Küresel ekonomik krizin olumsuz etkilerini üzerinden atmaya başlayan Türkiye ekonomisi için yılın ilk 6 aylık periyodunda iyimser değerlendirmeler yapılırken, yılın tamamı için de olumlu beklentiler arttı. AA muhabirinin derlediği bilgilere ve yaptığı hesaplamalara göre, ilk çeyrekte yüzde 11,7 büyüyen Türkiye, 243,3 milyar liralık GSYH'ya ulaştı. Ekonominin bu yılı, yüzde 6 ve yüzde 6'nın üzerinde bir büyüme rakamıyla kapatması bekleniyor.
Türkiye, küresel finansal krizin de etkisiyle geçen yılın ilk çeyreğini yüzde 14,5 daralma ve 209,7 milyar liralık GSYH ile kapatmıştı. 2009 yılının sonunda ise Türk ekonomisi yüzde 4,7 küçülmüş ve 953,9 milyar liralık GSYH'ya ulaşmıştı.
Rakamların iyimser bir tablo çizdiği Türk ekonomisinde bu yılın Temmuz ayı itibariyle de yıllık enflasyon, beklentilerin üzerinde düşüş gösterdi. Temmuz ayında yıllık enflasyon TÜFE'de yüzde 7,58, ÜFE'de yüzde 8,24 oldu. 2009 yılında ise TÜFE yüzde 6,53, ÜFE yüzde 5,93 olmuştu.
Temmuz ayı enflasyon rakamlarına yönelik değerlendirmelerde, mevsimsel etkilere dikkat çekilirken, gıda ve giyim ürünlerindeki indirimler ile vergi indirimlerinin baz etkisine de işaret ediliyor.
İhracat, ithalat
Geçen yılın ilk yarısında dış pazarlardaki daralmayla birlikte düşen ihracat, bu yılın ilk ilk yarısında yüzde 14,9 arttı ve 54,8 milyar dolara yükseldi. Geçen yıl aynı dönemde bu rakam 47,7 milyar dolar, yılın tamamında ise 102,1 milyar dolar olmuştu.
Türkiye'nin ithalatı da Ocak-Haziran döneminde yüzde 33,6 artışla 83,3 milyar dolar olarak gerçekleşirken, geçen yıl söz konusu dönemde ithalat 62,4 milyar dolar olmuştu. Türkiye geçen yıl 140,9 milyar dolar da ithalat yapmıştı.
Türkiye'nin dış ticaret açığı ilk 6 ayda 28,5 milyar dolar, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 65,8 oldu. Dış ticaret açığı, geçen yıl aynı dönemde 14,6 milyar dolar, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise yüzde 76,5 olarak gerçekleşmişti. 2009 yılında Türkiye'nin dış ticaret açığı 38,8 milyar dolar, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 72,5 olmuştu.
Bu arada, AB ülkelerinin Türk ihracatının en büyük pazarı olduğu göz önüne alındığında, Avrupa ekonomilerinin içinde bulunduğu sorunların halen Türkiye için önemli bir risk teşkil ettiği ifade ediliyor.
Cari açık
Cari işlemler dengesine bakıldığında da Türkiye'nin 17,4 milyar dolarlık cari açığı bulunuyor. Geçen yıl aynı dönemde, bu rakam 5,2 milyar dolar olurken, yılın tamamında 13,9 milyar dolar olarak gerçekleşmişti.
Bu arada, uluslararası değerlendirmelerde ithalattaki güçlü seyre bağlı olarak GSYH'nın yüzde 4,75'ine yükselmesi beklenen cari açığın yaratacağı risklere dikkat çekildi. Küresel belirsizliklerin de olduğu bir ortamda bu gelişmelerin büyümeyi istikrarsız dış finansmana bağımlı hale getirebileceği ifade ediliyor.
Bütçe dengesi
İlk 6 ay kümülatif gerçekleşmeleri çerçevesinde bütçe giderleri 136,5 milyar lira, bütçe gelirleri 121,1 milyar liraya çıkarken, bütçe açığı da yüzde 33,5 gerilemeyle 15,4 milyar lira oldu. Geçen yıl aynı dönemde, bütçe gideri 124,8 milyar lira, bütçe geliri 101,6 milyar lira, bütçe açığı da 23,2 milyar lira olmuştu.
2009 yılında ise 268,2 milyar lira bütçe gideri, 215,5 milyar lira bütçe geliri, 52,8 milyar liralık da bütçe açığı gerçekleşmişti.
Türkiye'nin iç borç stoğu 2010 yılının ilk çeyreğinde 343,1 milyar lira, dış borç stoğu da 266,6 milyar dolar oldu. Geçen yıl Türkiye'nin iç borcu 330 milyar lira, dış borcu ise 268,2 milyar dolar olarak kayıtlara geçmişti.
Merkez Bankası rezervlerine bakıldığında da 2010 yılının ilk 3 ayında 72,9 milyar dolarlık rezervi bulunurken, geçen yıl bu rakam 70,7 milyar dolar olmuştu.
İşsizlik
Türkiye'nin kronik sorunları arasında bulunan işsizliğe bakıldığında ise geçen yıl Ocak-Haziran döneminde yüzde 14,9 olan işsizlik oranı, bu yıl aynı dönemde yaklaşık 3 puan gerileyerek yüzde 12'ye indi. 2009 yılında Türkiye'de işsizlik oranı yüzde 14 olarak gerçekleşmişti.
Bu yılın ilk 6 ayında Türkiye'de 3,1 milyon işsiz tespit edilirken, geçen yıl aynı dönemde 3,6 milyon işsiz bulunuyordu. 2009'da ise Türkiye'deki işsizlerin sayısı 3,5 milyon olmuştu.
Ocak-Haziran döneminde Türkiye'de 22 milyon 501 bin kişi istihdam edilirken, geçen yıl aynı dönemde bu rakam 20 milyon 698 bin kişi, 2009 yılının tamamında da 21 milyon 451 bin kişi olmuştu.
Beklentiler, istihdam piyasasındaki toparlanmanın daha uzun bir süre alacağı yönünde.
Beklentiler
Bu arada, IMF tarafından en son açıklanan raporda, Türkiye ile ilgili iyimser değerlendirmelere yer verildi. Raporda, 2010 yılı için GSYH büyümesi yüzde 6,1 olarak tahmin edilirken, enflasyonun yüzde 7,6 olacağı öngörüldü. Mali disiplinin önemine işaret edilen raporda, Mali Kural'ın yasalaşarak 2011 yılı bütçesine temel oluşturmasının kritik önemde olduğu vurgulandı.
Öte yandan, Merkez Bankası, son dönemde dış talep göstergelerinin kısmi yavaşlamaya işaret ettiğini ve uluslararası ekonomilerde yaşanan çalkantıların, beklentiler kanalı ile Türkiye'de yurt içi talebi olumsuz etkileme potansiyeline sahip olduğunu dile getirdi. Banka, küresel finans piyasalarında yaşanan sorunların, dış finansmana erişimi kısıtlaması ihtimalinin de bulunduğunu, Türkiye'de kaynak kullanımının henüz kriz öncesi seviyeye ulaşmadığı ve talep baskısının yaşanmadığı bir ortamda, temel enflasyon göstergelerinin orta vadeli hedeflerle uyumlu seyretmeye devam edeceği ve iktisadi faaliyetteki toparlanmanın yavaş ve kademeli gerçekleşeceğini öngördü.
AA