı hesaplanıyor. Ancak, Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Cemil Çiçek, geçen hafta yaptığı bir konuşmada, hükümetin Ankara'nın gecekondudan kurtarılmasını hedeflediğini belirterek, gecekondudan kurtulmak için Ankara'da 136 bin konutun yapılması gerektiğini söyledi.
Ankara'da tuvaleti, banyosu, suyu olmayan konutlar
TÜİK'in 2000 yılı verilerine göre, Ankara'da bulunan 1 milyon 18 bin konuttan 1468'inde tuvalet, 18 bin 256'sında banyo, 7 bin 529'unda mutfak, 17 bin 234'ünde ise su yok. Konutların 58 bin 34'ünde tuvalet, 6 bin 986'sında banyo, 5 bin 57'sinde mutfak, 19 bin 686'sında ise su dışarıda. Aynı yıl itibariyle; Türkiye genelinde 15 milyon konuttan 874 bin 984'ünde su, 403 bin 135'inde mutfak, 542 bin 328'inde banyo, 170 bin 886'sında tuvalet olmaması dikkat çekici. Ancak, son 10 yılda TOKİ ve belediyelerin kentsel dönüşüm çalışmaları nedeniyle, tuvalet, banyo, mutfak ve su sorunu yaşanan konutların sayısında çok ciddi bir azalma olduğu tahmin ediliyor. Aynı tarihli verilere göre, Ankara'daki konutların yarısından fazlası, yüzde 56'sında 4 oda bulunuyor. Ankara'da 1 milyon 18 bin 371 konuttan 571 bin 21'ini 4 odalı, 302 bin 150'si 3 odalı, 77 bin 434'ü 2 odalı. Konutlardan 8 bin 232'si tek odalı iken, 58 bin 964 konutta 5'den fazla oda bulunuyor.
Yılda ortalama 60-100 bin konut satılıyor
Türkiye genelinde, 2008'de 427 bin 105 konut satılırken, bu satışların 87 bin 87'si Ankara'da gerçekleşti. Konut satışları, 2009'da Türkiye genelinde 531 bin 746'ya, Ankara'da ise 101 bin 246'ya ulaştı. Geçen yıl, Türkiye'deki konut satışları 357 bin 341'e, Ankara'daki satışlar ise 62 bin 6'ya düştü. Bu yılın Ocak-Mart döneminde, Türkiye genelinde 91 bin 71 konut, Ankara'da ise 15 bin 705 konut satıldı.
Ankara'daki yıllık konut satışları 2008-2010 döneminde, 62 bin ile 101 bin arasında değişirken, Türkiye genelindeki toplam konut konut satışlarının 2008'de yüzde 20,39'u, 2009'da yüzde 19,04'ü, 2010'da yüzde 17,35'i, bu yılın ilk 3 ayında ise yüzde 17,24'ünü Ankara'daki satışlar oluşturdu. Ankara'nın nüfus artış hızı, Türkiye ortalamasının üzerinde. 2007'de 4 milyon 466 bin 756 olan Ankara'nın nüfusu, binde 18,23 artarak 2008'de 4 milyon 548 bin 939'a yükseldi. Nüfus, 2009'da, binde 22,1 artış ile 4 milyon 650 bin 802'ye, 2010'da ise binde 25,6 artış ile 4 milyon 771 bin 716'ya çıktı. Geçen yıl Ankara'nın nüfusu yaklaşık 121 bin, 2009'da ise yaklaşık 102 bin kişi arttı.
TOKİ, Ankara'da 82 bin konut yapıyor, yatırım tutarı 5,3 milyar lira
Ankara'da konut konut üretiminde Toplu Konut İdaresi'nin (TOKİ) ve belediyelerin uyguladığı kentsel dönüşüm projelerinin önemli payı bulunuyor. TOKİ verilerine göre, idare, Ankara'da 63 bin 247 konut, 43 ilköğretim, 18 lise, 21 kreş, 38 cami, 99 spor salonu, 37 ticaret merkezi, 300 kişilik pansiyon, toplum merkezi, yüzme havuzu, katlı otopark, 13 sağlık ocağı, 3 hastane, 5 kütüphane, engelsiz yaşam merkezi, sevgi evi, rehabilitasyon merkezi uygulaması yaptı veya bu uygulamalara devam ediyor. TOKİ ayrıca, Gümrük Müsteşarlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Başbakanlık gibi çok sayıda kamu kurumuna hizmet veya sosyal tesis yapıyor, bazı hizmet binalarını da onarıyor.
TOKİ, şimdiye kadar Ankara'da, 24 bin 510'u dar ve orta gelirli vatandaşlar için olmak üzere, toplam 115 projede, 44 bin 819 konutun yapımını tamamladı. Halen, 44 projede, 18 bin 428 konutun inşaatı devam ediyor. TOKİ'nin Ankara'da yaptığı veya yapımına devam ettiği konut sayısı, halen 63 bin 247'ye ulaştı. Ankara'da toplu konut bölgesi olarak belirlenen alanlarda, TOKİ, Eryaman'da 24 bin 433, Kuzey Ankara Proje bölgesinde 8 bin 480, Gölbaşı bölgesinde ise 5 bin 266 konut yaptı. Proje ve ihale çalışmaları devam eden 18 bin 625 konut ile birlikte TOKİ Ankara'da toplam 81 bin 872 konuta ulaşacak. TOKİ'nin Ankara'daki toplam yatırım bedeli ise 5,3 milyar lirayı aştı.
Ankara'da ayrıca, Büyükşehir Belediyesi Kuzey Ankara Kentsel Dönüşüm Projesi uygulanıyor. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek; daha önce yaptığı açıklamada, göç ve artan nüfus nedeniyle Ankara'da her yıl 30-40 bin yeni konuta ihtiyaç duyulduğunu belirtirken, Kuzey Ankara projesinde 40 bin konut, ayrıca 32 bin konut, Mamak'ta 50 bin konut yapılacağını söylemişti.