Dünya Gazetesi'nden İbrahim Ekinci'nin haberine göre, Kalkınma Bakanlığı’nın çalışmasına göre, kamu-özel ortaklığında geliştirilen 4 modelle, 28 yılda toplam 87.5 milyar dolarlık 167 altyapı işi özel sektöre havale edilmiş oldu. 1986’da başlayan kamu-özel ortaklığı işleri, izleyen 18 yılda 9 milyar dolarda kalırken, 2003 ve sonraki yıllarda adeta patlama yaptı ve 78.5 milyar dolarlık altyapı işi özel sektöre verildi. Başka bir ifadeyle 87.5 milyar dolarlık işin yüzde 90’ı 2003-2013 arasında verildi.
1994 yılında çıkarılan 3996 sayılı ‘Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli ile Yaptırılması Hakkında Kanun’dan önce, devlet altyapı projelerini ya kendi yapım ve inşaat birimleri vasıtasıyla doğrudan gerçekleştiriyor ya da sadece ihaleyle müteahhitlik hizmeti alıyordu. 3996 sayılı Yasa, yap-işlet-devret (YİD) modeliyle yeni bir dönemi başlattı. Zaman içinde yeni kamu-özel sektör işbirliği modelleri gelişti. YİD modelinden sonra, Yap-İşlet, İşletme Hakkı Devri ve son olarak da sağlık yatırımlarında uygulanan Yap-Kirala modelleri geliştirildi. Bu modellerle otoyollardan havaalanlarına, yat limanlarından gümrük kapılarına kadar pek çok farklı sektörde altyapı işleri özel sektöre yaptırıldı.
167 proje gerçekleşti
KÖİ projeleri, günümüzde 3359 sayılı ‘Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’ kapsamında Yap-Kirala modeliyle gerçekleştirilecek entegre sağlık kampüsleriyle yeni bir boyut kazandı. Şehir hastaneleri bu modelle yapılıyor. Özel sektör hastaneyi yapıyor, donatıyor ve devlete veriyor. 25-28 yıl gibi sürelerle yıllık kira alıyor. Bu modelle birçok hastane projesi gerçekleşti. Geçtiğimiz günlerde son olarak Başakşehir Hastanesi’nin temelleri atıldı. Bu hastanelerden bazılarının yatırım değeri 1 milyar doları geçiyor. Resmi ihalelerde açıklanmamakla birlikte yıllık kira bedeli 270 milyon dolar olan hastaneler var. Şimdi aynı model yurt yatırımlarına uygulanacak. 652 sayılı kararname ile eğitim-öğretim tesislerinin, 351 sayılı ‘Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Kanunu’ ile de yurt ve benzeri öğrenci konaklama tesislerinin KÖİ yöntemiyle gerçekleştirilmesinin yolu açıldı.
Kalkınma Bakanlığı’nın verilerine göre, kamu-özel sektör işbirliğiyle gerçekleşen proje sayısı 167’ye ulaştı. Bunların 68’i enerji, 29’u karayolu, 17’si havaalanı, 20’si de liman projesi. Şimdiye kadarki en yüksek tutarlı ihale olan 3. havaalanı da yapı-işlet-devret modeliyle gerçekleşti. Yıldan yıla KÖİ projelerinin tutarı hiçbir yıl 10 milyar doları geçmemişken, 2013’te 3. havaalanı projesi nedeniyle 46 milyar dolara yükseldi.