Anadolu'daki ilk Türk camisi olan Ebu'l Manuçehr Camii, 1064 yılında Selçuklu Sultanı Alparslan'ın Ani kentini fethetmesinden sonra 'Ani Beyi' olarak atadığı Menuçehr tarafından 1072'de dikdörtgen planlı ve 2 katlı olarak yaptırıldı. Caminin Ani'nin fethinin 957. Yıldönümü olan 16 Ağustos 2021'e kadar tamamlanarak ibadete açılması planlanıyor.
İHA'da yer alan habere göre; Ani Ören Yeri'ne bulunan Ebul Menuçehr Cami'nin ibadete açılacağını ifade eden AK Parti Kars Milletvekili Prof. Dr. Yunus Kılıç, “Onlarca medeniyeti barındırmış olan önemli bir ticaret, sanat ve din merkezi olan bugün içinde özellikle üzerinde durarak ortaya çıkarmaya çalıştığımız Sultan Alparslan'ın Anadolu'ya giriş kapısını herkes Malazgirt olarak biliyor ama aslında Ani'dir, Kars'tır. 1064'te gelmiştir ve Türklerin ilk camisini inşa etmişlerdir. Kısa bir zaman içerisinde Ebul Menuçehr camisi insanımızın ibadet yapabileceği bir alan haline gelmiş olacak. Tabi Tarihi ve inançlarımızla birlikte önemli bir yere sahip olan bu yapının hayata geçirilmesi Kars'a ve bölgeye önemli bir değer katacak. Çünkü Kars ciddi bir tarihi dokusu olan medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan bir şehir bununla şehrimizin bu kısmını da daha görünür hale getirmiş olacağız.” dedi.
Ebul Menuçehr Camisinin minaresinin ilgi çekici tarafı, üzerinde beyaz renkte taşların sıralanmasıyla kûfî hatla yazılmış “bismillah” yazısının olması. Bu yazı merdivenin 66. basamağına denk geliyor. Öte yandan, eski kaynaklarda caminin batı duvarının üstünde yer alan inşa kitabesiyle bundan başka iki kitabeden söz edilirken, minarenin 99 basamak olması Esma-ül Hüsna, Allah c.c nın ismi şeriflerinin sayısına bağlanılıyor. Tespih adedi gibi, her 33 merdivende bir küçücük de olsa bir havalandırma boşluğu göze çarpıyor.
Kars'a 45 kilometre uzaklıktaki Ani Antik Kenti'nde bulunan Ebul Menuçehr Camii, Orta Asya Türk Mimarisinin izlerini taşıyor. Kırmızı ve siyah renkli düzgün tüf taşlarıyla inşa edilen cami, UNESCO'nun Türkiye'de ilk ibadethane olarak koruma altına aldığı Sivas Divriği Ulu Cami'den ve Diyarbakır'daki Ulu Cami'den daha eski.
