Kütahya'nın Çavdarhisar ilçesindeki Aizanoi Antik Kenti'nde Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tarafından sürdürülen kazı çalışmasında, Zeus Tapınağı çevresine kurulu olan alışveriş merkezine giden 'agora' kapısı bulundu. Tapınağa yaklaşık 100 metre mesafedeki mermer zeminin alışveriş merkezine giden kapı olduğu tespit edildi.
DHA’da yer alan habere göre; Jeoradar (yeraltı radar) sonuçlarıyla alışveriş merkezinin bulunduğu alanda yüzde 80 oranda kalıntılar olduğu belirlendi. Kütahya Valisi Ali Çelik, bulunan Agora kapısıyla Aizanoi'nin Antik Roma dönemine yön veren 'metropolis' statüsü kazandığını söyledi.
Aizanoi'yi diğer Roma Antik kentlerinden ayıran farklı bir unsurun da tiyatro alanına bitişik stadyumun varlığı olduğunu kaydeden Çelik, "Aizanoi Antik Roma’da metropolis olmak için yarışan şehirlerden bir tanesi. O günün şartlarında metropolis olmak için gereken tüm yapı elemanlarını yapmak için büyük çaba içinde olduklarını görüyoruz. Yaklaşık 150-200 bin nüfusa sahip ve hızla nüfusu büyüten bir özelliğe sahip. Bunun bir parçası olarak da stadyum alanını tiyatro alanı ile birleştirmişler." dedi.
Son 1 aydır yapılan kazılarda agora giriş kapısına ve zeminine ulaşıldığını anlatan Vali Çelik, "Bizim açımızdan sevindirici olan, metropolis olup olmadığı üzerindeki tartışmaları bir nebzede sonlandıracak ileride bulunan Zeus Tapınağına ek olarak dönemin alışveriş merkezi olarak bilinen Agora. Bu da bizim açımızdan Aizanoi’nin bir metropolis adayı olduğundan ziyade bir metropolis kimliği kazandığının göstergelerinden birisi. Zeus Tapınağı şu an tüm haşmetiyle ayakta duruyor ve büyük bir agorasının bulunması. Bunların hepsi Aizanoi'de var. Bunlara bitişik olarak da o dönemin gelişmiş şehirlerinde bulunan nehir ıslah çalışmaları. İçinden geçen Penkalas Çayı’nın her iki tarafında modern tekniklerle rıhtım duvarlarının inşa edilmesi ve köprülerin yapıldığını gözüküyor. Dolayısıyla Aizanoi, Antik Roma’da metropolis olarak kendini ifade etmiş bir şehir. Bu büyük bir değer. Ayrıca jeoradar sonuçlarına bakıldığından toprak altında bulunan alanların yüzde 80’inde ciddi bir şehir kalıntılarına rastladık. İnsanların yaşadığı, evlerin bulunduğu alanlar da halen gün yüzüne çıkmış değil” diye konuştu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğündeki tüm çabaların Aizanoi'nin insanlık mirasına ve Türkiye'ye kazandırılması olduğunun altını çizen Ali Çelik, kazı ekibini de arttırdıklarını ifade ederek, "Önümüzdeki haftadan itibaren 100 kişiye 50-60 kişi daha takviye ederek süreci hızlandıracağız. Önemli olan şu aşamadan sonra hızlı şekilde rölevelerinin alınıp, restorasyona başlanmasıdır. Tiyatronun sahne kısmında restorasyona bu yıl içinde başlamak en temel hedeflerimizden bir tanesi" dedi.
Aizanoi Antik Kenti
Geçmişi milattan önce 3000'li yıllara dayanan Aizanoi, antik Frigya'ya bağlı olarak yaşayan Aizanitis’lerin ana yerleşim yeriydi. Helenistik dönemde, bu bölge değişimli olarak Bergama’ya ve Bithinya’ya bağlı iken milattan önce 133’te Roma egemenliğine girdi. Roma imparatorluğu döneminde, tahıl ekimi, şarap ve yün üretimi sayesinde zenginleşmiş ve ünü bölge sınırlarını aşmış olan Aizanoi’de kesin kentleşme bulgularına ancak 1’inci yüzyılın sonlarına doğru rastlandı. Aizanoi kentinin görkemli yapılarına Zeus Tapınağı ile başlanıldığı belirtiliyor. Aizanoi Antik Kenti, UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi'nde yer alıyor. Aizanoi 1824 yılında Avrupalı gezginlerce yeniden keşfedilmiş, 1830-1840’lı yıllarda incelenmiş ve tanımlanmıştır. 1926 yılında Schede ve Krencker başkanlığında Alman Arkeoloji Enstitüsü'nce ilk kazılar yapılmıştır. 1970 yılından bu yana her yıl düzenli olarak kazı çalışmaları devam etmektedir. Kalıntılar arasında Anadolu’daki en iyi korunmuş Zeus Tapınağı, 15 bin kişi kapasiteli tiyatro ve tiyatroya bitişik nizamda yapılmış 13 bin 500 kişilik stadyum, 2 hamam, dünyanın ilk ticaret borsa binası, sütunlu cadde, Kocaçay üzerinde ikisi ayakta kalmış beş köprü yapıları bulunmaktadır.
