Son yılların popüler konularından temiz enerjide kazanç, şirketlerin beklediği gibi ‘temiz’ olmadı. Hükümetlerin kamuoyunun çevre hassasiyetlerini politika malzemesi haline getirmesiyle teşvik beklentisine soktukları şirketler beklentilerini alamayınca birer birer iflas batağına saplanmaya başladı. Küresel enerji endeksine göre şirketlerin piyasa değerleri yılın başından bu yana 400 milyar dolar eridi. Yatırımcılarının yüzünü bir türlü güldüremeyen temiz enerji şirketleri şimdi çareyi birleşme-satın alma anlaşmalarında ve yeni pazarlarda arıyor. Türkiye ise, bu şirketlerin aşırı üretimlerini eritebilecekleri yeni bir pazar olarak önümüzdeki dönem cazibesini arttırabilir.
Yatırımcının cebini boşalttı
Alternatif enerji alanında faaliyet gösteren 87 şirket baz alınarak hazırlanan gösterge yeni enerji endeksi WilderHill yılın başından beri yüzde 14 değer kaybına uğradı. Bu rakamın pazardaki karşılığının 375 milyar dolar olduğu ifade ediliyor. Yatırımcılar; İspanyol Gamesa’dan Californiyalı SunPowder Corp’a, Alman güneş enerjisi paneli üreticisi SolarWorld AG ve Solar Millenium AG’ye kadar pek çok enerji şirketi iflas noktasına geldi. Bu şirketlerin yıl içinde yüzde 36 ile yüzde 42 değer kaybettiği biliniyor. Ayrıca Solon, Conergy ve Q-Cells gibi enerji şirketlerinin de iflas açıklamaya çok yakın oldukları belirtiliyor. Bu şirketlere özellikle Çinli yatırımcıların ilgi gösterdikleri biliniyor. Finansal pazarda uzmanlar halen bu hisse düşüşlerinin dip olup olmadığını öngöremiyor.
Şirketler el değiştiriyor
Bu gelişmeler nedeniyle şirketler yeni pazarlar ve birleşme-satın alma olanaklarına göz dikti. Özellikle Asya merkezli şirketlerin zararda olan Avrupa ve ABD’deki şirketleri satın almak için adeta yarıştığı biliniyor. Ayrıca sektörde ‘topallayan’ şirketler dünya devlerinin de ‘ucuza kapatma’ hamlelerinden nasibini alıyor. Uzmanlara göre sektör önümüzdeki dönemde silbaştan yeniden düzenlenebilir ve artık dev aktörlerin ellerine bırakılabilir. Ekonomistleri bu yönde düşünmeye iten ise son aylarda bir biri ardına gelen satın almalar.
Son dönemde en çok ilgi çeken şirketlerin başında İspanyol alternatif enerji şirketi Gamesa geliyor. Hisseleri yılın başından bu yana bir buçuk kat düşen ve 2010 satış tahminini yüzde 15 düşüren Gamesa ekim ayında diğer şirketlerin ciddi hedefi haline geldi. Çinli iki dev Dongfang ve Şanghay Electric Gamesa’nın peşinde. Yine Çin’li Trina Solar Avrupa pazarına gözünü dikti. General Electric, United Technologies, Siemens Ag gibi devlerin de bu sektörde satın almalara gidebileceği belirtiliyor. Jet motoru üreticisi United Technologies geçen ay Clipper adlı rüzgâr enerjisi şirketinin hisselerini almayı kararlaştırdı. Clipper’ın satın alma değerinin 222 milyon dolar olduğu ifade ediliyor.
General Electric de atık ısı enerjisi şirketi Caltenix’i satın aldı ve Japon Showa Shell Sekiyu ile güneş paneli üretimi için ortaklık kurdu. Japon alternatif enerji şirketi Sharp, ABD’li Recurrent adlı güneş enerji şirketini 305 milyon dolara satın aldı. Siemens Ag şirketi ise İsrailli yeni enerji şirketi Solel Solar Systems şirketini 418 milyon dolara satın almıştı.
Üretim talebin çok üzerinde
Uzmanlara göre güneş enerjisinde küresel yıllık üretim kapasitesi 23.500 megavat yükselecek. Bu düzey talebin yüzde 40 fazlası. Rüzgârda ise kapasitenin 64.200 megavata çıkacağı ve bu rakamın da beklenen siparişlerin yüzde 30 fazlasına denk geldiği belirtiliyor. Credit Suisse’in yenilenebilir enerji yatırımı bankacılığı bölümü başkanı Marc Schmid önümüzdeki dönemde sektördeki konsolidasyonun artacağına dikkat çekerek “Tüm bunların hızlanması an meselesi. Rüzgâr ve güneş enerjisindeki arz fazlası ve şirketler üzerindeki baskı bu konudaki hareketliliği tetikliyor” diyor. Büyük sanayicilerin de temiz enerji ve enerji verimliliği pazarında pozisyon alabileceği belirtilirken pazarın 2020’ye kadar 9.7 trilyon dolarlık yatırıma sahne olabileceği ifade ediliyor.
Meclis'teki YEK değişikliği 2011'de
Yenilenebilir Enerji Kanunu (YEK) 2005’te yayımlandı. Değişiklik ise yeni yıla kaldı. Değişiklik ile güneş enerjisine 10, hidroelektrik ve rüzgâra 5.5, jeotermale 8, biyokütleye 14 euro cent teşvik verilecek.
EPDK verilerine göre, yenilenebilir enerjide kurulu güç 3.500 MW’a ulaştı. Bunun bin MW’ı rüzgâr.
2007 yılında alınan 76 bin MW’lık 751 proje başvurusu var. Bugüne kadar bu projeler içinde 16 tanesi uygun bulundu.
Toplam elektrik üretimi içinde hidroliğin payı yüzde 22, rüzgârın yüzde 1.34, jeotermalin ise yüzde 0.3 oranında bulunuyor.
Türkiye'nin yeşil hedefi
Enerji Bakanlığı’nın yayımladığı strateji belgesine göre, 2023 yılında toplam elektrik üretimi içinde yenilenebilir enerji yatırımının payı yüzde 30 olacak. Bu tarihe kadar Türkiye hidroelektrik potansiyelinin tamamını değerlendirecek. Bunun için gerekli HES yatırımları yapılacak. Rüzgârda ise 20 bin MW kurulu güce ulaşılacak. Güneş enerjisinden faydalanmak için gerekli yaygınlaştırma ve teknoloji takibi çalışmalarına ise ağırlık verilmesi hedefleniyor.