Tarih 13 Aralık 2007... Mimar Sinan'dan miras kalan bir gelenekle, içinde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve devlet yöneticilerinin adlarının bulunduğu bir liste, Galatasaray flamasına sarılı bir şekilde adına "Tarih tüpü" denilen bir tüpe konulalarak inşaatın temeline atılan ilk harca katılıyor... Bu görevi ise Eren Talu üstleniyor. Zira, Galatasaray'ı yeni başarılara taşıyacak modern stadı Talu-Alke Ortak Girişimi adına o üstleniyor. Bu iş onun için ticari olmaktan önce bir "gurur" vesilesi. Öyle ki temel atma töreninde heyecandan ve ağlamaktan konuşamıyor bile...
Bugün; 2 Temmuz 2009 ise büyük bir sürpriz olmazsa Eren Talu'nun için için yanacağı bir gün olacak. Zira Toplu Konut İdaresi, Galatasaray'ın stat inşaatını ondan alacak; yükümlülüklerini yerine getiremediği gerekçesiyle...
Eski Galatasaray Başkanı Özhan Canaydın'ın 19 Mayıs 2004'te çalışmalarına başladığı Seyrantepe'deki yeni stat projesi, 5 yıl boyunca Galatasaraylıların başını sürekli ağırttı. Seyrantepe izinlerinin alınmasından ilk ihaleye, ilk kazmanın vurulmasına inşaatın bir durup bir başlamasına kadar çok sancılı bir süreç oldu ve hâlâ da olmaya devam ediyor.
İlle Cimbomlu mu olsun
Haziran 2007'deki ilk ihalede 475 milyon TL toplam satış hasılatı üzerinden TOKİ'ye 118.6 milyon TL gelir payı ve satış gelirinin üzerine çıkarılacak her rakam için yüzde 25 arsa bedeli teklif eden Bozoğlu İnşaat en iyi teklifin sahibi olmuştu. Ancak, "rekabet ortamı oluşmadığı" gerekçesiyle ihale iptal edildi. İptal sonrası Bozoğlu İnşaat Yönetim Kurulu Başkan Vekili Çağlar Mesut Bozoğlu, "Galatasaray camiasından bizi istemeyenler olduğunu duyduk" dedi.
Temmuz 2007'de yapılan ikinci ihaleyi çok "koyu" bir Galatasaraylı olan Eren Talu kazandı. Talu ihalede uğurlu sayısı 7'den feyz alarak "777 milyon 777 bin 777" TL gelir payı üzerinden TOKİ'ye 234 milyon 567 bin 890 TL gelir payı önerdi. Daha sonra satış gelirinde artış olursa ek yüzde 7 daha pay vermeyi kabul etti. Projeye göre, Talu-Alke Ortak Girişimi, Ali Sami Yen Stadı'nın bulunduğu yaklaşık 34 bin metrekarelik arazinin tapusuna karşılık Seyrantepe'de Galatasaray'ın 49 yıl kullanacağı stadın da dahil olduğu Ali Sami Yen Kompleksi'ni yapacaktı.
Ve nihayetinde Galatasaraylı taraftarlar da şu günlerde yeni statlarının kombinelerini kapışıyor olacaktı zira stat 29 Ekim 2009'da açılacaktı. Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı. Akla ilk global kriz geliyor ama esas neden projeyi üstlenen firmaya gelir sağlayacak olan Ali Sami Yen'nin hemen yıkılıp oradaki otel ve alışveriş merkezi projesinin başlatılmamasıydı...
'Bir avuç dolar' bulunamadı
Sonnraki süreçte ise Talu, finansman sorununu bir türlü aşamadı. Ne Dubaili ortakları ne de devrede olduğu söylenen Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ihtiyaç duyulan "100 milyon dolar"ı sağlayamadı. Ve bugün Toplu Konut İdaresi'nin (TOKİ), temeli atma töreninde devlet büyüklerinin "akılcı proje" dedikleri Seyrantepe Projesi'nin iptal edip Eren Talu'dan alması bekleniyor. Peki bundan sonra ne olacak? Sinpaş ve Aşçıoğlu inşaat, yarım kalan işlere sektörde pek rağbet edilmediğini söylüyor.
Beşiktaş'ın Fulya Projesi'ni hayata geçiren Aşçıoğlu İnşaat'ın sahibi Yaşar Aşçıoğlu, "Böye yarım kalan işlere 'mal murdar' oldu derler bizim sektörde. İşin şekeri kaçtı. Başka bir arkadaşın işine talip olmak da pek rağbet edilen bir durum değildir" derken, Sinpaş Yönetim Kurulu Başkanı Avni Çelik, Seyrantepe ile ilgilenmeye niyetleri olmadığını vurguluyor. Seyrantepe projesinde Eren Talu ile ortak oldukları yönünde basında çıkan haberleri yalanlayan Çelik, "Tatsız bir haber. Eskiden Libya'ya giden Türk müteahhitlere Hilton'u kimin yaptığı sorulur ve herkes 'Biz yaptık' derdi. Bugün de herkes 'Sinpaş ile ortağız' diyor. Bizim halka açık şirketimiz var. Böyle bir anlaşma olsa önce biz açıklarız" diyor. Eren Talu'nun kendilerine ortaklık teklifi sunduğunu doğrulayan Çelik, "Ancak arkadaşlarımız Talu'nun TOKİ ile olan anlaşmasının 30 Haziran itibarıyla sona erdiğini belirterek bu teklifi değerlendirmeye almamışlar. İstanbul'da yapılan her büyük iş bizim önümüzden geçer. Bugün itibarıyla masamızda 1300 teklif var. Ancak biz Seyrantepe ile ilgilenmeyi düşünmüyoruz" diye konuşuyor.
Yaşar Aşçıoğlu da Talu ile Seyrantepe'de ortaklık görüşmesi yaptığını ama koşullarda anlaşamadığını belirtiyor: "Eren'i çok severim. Ortak olmak da isterim. Daha önce görüştük konuştuk ama anlaşamadık."
Ağaoğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ağaoğlu, dün yaptığı açıklamada Eren Talu daha önce görüştüklerini belirterek, "Ancak gelişmeler, projeye olan isteğimizi kaçırdı, cazibesini yitirdi. Hem biz yıpranırdık hem TOKİ yıpranırdı hem de Galatasaray camiası yıpranırdı orada. Bu yüzden biz Galatasaray stadı projesi defterini kapattık, artık ilgilenmiyoruz orayla" diyor. Seyrantepe için yeniden ihale çıkılması halinde yeni ihaleye girmeyi prensip olarak doğru bulmadığını belirten Aşçıoğlu, "Ama zaman neyi gösterir bilemem. Fakat şunu söyleyeyim Eren'in mutlu olmayacağı hiçbir harekette bulunmayız Birisinin gözü kalan bir işe girmeyi doğru bulmuyoruz" diyor. Avni Çelik ise Seyrantepe için 2007'deki ihaleyle ilgilenmediklerini hatırlatıyor: "Zaman içinde yeni bir ihale açılırsa tekrar değerlendiririz. Ama bugün itibarıyla sorarsanız çok niyetli değiliz."
Yöntem baştan yanlıştı
TOKİ'nin Eren Talu ile devam etmesi gerektiğini savunan Yaşar Aşçıoğlu, "Açıkçası TOKİ, bugüne kadar Talu'ya çok destek oldu. Başkan Erdoğan Bayraktar'ın görev sınırlarını aşacak oranda bazı destekler sağladığını biliyorum. TOKİ'nin Talu'ya verdiği desteği ben bugüne kadar hiç görmedim. Ama Talu da şansızlıklar yaşadı" diyor. Aşçıoğlu, Seyrantepe hatanın en başta yapıldığını savunuyor: "İhaleden 10 gün önce 'Bu iş bitmez' dedim. Çünkü yöntem yanlıştı. Ali Sami Yen'in yıkımı ile yeni stat inşaatı eş zamanlı olmalıydı. Ali Sami Yen'in yerine yapılacak projeden bir gelir gelecek ki yeni stat da yapılsın. Ama 'Önce stadı yap sonra Ali Sami Yen'i yık' dedi Galatasaray yönetimi. İşi zora sokan Galatasaray. Halbuki 2 yıl gidip Olimpiyat Stadı'nda oynayacaklardı. Onların da zararına oldu."
Hürriyet Yazarı Yalçın Bayer de dün köşesinde, 2007'deki ikinci ihaleye giren Sembol İnşaat'ın sahibi Fettah Tamince'nin "Bu ihale pahalı, müteahhit zorlanır" dediğini hatırlatıyor.
Peki TOKİ, Seyrantepe ihalesini yenilerse ne olur? Avni Çelik, konjonktürün bugün çok değiştiğini vurguluyor: "Bu nedenle yeni ihalede ilkindeki gibi bir ilgi oluşacağını söylemek çok zor. Çünkü ortada yarım kalmış bir inşaat var. Kim yaparsa yapsın yönetilmesi gereken bir süreç var. TOKİ açısından ise bir sıkıntı olmaz. İş yargıya intikal ederse kamu galip gelir. Devletle mücadele olmaz. TOKİ sözleşmelerine bağlı bir kurumdur ve onunla iş yapanlar da bunu göze alarak işe talip olur."
Aşçıoğlu da TOKİ'nin yeni ihalede eski şartları bulamayacağını kaydederek, başlangıç için 500 milyon dolarlık kaynak gerektiğini söylüyor: "Eren Talu'nun harcadığı yaklaşık 100 milyon dolar var. 150 milyon dolar da stadın tamamlanmasına gider. 250 milyon dolar da Ali Sami Yen'in yerine yapılacak projenin hazırlanmasına gider. TOKİ, Eren Talu'yu mutlu edecek bir çözüm bulmalı, aksi halde bu iş uzun yıllar sürer. Talu da bu noktadan sonra 'iş başka, Galatasaray başka' der."
Esasen 2000 yılında eski Başkan Faruk Süren'in hazırladığı projeyle yeni stat işine giren Galatasaray, 9 yıldır hayaline kavuşamadı. Ezeli rakip Fenerbahçe, parça parça ve büyük kısmını sponsorluk desteğiyle stadını tamamlarken, Galatasaray, devleti ortak edip işi "ucuza" kapatmak isterken fatura daha da kabardı. Kaba inşaatının yüzde 75'i biten stadın akıbeti 100 milyon dolarlık bir para yüzünden atıllaşmayla yüzyüze kaldı...
Seyrantepe'nin seyr-ü seferi
Haziran 2007'deki ilk ihale iptal edildi. Temmuz 2007'deki ihaleyi Talu-Alke kazandı. Talu-Alke, stadı yapma karşılığında Ali Sami Yen arazisinin tapusunu aldı. Ali Sami Yen Spor Kompleksi'ne ilk kazma Aralık 2007'de vuruldu. Komplekste yer alan stadın 29 Ekim 2009 tarihinde açılması öngörüldü. 60 bin kişilik üstü kapalı stadın maliyeti 200 milyon dolar olarak hesaplandı. Türk Telekom stada 10 yıl boyunca adını vermek için Galatasaray ile 100 milyon dolara anlaştı. Galatasaray, 130 milyon dolar gelir hedeflediği stadın VIP localarının 3 yıllık satışının yüzde 75'ini tamamladı. Talu-Alke Ortak Girişim, Kasım 2008'de Dubaili iki yeni ortak aldı. 2009 başında paralarını alamayan işçiler eylem yapıp Galatasaray bayrağını indirdi. Talu, alacakları ödeyip taşeron firmasıyla yollarını ayırdı. Mart 2009'da TOKİ, Talu'ya ihtarname çekti. Talu yeni vaatlerle işe devam etti. Haziran başında TOKİ, 2. bir ihtarname çekti. Talu, yerli bir ortak alı yeni bir model önerdi.
Seyrantepe'ye çelme takan gelişmeler
Galatasaray, stadı bir Galatasaraylı'nın yapmasını istedi.
Galatasaray, ihale şartnamesinde Ali Sami Yen'in hemen yıkılmasına izin vermedi.
Global finansal kriz Eren Talu'nun elini kolunu bağladı.
Ortak aldığı Dubaililer, söz verdikleri kaynağı sağlamadılar.
TOKİ'nin kefaletini kabul etmeyen bankalar kredi vermedi.
Halkbank'tan sağlanan 100 milyon dolarlık krediyi TOKİ'nin engellediği öne sürüldü.
Temel atma töreninde kim ne demişti?
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan: Galatasaray'a, daha büyük başarılara imza atacağı yeni bir stada kavuşturmuş oluyoruz."
Dönemin Spordan Sorumlu Devlet Başkanı Murad Başesgioğlu: "Akılcı bir proje."
Dönemin Galatasaray Başkanı Özhan Canaydın: "İnşallah erken biter ve bir an evvel devreye girer de Galatasaray Avrupa`nın en modern tesislerinden birine kavuşmuş olur."
TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar: "Biz bu projeyle derenin taşıyla derenin kuşunu vuruyoruz"
Eren Talu: "Bunu başaracağım. Bana güvendiğiniz için çok teşekkür ederim."
Adalet Bakanı Mehmet Ali Şahin: "Artık Seyrantepe de sadece seyredilen yer olmaktan çıkıyor."
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş: "Bugün tarihe not düştük."