Carousel Alışveriş Merkezi Genel Müdürü Orhan Demir, Türk milletinin kriz haberleri karşısında fazlaca heyecanlandığını ve çarşıya çıkmaz hale geldiğini söyledi. Antalya'da düzenlenen Alışveriş Merkezleri Konferansı'nda konuşan Carousel Genel Müdürü Demir, alışveriş merkezlerinin sayısının plansız şekilde arttığına işaret etti.
Kişi başına düşen metrekare bakımından en fazla alışveriş merkezinin Ankara'da olduğunu anlatan Demir, İstanbul'da da, Bakırköy'de alışveriş merkezlerinin gereğinden fazla yoğunlaştığını bildirdi. Her arsası olanın burayı alışveriş merkezi yapmasının yanlışlığına işaret eden Demir, bir alışveriş merkezinin en az 50 milyon dolara mal olduğunu kaydetti. Demir, İstanbul'da hala alışveriş merkezi yapılabileceğini ama bir planlama yapılması ve şehrin belli bölgelerinde yoğunlaşılmasına izin verilmemesi gerektiğini söyledi.
Demir, "ABD'de yaşanan finansal kriz, Türk tüketicisinde tedirginlik yarattı, tüketici çarşılara gelmemeye başladı. Tüketici harcamalarını kısınca, yatırımcı ve perakendecide likidite sıkıntısı doğdu. Tüketici alışveriş merkezlerine gelmeyince cirolar düştü. Hükümet emisyon hacmini artırarak, tüketicinin alışveriş yapmasını özendirici önlemler almalı" dedi. Orhan Demir, ekonomik krizle birlikte alışveriş merkezlerinden mağaza kiralayan perakendecilerin kira indirimi isteklerinin yoğunlaştığına da dikkati çekerek, "2001 krizinde kur indirimi yaptık. Fedakarlık tek taraflı olmamalı. Kiralar hala o düzeyde" dedi.
Bodrum'daki Oasis Alışveriş Merkezi'nin Murahhas Üyesi Mazhar Vardar, Bodrum'da alışveriş merkezlerinin mevsimsel olarak etkilendiklerine işaret ederek, okulların açılmasıyla birlikte bölgede uzun süreli tatil yapanların asıl yerleşim bölgelerine döndüklerini hatırlattı. Bodrum'daki alışverişin nisan ayından sonra canlandığını ifade eden Vardar, mevsimsel etkilerin yanı sıra kriz döneminde de kiracılarla dayanışma içinde olduklarını anlattı.
Mazhar Vardar, kriz haberlerinin ardından perakendecilerin "felaket tellallığı" yaptığını öne sürerek, "Ekonomik kriz haberleriyle birlikte, kiracıların alışveriş merkezi yöneticilerine yönelik demeçleri, bindiğimiz dalı kesmemize neden oldu. Bu demeçler adeta felaket tellallığı oldu. Oysa kira giderleri, o mağazanın cirosunun yüzde 10'u kadardır" diye konuştu.
Mazhar Vardar, alışveriş merkezlerinin zor günler geçirdiğinin altını çizerek, "Ancak, bin kişiyle düşen alışveriş merkezi rakamlarına bakarak dolduruşa gelmeyelim. Ben Türk halkının yüzde 65'inin AVM müşterisi olmadığını düşünüyorum" dedi.
Piknik alışkanlığı ve kene
Olivium Outlet Center Genel Müdürü Orhan Murat İzci de, Türkiye'de alışveriş merkezlerinin kendisini bile şaşırtan hızla büyüdüğünü ve geliştiğini söyledi. Alışveriş merkezlerine kahve satan işletme açılması girişimlerine karşılık Türkler gibi çay düşkünü bir millete kahve satılamayacağını sandığını ama yanıldığını itiraf eden İzci, alışveriş merkezlerindeki kafelerin beklenenden fazla ciro yaptıklarını anlattı.
Orhan Murat İzci, son yıllarda alışveriş merkezlerinin sayısının çok hızlı arttığını, yeni açılan her alışveriş merkezinin, hem yanı başındaki alışveriş merkezinin hem de civardaki caddelerdeki mağazaların cirolarının düşmesine yol açtığını vurguladı. Türkiye'de alışveriş merkezlerinin tüketiciler tarafından tutulmasına ilişkin bir gözlemini de aktaran İzci, "Eskinin piknik alışkanlığı yerini alışveriş merkezlerinde vakit geçirmeye bıraktı. Aileler hafta sonu pikniğe gitmek yerine alışveriş merkezlerinde gezerek vakit geçiriyorlar. Geçtiğimiz yaz yaşanan kene sokması haberleri de, hafta sonları müşterisinin artmasına sebep oldu. İnsanlar pikniğe gitmek yerine, güvenli mekanlar olduğundan alışveriş merkezlerine gitmeyi tercih etti" diye konuştu.
Kiralar beş yıl öncesiyle aynı
Ankara'daki Armada Alışveriş Merkezi'nin Genel Müdürü Yıldır Ertem ise perakendecilerin ekonomik kriz haberleri karşısında ilk olarak kira indirimi talep etmelerinin doğru olmadığını savundu. Yıldır Ertem, Türkiye'de kiraların ciroya oranının ortalama yüzde 11,6 olduğunu ancak gazetelere demeç veren mağazacıların cirolarının yüzde 20-25'ini kira olarak ödediklerini belirterek, kamuoyunu yanılttıklarını kaydetti. Döviz kuruna bakıldığında, bugünkü metrekare kira bedelinin beş yıl öncesiyle aynı olduğunu anlatan Erdem, "Yatırımcı uzun süre düşük kura rağmen, kira artışı yapmamışken, şimdi mağazacıların patırtı çıkarmasında haklılık yok. Dükkan kepenklerini kapatırsak, o evde huzursuzluk çıkmış demektir. Huzursuzluk çıkan yere de müşteri gitmez" görüşünü dile getirdi. Ertem, 2005'te Ankara'daki alışveriş merkezlerinin toplam 295 bin metrekare kiralanabilir alanı varken bunun şimdi 23 alışveriş merkezinde 795 bin metrekareye ulaştığını da sözlerine ekledi.